İçeriğe atla

Chengdu J-10

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Chengdu J-10
Bir J-10B PL-8 ve PL-12 havadan havaya füzeleri taşırken
Bir J-10B PL-8 ve PL-12 havadan havaya füzeleri taşırken
TürüÇok rollü savaş uçağı
Ulusal köken Çin
ÜreticiChengdu Uçak Sanayi Grubu
TasarımcıChengdu Uçak Tasarım Enstitüsü
İlk uçuş23 Mart 1998[1]
Hizmete giriş2005[2]
DurumuHizmette
Ana kullanıcıÇin Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri
Çin Halk Kurtuluş Ordusu Deniz Hava Kuvvetleri
Pakistan Hava Kuvvetleri
Üretim aralığı2002-günümüz[3]
Üretim sayısı548+ (2021)[4]

Chengdu J-10 (Çince (basitleştirilmiş): 歼-10; Çince (geleneksel): 殲-10; pinyin: Jiān shí; NATO rapor adı: Firebird), Chengdu Aircraft Industry Group tarafından üretilen Çin yapımı çok rollü avcı uçağıdır. İlk uçuşunu 23 Mart 1998 tarihinde gerçekleştirmiş[1] olup 2005 yılında hizmete girmiştir. Uçak, tek motorlu olup delta kanat ve kanart tasarıma[5] ve fly-by-wire uçuş sistemine sahiptir.

J-10'un gövdesi, kanat ve kuyruk yüzeylerinde kullanılan bazı kompozit malzemelerle birlikte esas olarak alüminyum alaşımlardan yapılmıştır. Hafif ve çevik olmasının yanı sıra yüksek hızlı uçuş ve yoğun muharebe streslerine dayanabilecek şekilde tasarlanmıştır.

J-10, dijital bir fly-by-wire sistemi ve 10 hedefi izleyebilen ve bunlardan 2 tanesini aynı anda yarı aktif radar güdümlü füzelerle ya da 4 tanesini aktif radar güdümlü füzelerle vurabilen, mekanik taramalı çok modlu bir atış kontrol radarı ile donatılmıştır. J-10B varyantı, aktif faz dizili hava radarı (AESA) barındırmak için yükseltilmiş bir burun konisine sahiptir. Geliştirilmesi 8 yıl süren ve 2008 yılında tamamlanan bu AESA radarı, pasif faz dizili radar aşamasını atlayıp doğrudan AESA'ya geçerek Çin savaş radarlarında önemli bir ilerlemeye işaret etti.[6]

J-10, tek bir turbofan motorla güçlendirilmiştir. Orijinal varyant olan J-10A, maksimum 123 kN statik itiş gücü üreten Rus Salyut AL-31FN motoruyla donatılmıştır. 2013 yılında, AL-31FN'nin Seri 3 olarak bilinen yükseltilmiş bir versiyonu, J-10B'de kullanılmak üzere test edildi ve daha uzun bir kullanım ömrüne ve daha fazla itme gücüne sahip oldu. Bununla birlikte, J-10 için tasarlanan motor Çinli Shenyang WS-10'dur. WS-10 geliştirme zorlukları ile karşılaşmış ve J-10A yerine Salyut AL-31FN ile donatılmıştır. Üretim öncesi bir J-10C, 2018 Çin Uluslararası Havacılık ve Uzay Fuarı'nda bir WS-10 ile donatılmıştı ve 2020'de bir videoda WS-10B ile donatılmış PLAAF logolu bir J-10C gösterildi. Kasım 2021 itibarıyla, WS-10B ile çalışan J-10C'ler PLAAF'ın hizmetindeydi.[6]

J-10, Gryazev-Shipunov GSh-23 çift namlulu top ile donatılmıştır ve çeşitli silah ve teçhizatı monte etmek için 11 silah istasyonuna sahiptir. PL-8 ve PL-10 gibi kısa menzilli havadan havaya füzeler, PL-12 ve PL-15 gibi orta menzilli radar güdümlü havadan havaya füzeler, lazer güdümlü bombalar gibi güdümsüz ve hassas güdümlü mühimmatlar, KD-88 gibi havadan karaya füzeler, YJ-91A gibi gemisavar füzeler ve YJ-9 gibi radyasyon önleyici füzeler taşıyabilir. J-10 ayrıca yakıt ve aviyonik podlar içeren drop-tank'lar da taşıyabilmektedir. Yaklaşık 5,600 kg maksimum faydalı yük kapasitesine sahiptir.[6]

Chengdu J-10, Çin hizmetinde olup Pakistan[7][8] ve İran[9] tarafından da satın alınması düşünülmektedir.

2021'de Pakistan,Pakistan Hava Kuvvetleri için 25 J-10 uçağının J-10CE modelini sipariş etmiş olup 6'sı teslim edilmiş ve 19'u halen sipariştedir.[10][11]

Varyantlar[12]

[değiştir | kaynağı değiştir]
PLAAF yer ekibi Aviadarts-2021 uluslararası yarışması için bir J-10B hazırlıyor

J-10A: Bu, 2006 yılında hizmete giren J-10'un orijinal varyantıdır. Shenyang WS-10A turbofan motoru ile güçlendirilmiştir ve çok modlu bir radar ve füzeler ve 30 mm top dahil olmak üzere çeşitli silahlarla donatılmıştır.

