Crne ptice
| Yönetmen | Eduard Galić[1] |
|---|---|
| Hikâye (eser) | Grgo Gamulin[2] |
| Müzik | Anđelko Klobučar[1] |
| Görüntü yönetmeni | Mile de Gleria[1] |
| Kurgu | Boris Tešija[1] |
| Dağıtıcı | Viba Film[2] |
| Çıkış tarih(ler)i | 18 Temmuz 1967 (Yugoslavya) |
| Süre | 92 dakika[1] |
| Ülke | Yugoslavya |
Crne ptice, Eduard Galić tarafından yönetilen 1967 Yugoslav savaş dramasıdır.
Orijinal fikir ve senaryo Grgo Gamulin'e aitti. Zoran Tadic senaryo asistanıydı. Orijinal müzik Anđelko Klobučar tarafından bestelenmiştir. Sinematografi Mile de Gleria tarafından yapıldı. Filmin kurgusu Boris Tešija tarafından yapıldı. Yapım tasarımı Branko Hundić tarafından yapıldı.
Konu
[değiştir | kaynağı değiştir]Film, II. Dünya Savaşı'nın son günlerinde gerçekleşen Ustaşa yönetimindeki Stara Gradiška toplama kampındaki bir grup mahkûm hakkında bir hikâyeyi konu almaktadır. Ustaşalar, mahkûmları havaya uçuracakları bir köprüye taşımayı planlıyor. Aynı zamanda, Partizan birlikleri kampa yaklaşıyor ve mahkûmların kendileri hayatlarını kurtarmak için bir komplo kuruyorlar.
Oyuncu kadrosu
[değiştir | kaynağı değiştir]- Voja Mirić
- Fabijan Šovagović
- Ivan Subic
- İvo Serdar
- Vanja Drach
- Rade Šerbedžija
- Relja Bašić
- Iva Marjanović
- Ivica Katić
- Ratko Buljan
- Pavle Bogdanovic
- Nikola Geç
- Antun Vrdoljak
- Špiro Guberina
- Uglješa Kojadinović
Arka plan ve prodüksiyon
[değiştir | kaynağı değiştir]Eduard Galić ilk uzun metrajlı filmi Black Birds'ü yönetmeye başladığı zaman, zaten tanınmış bir televizyon yönetmeni ve ödüllü belgesellerin yazarıydı. Galić'in eski kayınpederi Grgo Gamulin tarafından yazılan ve II. Dünya Savaşı'ndaki kişisel deneyimlerine dayanan bir senaryoya ilgi duydu. Uzun süredir solcu olan Gamulin, savaşın tamamını Hırvatistan Bağımsız Devleti rejimi tarafından hapsedilerek geçirdi. Yaklaşan idam tehdidiyle karşı karşıya kalan 17 Nisan 1945'te mahkûmları Lepoglava'dan Stara Gradiška'ya taşıyan trenden kaçmayı başardı.[3]
Galić, film için fon sağladı ve Jadran Film ile müzakereler başarısız olduktan sonra, o ve Fadil Hadžić, bağımsız bir prodüksiyon kolektifi olan Most'u kurdu. Black Birds ve Hadžić'in Protest için Sloven bir yapım şirketi olan Viba Film ortaklığıyla düzenlemeler yapıldı.
Galiç'in senaryo üzerindeki çalışması Gamulin ile bir çatışma yarattı. Gamulin'in orijinal çalışması basit bir aksiyon dramasıyken, Galić o zamanlar oldukça etkili olan auteur filmini tercih etti. Galić, yönetmen yardımcısı Zoran Tadić ve Petar Krelja ile birlikte, üç ana karakterin mezmurdan alıntı yapan, köprüyü havaya uçurmakla görevli bir mühendis olan Ustasha teğmeni (Šovagović) olduğu filmin yeni bir taslağını geliştirdi (Mirić) ve esrarengiz bir mahkûm (Şerbedzija, ilk büyük film rolünde). Gamulin, senaryonun yeni versiyonunun orijinaliyle hiçbir ilgisi olmadığını hissetti ve adının jeneriklerden çıkarılmasını istedi. Sonunda, Gamulin hikâye için kredilendirildi, senaryo kredileri ise tamamen atlandı.
Tepki
[değiştir | kaynağı değiştir]Prömiyerinde, Kara Kuşlar 1967 Pula Film Festivali'nin yarışma dışı bölümüne düştü ve çok az ilgi gördü. Filmin gösterime girmesi Yugoslav modernist sinemasının yaratıcı zirvesiyle aynı zamana denk geldi ve Aleksandar Petrović'in I Even Met Happy Gypsies, Puriša Đorđević'in The Morning ve Ante Babaja'nın The Huş Ağacı'nı içeren diğer filmlerin gölgesinde kaldı.[4] Galić, filminin başarısızlığından dolayı hayal kırıklığına uğradı ve onun için tek mütevazı teselli, Sovyetler Birliği'nde dağıtılan Kara Kuşlar nedeniyle aldığı ekstra bir ücretti. 2019'da filme karşı kişisel duygularını hatırlatan Galić, Pula Film Festivali'nden dışlanmasını "büyük bir darbe" ve kariyerine yönelik bir tehdit olarak hissettiğinden, onları "aşk-nefret ilişkisi" olarak nitelendirdi.[5]
Film, Zagreb'deki 2010 Yıkıcı Festivali'nde gösterilene kadar neredeyse unutulmuştu. Bu vesileyle, Hırvat film eleştirmeni Nenad Polimac, Kara Kuşları "festivalin en ilginç keşfi" ve "sansasyon" olarak nitelendirerek görsel niteliklerini ve etkileyiciliğini övdü. Diğer Hırvat eleştirmenler bu görüşü paylaştılar: Damir Radić filmi "sanat ve türün ustaca bir birleşimi" olarak nitelendirirken, Tomislav Šakić bunun "Hırvat sinema tarihindeki muhtemelen en iyi [yönetmen] ilk film" olduğunu belirtti.[4]
2012'de film, Hırvat ve Sloven Film Arşivleri tarafından dijital olarak restore edildi.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e "Crne ptice". Baza HR kinematografije (Hırvatça). Croatian Film Association. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2019.
- ^ a b Polimac, Nenad (14 Mayıs 2010). "'Crne ptice': Nepoznati film Ede Galića o ustašama senzacija na SFF-u". Jutarnji list (Hırvatça). 16 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2014.
- ^ "Grgo Gamulin". matica.hr (Hırvatça). Matica hrvatska. 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2014. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ a b "Crne ptice Eduarda Galića". 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "kinotuskanac" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Eduard Galić: Zašto publika loše prihvaća domaći film? Zato što hrvatski filmaši zaboravljaju da rade za publiku". Slobodna Dalmacija (Hırvatça). 13 Şubat 2019. 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2019.
- ^ "Dani Slovenskog filmskog arhiva u Zagrebu - Carmen Lhotka". kinotuskanac.hr (Hırvatça). Hırvat Film Birliği. 14 Ekim 2013. 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2017.