Dağıtılmış sosyal ağ
Dağıtılmış sosyal ağ veya birleşik sosyal ağ, merkezi olmayan ve farklı hizmet sağlayıcıları arasında dağıtılmış bir İnternet sosyal ağ hizmetidir (e-posta gibi, ancak sosyal ağlar için), örneğin Fediverse veya IndieWeb. Birden fazla sosyal web sitesinden oluşur ve her bir site kullanıcıları, ilgili sitelerin herhangi bir kullanıcısıyla iletişim kurabilir. Toplumsal bir perspektiften bakıldığında, bu kavramı sosyal medyanın bir kamu hizmeti olarak kıyaslayabiliriz.
Dağıtılmış bir sosyal ağa katılan bir sosyal web sitesi, diğer ilgili sitelerle uyumlu çalışabilir ve onlarla federasyon halindedir. Sosyal web siteleri arasındaki iletişim teknik olarak sosyal ağ protokolleri üzerinden gerçekleştirilir. Dağıtılmış sosyal ağlar için kullanılan yazılımlar genellikle taşınabilir olduğundan, çeşitli web sitesi platformlarında kolayca uyarlanabilir. Dağıtılmış sosyal ağlar, birden çok ayrı sosyal ağda hesapları ve etkinlikleri yönetmek için kullanılan sosyal ağ toplama hizmetlerinden farklıdır.
Bazı sosyal ağ hizmet sağlayıcıları, terimi daha geniş bir şekilde kullanarak, genellikle eklenen widget'lar veya eklentiler aracılığıyla farklı web siteleri üzerinde dağıtılabilen, sağlayıcıya özgü hizmetleri tanımlamak için kullanmışlardır. Eklemeler aracılığıyla, sosyal ağ işlevselliği kullanıcıların kendi web sitelerinde uygulanmaktadır.
Dağıtılmış ve birleştirilmiş ağlar arasındaki farklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Her iki ağ türü de merkeziyetçi değildir. Ancak, dağıtım birleştirilmiş ağlardan daha ileri gider. Birleştirilmiş bir ağın birden çok merkezi vardır, oysa dağıtılmış bir ağın hiç merkezi yoktur.[1]
Yazılım ve protokollerin karşılaştırılması
[değiştir | kaynağı değiştir]Dağıtılmış sosyal ağ projeleri genellikle yazılım, protokoller veya her ikisini birden geliştirir. Yazılım genellikle ücretsiz ve açık kaynaklıdır ve protokoller ise genellikle açık ve özgürdür.
OAuth yetkilendirme, OpenID kimlik doğrulaması, OStatus federasyonu, ActivityPub federasyon protokolü, Nostr, XRD meta verisi keşfi, Portable Contacts protokolü, Portable Contacts protokolü, Wave Federation Protocol, Extensible Messaging and Presence Protocol (XMPP) (aka Jabber), OpenSocial widget API'leri, XFN ve hCard gibi mikroformatlar ve Atom web yayınları gibi açık standartlar - birlikte genellikle Açık Yığın olarak adlandırılan teknolojiler, dağıtık sosyal ağların mümkün olmasını sağlayan teknolojiler olarak sıkça gösterilir.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika Birleşik Devletleri'nde bir hukuki savunma kuruluşu ve İnternet üzerindeki sivil özgürlükleri savunan bir savunuculuk grubu olan Elektronik Özgürlük Derneği (EFF), dağıtık sosyal ağ modelini "İnternet kullanıcısının kontrol ve seçimini geri kazandırabilecek bir model" olarak desteklemekte ve kısıtlayıcı rejimler altında yaşayan kişilere "sosyal ağ sitelerinde aktivizm yapmalarını sağlarken, güvenlik ve anonimliklerini daha iyi koruyabilecek hizmet ve sağlayıcı seçeneklerine sahip olmalarına olanak tanır" şeklinde değerlendirmektedir.[3]
Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu (W3C), World Wide Web için ana uluslararası standartlar organizasyonu olarak, sosyal web uygulama uyumluluğu için standartlar geliştirmek amacıyla Temmuz 2014'te yeni bir Sosyal Faaliyet başlattı.[4]
2013 yılında, Open Mobile Alliance (OMA), 2016 yılında onaylanan bir Sosyal Ağ Web etkinleştiricisi (SNeW) aday sürümünü yayınladı. Özellikleri büyük ölçüde OStatus ve OpenSocial özelliklerine dayanmakta ve GDPR önerilerini karşılamak için tasarlanmıştır. Bu, telekom endüstrisinin işletme odaklı bir sosyal ağ hizmetler federasyonu oluşturma girişimidir.[5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Unlike Us | Beyond distributed and decentralized: what is a federated network?". networkcultures.org. 16 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2022.
- ^ ""Blowing Up" Social Networks by Going Open". 9 Ekim 2008. s. 27. 12 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2009. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Richard Esguerra (21 Mart 2012). "An Introduction to the Federated Social Network". Electronic Frontier Foundation Deeplinks Blog. 24 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "W3C Launches Push for Social Web Application Interoperability". World Wide Web Consortium. 21 Temmuz 2014. 23 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "OMA Social Network Web (SNeW) v1.0". Open Mobile Alliance. 13 Ağustos 2013. 15 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Daha fazla okuma
[değiştir | kaynağı değiştir]- Paper on FOAF in an Android environment 6 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Tramp, S., Frischmuth, P., Arndt, N., Ermilov, T., and Auer, S. (2011). Weaving a distributed, semantic social network for mobile users. In Antoniou, G., editor, ESWC 2011, Part I, LNCS 6643, pages 200–214.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- W3C Sosyal Aktivitesi 31 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- W3C Sosyal Web Çalışma Grubu 29 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- W3C Sosyal İlgi Grubu 27 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Federe Sosyal Web Konferansı 2011
- Android ortamında FOAF'ı gösteren Henry Story videosu 27 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- BuddyCloud 27 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Mastodon 11 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.