J-10B: J-10B, 2011 yılında hizmete giren J-10A'nın yükseltilmiş bir versiyonudur. Geliştirilmiş bir radar ve elektronik harp paketi ve daha fazla silah ve harici yük taşıma yeteneği de dahil olmak üzere bir dizi geliştirmeye sahiptir.

J-10C: Radar kesiti azaltılmış daha gizlilik odaklı bir tasarıma sahiptir ve aktif elektronik taramalı dizi (AESA) radarı ile donatılmıştır. Ayrıca yükseltilmiş bir motor olan WS-10B ile güçlendirilmiştir.

J-10D: J-10'un yakın gelecekte hizmete girmesi beklenen bir başka yükseltilmiş varyantıdır. Daha gelişmiş bir radar ve elektronik harp paketi ve daha fazla silah ve harici yük taşıma kabiliyeti de dahil olmak üzere bir dizi geliştirmeye sahip olduğuna inanılmaktadır.

Kullanıcılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

 Çin

Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri: 220 J-10A, 55 J-10B, 180+ J-10C, 70 J-10S

Halk Kurtuluş Ordusu Deniz Hava Kuvvetleri: 2021 itibarıyla 16 J-10AH, 7 J-10SH

 Pakistan

Pakistan Hava Kuvvetleri: 36 J-10C (12'si teslim edildi, 24'ü sipariş edildi)[13]

Teknik özellikler (J-10A)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Performans

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Maksimum hız: Mach 1.8
  • Menzil: 2.500 km (1.600 mil, 1.300 nmi)
  • Savaş menzili: 1.240 veya 2.600 km (770 veya 1.620 mil, 670 veya 1.400 nmi)
  • Tırmanma hızı: 300 m/s (59.000 ft/dk)
  • Kanat yüklemesi: 381 kg/m2 (78 lb/sq ft)
  • İtme gücü/ağırlık: 1.04

Silahlanma[12]

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Silahlar: 1× Gryazev-Shipunov GSh-23
  • Silah istasyonu: 5600 kg harici yakıt ve mühimmat kapasitesine sahip toplam 11 adet (6× kanat altı, 2× giriş altı ve 3× gövde altı)
  • Roketler: 90 mm güdümsüz roket kapsülleri
  • Füzeler:
  • Havadan havaya füzeler:

PL-8

PL-10 (J-10C)

PL-12

PL-15 (J-10C)

  • Havadan karaya füzeler:

KD-88

YJ-91

  • Bombalar:

Lazer güdümlü bombalar: (LT-2)

Süzülme bombaları: (LS-6, GB3, GB2A, GB3A)

Uydu güdümlü bombalar: (FT-1)

Güdümsüz bombalar: 250 kg, 500 kg

  • Diğerleri:

Daha uzun menzil ve seyir süresi için 3 adede kadar harici yakıt bırakma tankı (1× gövde altı, 2× kanat altı)

Aviyonik

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Tip 1473H pulse-doppler atış kontrol radarı (J-10A)
  • Harici olarak monte edilmiş aviyonik podlar:

K/JDC01A hedefleme podu (J-10A üzerinde)

Type Hongguang-I kızılötesi arama ve takip podu (J-10A üzerinde)

KD-88 ve YJ-91 için CM-802AKG hedefleme podu (J-10C üzerinde)

KG600 elektronik karşı tedbir podu

Blue Sky navigasyon/saldırı podu

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Wang Jieqing. "J-10 Fighter Test Flight Process Secret Revealed". Southern Weekend. 21 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  2. ^ "Japan's F-2 vs. China's Lethal J-10 Fighter: Who Wins?". 13 Ekim 2015. 14 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Chengdu J-10 (Jian-10, Fighter aircraft-10 / F-10)". globalsecurity.org. 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  4. ^ International Institute for Strategic Studies: The Military Balance 2022, p.260-61
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  6. ^ a b c Bronk, Justin (23 Şubat 2019). "Modern Chinese Warplanes: Chinese Air Force – Combat Aircraft and Units". The RUSI Journal. 164 (2): 86-87. doi:10.1080/03071847.2019.1621491. ISSN 0307-1847. 
  7. ^ "China Eyes J-10A Sale To Iran". Spacewar.com. 14 Aralık 2007. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  8. ^ "China Takes An Expensive Hit". Strategy Page. 21 Ekim 2011. 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  9. ^ "Get Ready, Israel: China to Sell Iran Advanced Fighter Jets?". The National Interest. 5 Ağustos 2015. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  10. ^ "Better than US-made F-16: China to provide J-10C fighter jets to Pakistan". Thenews.com.pk. 21 Şubat 2022. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022. 
  11. ^ Sana Jamal. "Watch video: Pakistan Air Force inducts first batch of six J-10C fighter jets | Pakistan – Gulf News". Gulfnews.com. 11 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022. 
  12. ^ a b "Chengdu J-10 Multirole Fighter | Military-Today.com". www.military-today.com. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022. 
  13. ^ "Better than F-16: China to provide J-10C fighter jets to Pakistan". www.thenews.com.pk (İngilizce). 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022. 
  14. ^ a b "Sinodefence.com: J-10 Multirole Fighter Aircraft". 29 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  15. ^ a b "J-10 (Jian 10) – Vigorous Dragon Multi-Role Tactical Fighter – Air Force Technology". Airforce-technology.com. 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Chengdu J-10 ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Chengdu_J-10&oldid=32748219" sayfasından alınmıştır