David Rumelhart
David E. Rumelhart | |
|---|---|
| Doğum | 12 Haziran 1942 Lexington (Wessington) Springs, South Dakota, ABD |
| Ölüm | 13 Mart 2011 (68 yaşında) Chelsea, Michigan, ABD |
| Kariyeri | |
| Dalı | Psikoloji |
| Çalıştığı kurumlar | Stanford Üniversitesi Kaliforniya Üniversitesi (San Diego) |
| Doktora danışmanı | William Kaye Estes |
| Doktora öğrencileri | Michael I. Jordan |
David Everett Rumelhart (12 Haziran 1942 – 13 Mart 2011), matematiksel psikoloji, sembolik yapay zeka ve paralel dağıtılmış işlemleme çerçevelerinde çalışan ve insan bilişinin biçimsel analizine birçok katkıda bulunan ABD'li bir psikologtu. Bu ilgilerinin yanında bilişe yönelik formel dilbilim yaklaşımlarına büyük ilgi gösterdi ve bütün hikâyelerin yapısını haritalayabilen bir formel gramer inşa etme olasılığını araştırdı.[1]
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Rumelhart, 12 Haziran 1942'de Güney Dakota eyaletinin Lexington Springs şehrinde doğdu.[2][3] Üniversite eğitimine Güney Dakota Üniversitesi'nde başladı ve 1963 yılında psikoloji ve matematik alanında lisansını tamamladı.[4] Stanford Üniversitesi'nde matematiksel psikoloji üzerine çalıştı ve 1967 yılında doktora derecesini aldı.[5] 1967'den 1987'ye kadar San Diego'daki Kalifornia Üniversitesi'nin Psikoloji Bölümü'nde görev aldı.[4] 1987 yılında Stanford Üniversitesi'ne geçti ve orada 1998 yılına kadar profesörlük yaptı.[3] Rumelhart, 1991 yılında Ulusal Bilimler Akademisi'ne üye olarak seçildi.[6] Bunun yanında üstün yaratıcılık gösteren bireylere verilen MacArthur Bursu, Deneysel Psikologlar Derneği'nin Warren Madalyası ve Amerika Psikoloji Birliği (APA) Seçkin Bilimsel Katkı Ödülü dahil olmak üzere birçok ödül aldı.[5] Üstelik 2002 yılında James McClelland ile birlikte Louisville Üniversitesi Grawemeyer Psikoloji Ödülü'nü de kazandı.[7]
Rumelhart, nörodejeneratif bir hastalık olan Pick hastalığı nedeniyle engelli hale geldi. Yaşamının son döneminde Michigan eyaletinin Ann Arbor şehrinde yaşadı.[3] 13 Mart 2011 yılında Michigan'ın Chelsea şehrinde öldü.[1]
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Rumelhart, 1970'de Seppo Linnainmaa'nın yayımladığı makalede otomatik diferansiyasyonun tersi olarak da bilinen geri yayılım algoritmasını çok katmanlı sinir ağlarına uyguladığı, Geoffrey Hinton ve Ronald J. Williams'ın da dahil olduğu 1985'te yayımlanan çok alıntılı çalışmanın[8] ilk yazarıydı. Bu çalışma, sinir ağlarının verilerin işlevli temsillerini öğrenebildiğini birtakım deneyler aracılığıyla gösterdi. Bu yaklaşım, günümüzde görsel algı ve hafıza gibi birçok temel bilişsel bilim araştırmalarında ve pratik uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır.
1986 yılında McClelland ile İngilizce fiilleri üzerine yaptığı çalışma, 1980'lerde nöral ağlarının yeniden canlandığı dönemde "fiillerin geçmiş zamanı tartışmasını" ateşledi.[9] Tartışmanın bağlantısallık tarafında olan Jerry Fodor, Gary Marcus, Zenon Pylyshyn, Steven Pinker gibi isimler sembolik işlemleri savundu. Bu tartışma, nöral ağlarının veya sembolik programların İngilizce konuşanların bir fiili geçmiş zamanına nasıl dönüştürebileceği konusunda yeterince işlevli modeller olup olmadığıyla ilgiliydi.[10][11] Rumelhart, dilbilgisi kurallarının örtük olduğunu savunurken tartışmanın diğer tarafında dilbilgisi kuralların çeşitli algoritmalar ve sistemlerle temsil edilebileceğini iddia ediyordu.[12]
Bu makalenin yayınlandığı aynı yıl, James McClelland ile birlikte "Parallel Distributed Processing: Explorations in the Microstructure of Cognition (Paralel Dağıtılmış İşlemleme: Bilişin Mikroyapılarının Keşfi)" adlı kitabını yayınladı.[13] Bu yayında, perceptronların bilgisayar simülasyonlarının oluşturulma sürecini anlatarak bilgisayar bilimcilere sinirsel işlemlemenin ilk test edilebilir modellerini sundu. Bu nedenle bu kitap, bilişsel bilim alanının temelinde yer alan bir metin olarak kabul edilmektedir.
