Düşperest
| Düşperest | |
|---|---|
 | |
| Yazar | Ayça Işıldar |
| Karakterler | Cemalettin, Meyhane Patronu, Yılmaz Sevmez, Mengüç Üçtunçtashashoşaf, Çiçekçi Kız, Mukadder, Asistan Kız, Taci |
| İlk gösterildiği yer | Ekim 2017, Taşra Kabare |
| Ülke | Türkiye |
| Orijinal dil | Türkçe |
| Konu | Cemalettin adındaki genç bir şarkıcının değişen dönemlerdeki değişimi |
| Tür | kabare |
| Zaman ve mekân | 1970-2000'ler arası Türkiye |
Düşperest, Taşra Kabare tarafından sahnelenen, öyküsü Cemal Toktaş ve Nergis Öztürk’e ait olup Ayça Işıldar’ın kaleme aldığı, Oğuz Utku Güneş'in yönettiği tek perdelik, 90 dakikalık bir kabaredir.[1]
Taşra Kabare yapımı olan oyunda geçen şarkıların söz ve müzikleri başrol oyuncusu Şevki Çepa’ya aittir. Oyunda dört oyuncu, sekiz karakter bulunur.
1970'lerden günümüze kadarki süreçte Cemalettin adındaki eğitimli genç bir şarkıcının, hayallerinin peşinden gitmek isterken kendini meyhanelerde, gazinolarda buluşunu, değişen dönemlerdeki değişen tarzını ve kendisiyle yüzleşmesini anlatır. Bu süreçte farkında olmadan kendi düşleri, onu sürekli değiştirip her devrin adamı yapmaya çalışanların düşüne dönüşür.
Oyun, bu vesile ile 1970'lerden 2000'li yıllara dek Türkiye'nin değişen kültürel yapısını da dönem dönem anlatır.[2] Kabare türünün özelliğiyle, komik ve eğlenceli olmasına rağmen, hikâyenin dramatik yanını da yansıtarak temelde ciddi toplumsal mesajlar içerir.
"Az sonra izleyeceğiniz düş, gerçeklerden oluşmuştur." diyerek başlar.[3]
Taşra Kabare'de uzun süre kapalı gişe sahnelenen oyun, Kadıköy Belediyesi Tiyatro Festivali kapsamında Göztepe Özgürlük Parkı'nda sahnelenmiştir.[4][5]
Konusu
[değiştir | kaynağı değiştir]1970'ler Varaklı Meyhane
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk Sanat Müziği icra eden Cemal
[değiştir | kaynağı değiştir]Cemallettin, İstanbul'a hayalleriyle gelen, Türk Sanat Müziği'ni büyük bir aşkla icra eden, eğitimli genç bir şarkıcıdır. Kendisinin seçilmiş biri olduğuna, efsunlu olduğuna inandığı sesiyle, şarkılarıyla dinleyenlerin kalplerini iyileştireceğine inanır. Zaman geçmekte, şartlar değişmektedir. Bir gün sahne aldığı mekânın sahibi de değişir. Bir devir kapanmış, başka bir devir açılmıştır. Artık eserlerini Varaklı Meyhane'de icra etmektedir. Meyhanenin eski sahibi, beyefendiliğiyle hatırlanan İzzettin Bey'dir. Yeni patron ise meyhaneyi kendisinden baba parasıyla devralmış, kültürsüz, eğitimsiz, kibarlık budalası biridir. Geçmişinde şarkıcı olmak isteyip başarılı olamamıştır. Cemalettin'in sesini dinler, çok güzel bulduğunu, seçilmiş biri olduğunu, fakat bunun yeterli olmadığını, bazı değişiklikler yapması gerektiğini söyler. İsmini de Cemal Kükrer olarak değiştirir. Meyhaneyi, dekorasyonu, seyircileri, her şeyi tamamen değiştireceğini söyler. Cemalettin karşı çıkmaya çalışsa da sahip olduklarını da kaybetmekle tehdit edilince, kabul etmek zorunda kalır. Bu sırada meyhanedeki çiçekçi kıza fena halde tutulmuştur. Çiçekçi kız, Cemalettin'in masum hayallerinin sömürüldüğünün farkına varıp kendisini uyarmaya çalışsa da o, vaatlere aldanıp yavaş yavaş başkalarının hayallerinin parçası olmaya başlamıştır.
