Dünya Engelliler Günü
| Dünya Engelliler Günü | |
|---|---|
.svg) | |
| Tarih | 03 Aralık |
| Sıklık | Her Yıl | 03 Aralık |
3 Aralık (Dünya Engelliler Günü), Birleşmiş Milletler tarafından 1992'den bu yana desteklenen bir gündür ve küresel çapta farkındalıklar oluşturulmaktadır. 3 Aralık Engelliler Günü'nün amacı, engelli bireylerin toplumsal farkındalığını artırmak, haklarını savunmak ve toplumsal eşitliği teşvik etmektir. 2007 yılına kadar "Uluslararası Engelliler Günü" olarak anılan bu gün, o tarihten sonra her yıl farklı bir tema ile farkındalıklar oluşturulmaktadır.[1]
3 Aralık (Dünya Engelliler Günü) farkındalık gününde, engellilerin katkılarını, yeteneklerini ve başarılarını tanımak amacıyla dünya çapında insanları bir araya getiren etkinlikler, engelli organizasyonları, ticari kuruluşlar, bireyler ve hükümet organları tarafından düzenlenmektedir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1981 (Uluslararası Engelliler Yılı)
[değiştir | kaynağı değiştir]1976 yılında, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 1981 yılını (Uluslararası Engelliler Yılı)[2] olarak ilan etti. Bu yıl, fırsat eşitliği, rehabilitasyon ve engelliliklerin önlenmesi konularına odaklanarak, ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde bir eylem planı çağrısı yapılmıştır. Uluslararası Engelliler Yılı'nın teması "Tam Katılım ve Eşitlik" belirlendi. Tema, engelli bireylerin toplumlarının yaşamına ve gelişimine tam olarak katılma hakkına, diğer vatandaşlarla eşit yaşam koşullarından yararlanma hakkına ve sosyo-ekonomik gelişmeden kaynaklanan iyileştirilmiş koşullarda eşit paya sahip olma hakkına sahip olmaları olarak tanımlanmıştır.
1983 - 1992 (Uluslararası Engelliler Yılı)
[değiştir | kaynağı değiştir]Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Dünya Eylem Programı'nda önerilen faaliyetlerin hükümetler ve kuruluşlar tarafından uygulanabileceği bir zaman dilimi sağlamak amacıyla 1983-1992 yıllarını Birleşmiş Milletler "Engelliler On Yılı" olarak ilan etti.[3]
Uluslararası Engelliler Yılı Teması (2024)
[değiştir | kaynağı değiştir]3 Aralık 2024'te Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünya çapındaki ortaklarıyla birlikte Engelliler Günü'nü farkındalık oluşturmak amacıyla katılmaktadır. Bu yılın teması ise "Kapsayıcı ve sürdürülebilir bir gelecek için engelli kişilerin liderliğini güçlendirmek".[4] Engelliler, küresel nüfusun %16'sını oluşturmasına rağmen, sağlık sektöründe liderlik rollerine nadiren erişebilmektedir. Ayrımcılık, eğitim ve istihdam fırsatlarından dışlanma gibi bu rollere erişimlerini engelleyen birçok engelle karşılaşmaktadırlar. DSÖ, engellilerin liderliğini güçlendirmenin, küresel sağlık hedeflerine ulaşmak, herkes için sağlık eşitliğini ilerletmek ve daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek için anlamlı bir ilerleme sağlamak adına önemli olduğunu kabul etmektedir.[4]
Yıllara göre temalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yıllara göre temalar, Engelliler Günü'nün her yıl farklı bir konuya odaklanarak, engellilerin hakları, katılımı ve toplumda eşitlik için farkındalık yaratmayı amaçlayan uluslararası bir çaba olarak belirlenmiştir.