Rumelhart'ın semantik biliş ve öğrenme modelleri, günümüzde hala yapay zeka, antropoloji, bilişim bilimleri ve karar verme alanlarında çalışan biliminsanlarının ilgisini çekmeye devam ediyor.
Onun bu katkılarının ve hayatının şerefine Robert J. Glushko ve Pamela Samuelson Vakfı, 2000 yılında teorik bilişsel çalışmalara David E. Rumelhart Ödülü vermeye başladı.[14] Ayrıca 2002'de yayımlanan Review of General Psychology (Genel Psikoloji Dergisi), Rumelhart'ı John Garcia, James J. Gibson, Louis Leon Thurstone, Margaret Floy Washburn ve Robert S. Woodworth ile birlikte 20. yüzyılın en çok alıntı yapılan 88. psikoloğu olarak sıraladı.[15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "David Rumelhart Dies at 68; Created Computer Simulations of Perception". The New York Times (İngilizce). 19 Mart 2011. ISSN 0362-4331. 22 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ "Interview with David E. Rumelhart" (İngilizce). Brown Digital Repository. 1993. doi:10.7301/z0fj2f9s. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ a b c "David Rumelhart, pioneer in cognitive neuroscience, dies at 68". Stanford News (İngilizce). 17 Mart 2011. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ a b "About Rumelhart". web.archive.org (İngilizce). 30 Ekim 2013. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ a b "Remembering David E. Rumelhart (1942-2011)". APS Observer (İngilizce). 24. 1 Aralık 2011. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ "David E. Rumelhart". www.nasonline.org. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ "2002 – James McClelland and David Rumelhart – Grawemeyer Awards" (İngilizce). 21 Temmuz 2002. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ Rumelhart, David E.; Hinton, Geoffrey E.; Williams, Ronald J. (1986). "Learning representations by back-propagating errors". Nature (İngilizce). 323 (6088): 533-536. doi:10.1038/323533a0. ISSN 0028-0836. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ Rumelhart, D. E.; McClelland, J. L. (1986). "On learning the past tenses of English verbs" (PDF). Parallel distributed processing: explorations in the microstructure of cognition, vol. 2: psychological and biological models. Cambridge, MA, USA: MIT Press. ss. 216-271. ISBN 978-0-262-13218-3. Erişim tarihi: 3 Kasım 2023.
- ^ Seidenberg, Mark S.; Plaut, David C. (August 2014). "Quasiregularity and Its Discontents: The Legacy of the Past Tense Debate". Cognitive Science (İngilizce). 38 (6): 1190-1228. doi:10.1111/cogs.12147. ISSN 0364-0213.
- ^ Pinker, Steven (2002). "Four Decades of Rules and Associations, or Whatever Happened to the Past Tense Debate?" (İngilizce). doi:10.7551/mitpress/4108.003.0016. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ Pinker, Steven; Ullman, Michael T. (2002). "The past and future of the past tense". Trends in Cognitive Sciences. 6 (11): 456-463. doi:10.1016/s1364-6613(02)01990-3. ISSN 1364-6613.
- ^ Rumelhart, David E., (Ed.) (1999). Parallel distributed processing. 1: Foundations / David E. Rumelhart. 12. print. Cambridge, Mass: MIT Pr. ISBN 978-0-262-68053-0.
- ^ "THE RUMELHART PRIZE Announcement and Call for Nominations" (İngilizce). LINGUIST List. 9 Eylül 2000. 21 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ Haggbloom, Steven J.; Warnick, Renee; Warnick, Jason E.; Jones, Vinessa K.; Yarbrough, Gary L.; Russell, Tenea M.; Borecky, Chris M.; McGahhey, Reagan; Powell, John L.; Beavers, Jamie; Monte, Emmanuelle (2002). "The 100 Most Eminent Psychologists of the 20th Century". Review of General Psychology (İngilizce). 6 (2): 139-152. doi:10.1037/1089-2680.6.2.139. ISSN 1089-2680. 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