| “ | Biz hayalleri öğütürüz. Umudu tükenmişlerin posalarına ne atsan yapışır çünkü. | ” |
1980'ler Se7en Gazinosu
[değiştir | kaynağı değiştir]Arabeskçi Cemo
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu kez 1980'lere gelinmiştir. Meyhaneye, Se7en Gazinolar Zinciri'nin sahibi Yılmaz Sevmez gelir. Eğlenmeye geldiği meyhanede Cemal'in sesinin güzelliğini keşfeder. Yılmaz, kaba saba, altın zincirli, maço tavırlı, tesbihli, bozuk aksanlı cıvık biridir. Cemal'in sesini çok beğendiğini söyleyerek kartını verir. Meyhaneyi kötüler, ona lâyık bir yer olmadığını söyler. Kendisine seçilmiş kişi olduğunu, oralarda harcanmaması gerektiğini, ancak üzerinde ufak tefek değişiklikler yaparak onu star yapabileceğini söyleyip, yurt dışında en büyük konser salonlarında sahneye çıkartacağı vaadinde bulunur.
Cemalettin, artık Se7en Gazinosu'nda sahne almaya başlamıştır.
Gazinonun patronu Yılmaz Bey Cemalettin'e yeni imaj tüyoları verir. Söylediği şarkıları beğenmez. Arabeskin toplum üzerindeki güçlü etkisini anlatıp, arabesk okumasını ister. Söyleyiş, duruş şeklini, telaffuzunu, konuşma şeklini değiştirir. Adını da beğenmez, sadece Cemo olsun der. Ona acıklı bir hayat hikâyesi uydurur. Söylemekte olduğu şarkısını da sözleriyle, yorumuyla, sahne duruşuyla, arabesk versiyona dönüştürerek okutur. Bu sırada Cemalettin'in yavuklusu olduğunu açıkladığı çiçekçi kız, Cemalettin'in sesinin güzelliğinin yeterli olduğunu, hayallerini unutmaması gerektiğini söyleyerek bu değişimlere itiraz etse de engel olamaz.
Aynı gazinoda, gazino patronu Yılmaz'ın fena halde çekindiği kıskanç ve cadaloz karısı Mukadder de assolist olarak sahne almaktadır. Ortalıkta dişi sinek uçurtmayan biridir. Öyle ki, Yılmaz, korkusundan kadın müzisyene erkek peruğu bile taktırır. Mukadder, kendisine rakip olarak gördüğü Cemalettin'i gazinoya almasına fena halde sinirlenir, esip gürler, akıl verir, onunla çekişir.
| “ | Arabesk dedik, bu bir ihtiyaç. Acıktın mı? Arabesk. Çok mu yedin? Arabesk. Paran mı yok? Arabesk. Paran mı çok? Arabesk. Bu tür, toplumumuzdaki çok büyük bir boşluğu dolduruyor. Bu tür, sessizlerin sesi oluyor. Nefessizlerin nefesi oluyor, kimsesizlerin kimi oluyor. | ” |
2000'ler, Has Hoşaf Stüdyoları
[değiştir | kaynağı değiştir]Pop star CemL
[değiştir | kaynağı değiştir]2000'li yıllara gelindiğinde artık yeni bir döneme girilmiştir. Cemalettin'in karşısına kıvrak konuşmasıyla prodüktör Mengüç Üçtunçtashashoşaf çıkar. Cemalettin artık gerçek adını bile unutmuştur. Genç prodüktör de diğer patronları gibi, esasen bulunmaz bir yetenek olduğunu, bu kadar az izleyiciyle harcanmaması gerektiğini, fakat bu maço tavırların artık demode olduğunu söyler ve ondan tavırları değişmiş, ukala bir popçu yaratır.