- 1998: "Sanat, Kültür ve Bağımsız Yaşam"
- 1999: "Yeni Yüzyılda Herkes İçin Erişilebilirlik"
- 2000: "Bilgi teknolojilerini herkes için çalıştırmak"
- 2001: "Tam katılım ve eşitlik"
- 2002: "Bağımsız Yaşam ve Sürdürülebilir Geçim Kaynakları"
- 2003: "Kendi Sesimizi Duyuruyoruz"
- 2004: "Bizim Hakkımızda Bizimle Konuşun"
- 2005: "Engelli Hakları"
- 2006: "Erişilebilirlik"
- 2007: "Engelli Bireyler için istihdam"
- 2008: "Engelli Hakları Sözleşmesi: Hepimiz İçin Onur ve Adalet"
- 2009: "Engelliler ve Dünyadaki Topluluklarının Güçlendirilmesi"
- 2010: "Milenyum Kalkınma Hedeflerine engelliliğin programa dahil edilmesi"[5]
- 2011: "Hepimiz İçin Daha İyi Bir Dünya"[6]
- 2012: "Herkes İçin Kapsayıcı ve Erişilebilir Bir Toplum Yaratmak İçin Engelleri Kaldırmak"[7][8]
- 2013: "Herkes İçin Kapsayıcı Bir Toplum ve Kalkınma"[9]
- 2014: "Sürdürülebilir Kalkınma: Teknoloji"[10]
- 2015: "Her Yetenekten İnsanlar İçin Erişim ve Güçlendirme"[11]
- 2016: "İstediğimiz Gelecek İçin 17 Hedefe Ulaşmak"[12]
- 2017: "Herkes İçin Sürdürülebilir Toplum"[13]
- 2018: "Engelli Bireyleri Güçlendirmek ve Eşitliği Sağlamak"
- 2019: "Engelli Bireylerin Katılımını Teşvik Etmek"[14]
- 2020: "Engelli Bireyler İçin Erişilebilir ve Sürdürülebilir Bir COVID-19 Sonrası Dünya"
- 2021: "COVID-19 Sonrası Kapsayıcı, Erişilebilir ve Sürdürülebilir Bir Dünya İçin"[15]
- 2022: "Erişilebilir ve Eşit Bir Dünya İçin Yeniliğin Rolü"[16]
- 2023: "Erişilebilir ve eşitlikçi bir dünyayı beslemede inovasyonun rolü"
- 2024: "Kapsayıcı ve sürdürülebilir bir gelecek için engelli kişilerin liderliğini güçlendirmek"[4]
2012 Uluslararası Engelliler Günü'nde, Birleşik Krallık hükümeti, engelli bireylerin işsizlik sigortası aldığı durumlarda zorunlu çalışmayı tanıtarak "Engelli bireylerin işe girme şanslarını zorunlu istihdamla artırmayı" amaçladığını duyurdu. Susan Archibald Merkezi'nin kurucusu, engelli bireylerin zorunlu çalıştırılmasının, Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi'nin 27. maddesinin 2. fıkrasının ihlali olduğunu belirtti.[17] The Guardian, Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen bu günden itibaren, kanserden felce kadar çeşitli hastalıklar ve engeli olan kişilerin, Birleşik Krallık hükümeti tarafından ücretsiz çalışmaya zorlanabileceğini ve aksi takdirde işsizlik sigortalarının %70'ine kadar olan kısmını kaybetme riskiyle karşı karşıya olduklarını belirtti.[18] Ayrıca, 3 Aralık'ta Hindistan'da, Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi'nin 9. Maddesi kapsamında, "farklı yeteneklere sahip" topluluk için Erişilebilir Hindistan Kampanyası adıyla bir girişim başlatıldı.
Dünya Engelliler Haftası
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünya engelliler haftası engelli kişilerin katkılarını ve başarılarını hedef alan konular üzerinde durulmaktadır.[19]
- 10 Mayıs Engelliler Haftasının Açılışı,
- 11 Mayıs Görme Engelliler Günü,
- 12 Mayıs İşitme ve Konuşma Engelliler Günü,
- 13 Mayıs Ortopedik Engelliler Günü,
- 14 Mayıs Zeka ve Ruhsal Engelliler Günü,
- 15 Mayıs Güçsüz Yaşlılar ve Korunmaya Muhtaç Çocuklar Günü,
- 16 Mayıs Engelliler Haftası Genel Değerlendirme
Yukarıda verilen günler, farklı engellere sahip olan kişiler için evrensel[kaynak belirtilmeli] olarak etkinlik hazırlanan ve kabul edilen günlerdir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ataş, Cihan (3 Aralık 2022). "3 Aralık Dünya Engelliler Günü | Türkiye Görme Engelliler Derneği Başkanı Fatih Karadayı: "Engel kafada başlar, engelleri aslında toplum ortaya koyar"". Medyascope. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2023.
- ^ "The International Year of Disabled Persons 1981". UN. 19 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2011.
- ^ "United Nations Decade of Disabled Persons 1983–1992". UN Enable. 17 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2011.
- ^ a b c "International Day of Persons with Disabilities 2024". International Day of Persons with Disabilities. World Health Organization. 1 Aralık 2024. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2024.
- ^ "International Day of Persons with Disabilities – 3 December 2010". UN Enable. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2011.
- ^ "Theme for 2011: Together for a better world for all: Including persons with disabilities in development". UN Enable. 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2011.
- ^ "UN Enable – International Day of Persons with Disabilities, 3 December 2012". UN Enable. 12 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2012.
- ^ "International Day of People with Disabilities: How inclusive and accessible is our society?". 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2012.
- ^ International Day of People with Disabilities, 3 December 2013 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ International Day of People with Disabilities, 3 December 2014 1 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ International Day of People with Disabilities, 3 December 2015 4 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "International Day of People with Disabilities, 3 December 2016". 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2024.
- ^ "International Day of People with Disabilities, 3 December 2017". 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2024.
- ^ "International Day of Persons with Disabilities (IDPD), 3 December 2019 | United Nations". 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2024.
- ^ "International Day of Persons with Disabilities (IDPD), 3 December 2021". United Nations. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ "International Day of Persons with Disabilities (IDPD), 03 December 2022". United Nations. 2 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ Susan Archibald [1] 13 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., "Happy International Day for People with Disabilities or Is It?" Sunday Mail, 3 December 2012 [2] 16 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Sick and disabled braced for enforced work-for-benefits programme", Shiv Malik, The Guardian, 30 November 2012 [3] 2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Dünya Engelliler Günü ve Haftası". Engelli.com. 2021. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
 | Belirli gün ve haftalar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |