Demirdöven, Yusufeli
| Demirdöven | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Demirdöven Demirdöven'in Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Yusufeli |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 71 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08820 |
Demirdöven, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Demirdöven köyünün eski adı Zemvan / Zemvani'dir. Gürcüce bir yer adı olan Zemvani Zemovani'den (ზემოვანი) veya Zemo Ubani'den (ზემო უბანი) değişime uğramıştır. Her iki yer adı da “yukarı mahalle, yukarı köy” gibi bir anlama gelir. Nitekim köy, Parhali vadisinin yukarı (ზემო / zemo: yukarı) kesiminde yer alan köylerden biridir. Demirdöven köyünden sonra daha üst kesimde sadece bir köy, Yaylalar köyü bulunmaktadır.[3][4][5]
Zemovani, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesinin köylerinden biriydi. Osmanlı kayıtlarında Zemvan (زمون) olarak geçen köyü Osmanlılar 1549 yılındaki Gürcistan seferinde Gürcülerden ele geçirdi. Köy, önce Livane sancağına, sonra Çıldır Eyaleti'ne bağlandı. 1835 yılında askerlik ve vergi amaçlı yapılan nüfus sayımında Çıldır Eyaleti'nin Livane kazasına bağlı bir vakıf köyüydü. Köyde 96 hanede 373 Müslüman erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün nüfusunun yaklaşık 746 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[4]
Osmanlı Devleti'nin vilayet sistemine geçtiği 19. yüzyılın ikinci yarısında Zemovani, Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağına bağlı Livana kazasının bir köyüydü. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre köyün nüfusu 82 hanede yaşayan 310 kişiden oluşuyordu. Salnamede belirtilmemiş olmakla birlikte bu tarihte de Osmanlı idaresi sadece erek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince Zemovani'nin toplam nüfusunun 620 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Tarımla geçinen köyde hayvan varlığı olarak 30 öküz, 50 inek, 35 at, 600 keçi ve 512 koyun tespit edilmiştir.[6] 93 Harbi (1877-1878) sonrasında Livana kazasının büyük bölümü Rusların eline geçince, Zemovani köyü Erzurum vilayetinin Kiskim kazasına bağlandı.
Zemovani, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Zemvan / Zemevan" (زموان) adıyla Artvin vilayetinin Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlı bir köydü.[7] 1940 genel nüfusu Çoruh vilayeti bağlı Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlıydı ve adı "Zemevan" olarak kaydedilmişti. Bu sırada köyün nüfusu 1.134 kişiden oluluyordu.[8] Zemovani / Zemevan "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Demirdöven olarak değiştirilmiştir.[9] 1965 genel nüfus sayımında Demirdöven köyünün nüfusu 1.281 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 183 kişi okuma yazma biliyordu.[10]
Demirdöven köyünde 2009 ve 2010 yılında yapılan saha çalışmasında köylüler arasında artık Gürcü dilinin konuşulmadığı, ancak köylülerin bir Gürcü geçmişe sahip olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, köyün mezraları, yaylaları, ormanları ve otlakları günümüzde de Gürcüce adlara sahiptir.[11]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Artvin il merkezine 143 km, Yusufeli ilçe merkezine ise 38 km uzaklıktadır.[12]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 71[2] |
| 2020 | 68[2] |
| 2019 | 72[2] |
| 2018 | 77[2] |
| 2017 | 65[2] |
| 2016 | 72[2] |
| 2015 | 84[2] |
| 2014 | 122[2] |
| 2013 | 111[2] |
| 2012 | 121[2] |
| 2011 | 158[2] |
| 2010 | 151[2] |
| 2009 | 145[2] |
| 2008 | 151[2] |
| 2007 | 152[2] |
| 2000 | 383[12] |
| 1990 | 873[12] |
| 1985 | 1.021[12] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Demirdoven, Turkey Page". Fallingrain.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli Demirdöven Köy Nüfusu". Nufusune.com. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 494, 694. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 333, ISBN 9786058624818.
- ^ ""ვანი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt, ISBN 978-0-9535878-3". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 359, ISBN 9789157871117.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 170.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 786". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 90.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 494-495. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b c d "Demirdöven Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.