Adı bu kez CemL olmuştur. Cemalettin'in, bu yolculuğun başındaki naif karakterinden de, musiki aşkından da eser kalmamış, kaprisli, tembel, ukala bir pop stara dönüşmüştür. Klip stüdyolarında sonunda kendisini karavanından çıkartmaya ikna edip, Unfollow isimli şarkısına klip çekerler.
| “ | Ben bunları çok iyi biliyorum hocam. Daha dün, on iki kişi izlese kârdır diye ağlarken milyonları beğenmez olurlar. Yaranmaya çalıştıkları set ekibine asistana zulmetmeye başlarlar. | ” |
Çekim sırasında Cemalettin'le prodüktör ve asistan kız arasında tartışma başlar. Prodüktör, onu kendisinin yarattığını söyleyerek kovmakla tehdit eder. CemL de kendisi olmasa onun bir hiç olacağını, asıl kendisinin bırakıp gideceğini söyler. Sahip olduğu her şeyin dandik ama pahalı olduğunu, elindekilerle de başka bir şey çıkmadığını söyleyerek bağırır ve "Siz benim kim olduğumu biliyor musunuz?" diye sinir krizleriyle isyan eder. Bu noktada Cemalettin, hayallerinin peşine düştüğü günden o güne kadar büründüğü her karakterin sesiyle kim olduğunu sorgulamaya başlar. Dış sesten "Kimsin sen?" diyen, bu yolun en başındayken hayalleri henüz elinden alınmamış olan Cemalettin'in artık kendisi de tanıyamadığı sesi geçmişten duyulur. Kendisiyle yüzleşmeye başlar. Dış ses ona kim olduğunu sorar, ne diyeceğini bilemeyip bocalasa da sonunda hatırlar, kendisini tanıtır. Geçmişine dönmek istediğini söyler, dış sesteki kendisi dönemeyeceğini, tüm bunların kendisi için bir tecrübe olduğunu, huzur olmasa da umut olduğunu ve kaldığı yerden düşlerini gerçekleştirme yolunda devam etmesini söyler. Cemalettine bu yolun başında aşık olduğu çiçekçi kızı da hatırlatır, kavuşurlar ve ona evlenme teklif eder. Gökten üç elma düşer.[6]
| “ | Hepimiz alıştık. Alıştırdılar. Tüm bu kuralları koyanı kimse görmedi daha. | ” |
Sahnelenişi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kabare türünde sahnelenen Düşperest'te oyuncular ve onlara eşlik eden Düş Bandosu vardır. Oyunun başında oyuncular, müzikal formda oynayacakları karakterler ve oyunun konusundan kısaca bahseder. Oyun sonunda da aynı formatta oyunun kapanışını yapar, Düş Bandosu programını anons eder ve ekibi tanıtır.
Oyun süresince, Cemal Toktaş ve Nergis Öztürk üç ayrı karakteri oynamaktadır. Oyunun başından sonuna dek, değişen dönemlerde dış ses anlatıcı olarak bilgi verir. Oyun, restoran konseptindeki kabare katında seyircilerle interaktif bir şekilde sahnelenir. Seyirciler oyunu izlerken kendilerine rezerve edilmiş masalarda yiyip içerek oyunu izleyebilir. Zaman zaman oyun karakterleri de oyunun akışı dahilinde seyircilerin yanına oturur, kadeh tokuşturur, diyaloğa girer, sorular sorar, birlikte dans eder, sahnede küçük roller için fırsat verir ve seyirciyi oyunun bir parçası haline dönüştürür.
Oyundaki dönemlerde arabesk ve pop kültürünü temsil eden patron karakterler bir taraftan düzenin çarkını döndürmeye çalışsalar da, seyirciye seslendikleri tiradlarında bu işleyişlerin perde arkasının itirafını yaparak sosyal mesajlarını verirler.
Sunulan yetenek avcısı patron karakterlerinin tümü eğitimsiz, ukala ve kültürsüz kişiler olup, her şeyi sadece para ile çözeceklerine inanırlar.
Oyunda kullanılan şarkılar oyun için özel olarak başrol oyuncusu Şevki Çepa tarafından bestelenmiş ve seslendirilmiştir. Oyunun bazı besteleri modern tarzdaki müzikal şarkıları iken, bazıları ise "1970-2000" dönemlerinin ruhuyla bestelenmiştir. Şarkılar, dans koreografileri ile oyun sırasında şova dönüşürken, oyuncu kostümleri de Hilal Polat tarafından oyun için özel olarak hazırlanmıştır.
Oyun sona erdiğinde Düş Bandosu, Şevki Çepa'nın seslendirdiği şarkılarla, Taşra Kabare'de konser programına devam eder. Cemal Toktaş'ın da katılımıyla oyundaki karakterlerin şarkıları tekrar seslendirilir.
Şarkılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Cemalettin – Kalamam Ben
- Cemalettin & Çiçekçi Kız– Mümkün mü
- Yılmaz Sevmez - Kral
- Cemalettin - Kan Kırmızı
- Mukadder &Cemal- Canın Yanar
- Cemo - Kan Kırmızı
- CemL – Unfollow
- Cemalettin - Bir Adam
- Düş Bandosu - Hayallerim Olmadan
Kadrosu
[değiştir | kaynağı değiştir]Oyuncular
[değiştir | kaynağı değiştir]- Nergis Öztürk
- Şevki Çepa
- Cemal Toktaş
- Yiğit Aytuğar
Karakterler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Karakter | Oyuncu | Rolü |
|---|---|---|
| Cemalettin | Şevki Çepa | Emekli öğretmen ailenin iki çocuğundan biridir. Musiki eğitimi almış, naif, müziğe dair hayalleri için Antalya'dan İstanbul'a gelen genç bir şarkıcıdır. Müzik kariyeri boyunca kendisini meşhur edeceğini söyleyen patronların peşinde meyhanelerde, gazinolarda, stüdyolarda bir alaturka, bir arabesk, bir pop stara dönüşe dönüşe Cemal, Cemo ve CemL gibi isimleri alır. Hayallerinin peşinden koşmak isterken kendisini sömürenlerin hayallerine alet olur. Kim olduğunu unutur. |
| Meyhane patronu | Cemal Toktaş | Cemallettin'in çalıştığı meyhaneyi devralan, onu ilk keşfeden ve değiştirmeye başlayan patrondur. Varaklı Meyhane'yi beyefendiliği ile hatırlanan İzzettin Bey'den baba parasıyla devralmıştır. Kendisi ise kibarlık budalası, eğitimsiz, ukala, geçmişinde bir baltaya sap olamamış fakat kendini de her fırsatta övmekten geri durmayan biridir. Geçmişinde o da şarkıcı olmak istemiş fakat çaldığı tüm kapılar kapanmış, bir baltaya sap olamamıştır. |
| Yılmaz Sevmez | Cemal Toktaş | Se7en gazinolar zincirinin sahibidir. Maço tavırlı, kaba saba, müzikte başarı için arabesk tarzın, acının topluma gerekli olduğunu savunan biridir. Cemalettin'i kendi gazinosuna transfer ederek kendi istediği tarzda şekillendirmeye çalışır. Gazinosunda sahne alan assolist Mukadder'in de kocasıdır. Karısından fena halde çekinir. Serbest piyasa ekonomisini savunur. Mallarına icra gelmesinden korktuğu maddi sorunları vardır. |
| Mengüç Üçtunçtashashoşaf | Cemal Toktaş | Cemalettin'i Se7en gazinolarında keşfeden prodüktördür. Uzun saçlı, kibar görünme çabaları ve vaatleriyle Cemalettin'i zamanın gereğince olduğunu söylediği bir pop stara dönüştürür. Cemalettin o kadar değişmiştir ki, sonunda kendisi bile tanıyamaz, ona da ukala tavırlarıyla sorun çıkartır. Sonunda kendi yarattığı şarkıcıyla çatışmaya başlayarak yollarını ayırır. |
| Çiçekçi kız | Nergis Öztürk | Cemalettin'in ilk sahne aldığı Varaklı Meyhane'de çalışmaktadır. Cemalettin'in müziğe dair hayallerine inanır, çünkü kendisi de oyuncu olma hayalleri kurar. Birbirlerine aşık olurlar. Cemalettin'in hayallerinin peşinden koşması ve boş vaatlere aldanmaması için gerçekçi bakış açısıyla yanında her zaman mücadele eder. Cemalettin tüm tecrübelerin sonunda ona olan sevgisini de hatırlayarak evlilik teklif eder. |
| Mukadder | Nergis Öztürk | Se7en gazinolar zincirinin sahibi Yılmaz Sevmez'in gazinosunda assolist olarak çalışan karısıdır. Kendisi gibi kaba, kötü şarkı söyleyen, iyi dans eden, gösterişli, Yılmaz'ın üstünde sıkı denetim kuran bir kadındır. Gazinoyu sürekli denetler, kendisinden başka bir kadın göremeye tahammül edemez. Gazinoya gelen Cemalettin'i kendisine rakip olduğu için sevmez. Her fırsatta tartışır. |
| Asistan kız | Nergis Öztürk | Prodüktör Mengüç Üçtunçtashashoşaf'ın setinde asistanlık yapmaktadır. Bir taraftan Cemalettin'e ve prodüktöre yardım etmeye çalışırken diğer taraftan da sanatçıların kariyer basamaklarının başındaki tavırlarıyla ünlü olduktan sonra tavırlarının değişmesini, kişiliklerinin bozulmasını Cemalettin'i örnek vererek eleştirir. Prodüktör de bu durumdan nasibini alır. |
| Taci | Yiğit Aytuğar | Gazinona ve prodüksiyon setinde asistanlık yapmaktadır. Aynı zamanda sevilen, aranan bir dansçıdır. |
Teknik ekip
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yönetmen: Oğuz Utku Güneş
- Öykü: Nergis Öztürk, Cemal Toktaş
- Yazan: Ayça Işıldar
- Beste ve güfteler: Şevki Çepa
- Düş Bandosu: Ayşe Evrim Uluözyurt, Vehbi Can Uyaroğlu, Bahadır Şentürk, İlker Uçarer
- Yardımcı yönetmen: Cemal Toktaş
- Reji asistanı: Yiğit Aytuğar
- Müzikal direktör: Şevki Çepa
- Işık tasarımı: Utku Kara
- Kostüm ve sahne tasarımı: Hilal Polat
- Ses mühendisi: Koray Halat, Batuhan Oğuz, Hakan Atmaca
- Makyaj: Ayşe Nur Uyaroğlu
- Sahne Amiri: Yiğit Aytuğar
Aday gösterildiği ve kazandığı ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]18. Direklerarası Seyirci Ödülleri, (kazandı)[7][8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "hurriyet.com.tr". 26 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2018.
- ^ hurriyet.com.tr 8 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Düşler Vardır Satılmaz
- ^ tasrakabare.com 12 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Düşperest
- ^ "Kadıköy Belediyesi Tiyatro Festivali Perde Açtı". 2 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2021.
- ^ "Bloomberg TV - Aslı Şafak'la İşin Aslı Program konuğu". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2021.
- ^ themagger.com 7 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Eda Geven, Düşperest: Taşra Kabare’den Gerçek Düşlerle Dolu Bir Eğlence
- ^ "tiyatronline.com". 5 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2018.
- ^ "sozcu.com". 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2018.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Taşra Kabare, Düşperest