Cemal Nadir Güler

Cemal Nadir Güler
Cemal Nadir Güler
Doğum	13 Temmuz 1902; Bursa, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	7 Şubat 1947 (44 yaşında); İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Milliyet	Türk
Meslek	Karikatürist, ressam, çizgi romancı, yazar

Cemal Nadir Güler (13 Temmuz 1902 - 7 Şubat 1947), Türk karikatürist. "Amcabey", "Efruz Bey", "Dalkavuk", "Akla Kara", "Yeni Zengin" gibi tiplerin yaratıcısı.

Yaşamı

Bulgaristan göçmeni bir ailenin çocuğu olarak Bursa'da doğdu. İlköğrenimini Bursa'da tamamladıktan sonra ortaokulu Bilecik'te okudu. Girdiği bir sınavdan sonra mühendislik eğitimi görmek üzere Almanya'ya gitme hakkını kazandıysa da bu hakkını kullanmadı. Aynı zamanda hattatlık yapan babasının da etkisi altında ressam olmaya karar verdi.Sanayi-i Nefise Mektebi (İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi) sınavlarını kazandığı halde, okula alınmayınca Nadir (asıl soyadı Güler) de ilk düş kırıklığını yaşamış oldu.^[1] Bir kasnakçının ve bir makine tamircisinin yanında çırak olarak çalıştı. Bir süre sonra tabela ressamlığı yapmaya başladı.Buna paralel olarak ilkokullarda resim öğretmeni olarak da çalıştı. İlk kez 1920 yılında Sedat Simavi'nin yayınladığı Diken dergisinde bir karikatürü yayınlandı. 1928 yılında günlük çizmek üzere Akşam gazetesi yöneticilerinden Necmettin Sadak'tan teklif aldı. 1943'e kadar bu gazetede çalıştı. Gündelik çizdiği gazete karikatürlerinin yanı sıra Akbaba, Köroğlu, Yedigün ve Yücel gibi haftalık ve aylık dergilerde de karikatür yayımladı.^[1] II. Dünya Savaşı sırasında Cumhuriyet gazetesinde karikatürlerini yayınlattı. 1941 yılında Vedat Günyol'la birlikte çocuklara yönelik Arkadaş isimli bir dergi yayınladı. Çeşitli dergilerde yayınlanan karikatürlerinin yanı sıra, 1942-1944 yılları arasında Amcabey adlı mizah dergisini yayınladı. Aynı zamanda radyo için skeçler ve "Yüzkarası" adlı bir de tiyatro oyunu yazdı ve oyun İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından sergilendi. Karikatürlerini Amcabey'e Göre (1932), Karikatür Albümü (1939), Akla Kara (1940), Dalkavuk Karikatür Albümü (1946) ve Amcabey Albümü (1946) adlarıyla albümleştirdi. 7 Şubat 1947 tarihinde 44 yaşındayken öldü. Ölümünden sonra İstanbul Cağaloğlu'da yıllarca çalıştığı Akşam gazetesinin bulunduğu Acımusluk Sokağı'na ve Bursa' da başka bir caddeye Cemal Nadir adı verildi. Naaşı milli ölçüde cenaze merasimiyle Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.^[2]

Yarattığı tipler

Yarattığı tiplerle toplumsal bir eleştiri yapan Cemal Nadir, Arkadaş dergisinde çizdiği Dede ile Torun karikatürlerinde bilgi ile cehaleti, yeni ile eskiyi karşı karşıya getiriyordu. Amcabey tiplemesiyle toplumdaki çarpıklıkları, çıkarcı tipleri, ikiyüzlülükleri alaya alırken, Dalkavuk tiplemesiyle de dalkavukluk yaparak çıkarlarını koruyanları eleştiriyordu. Yeni Zengin tiplemesi toplumdaki sonradan görmeliği, Akla Kara tiplemeleri de eğitimsizliği ifade eden karakterlerdi.

Cemal Nadir Güler'in ilk kez 17 Ağustos 1929 tarihinde Akşam gazetesinde çizmeye başladığı ve ilk Türk bant çizgi roman karakteri sayılan Amcabey 'in kökeni, 1924 tarihli Efruz Bey karakterine dayanır. Cemal Nadir Efruz Bey'i Ömer Seyfettin'in bir hikâyesinden esinlenerek çizmişti ve yine bir bant çizgi romanı şeklinde "Zümrüdüanka" dergisinde yayımlanıyordu. Efruz Bey, fizik olarak Amcabey'e pek benzemiyordu ama karakterleri hemen hemen aynıydı. Yıllar içinde Efruz bey yavaş yavaş Amcabey'e dönüştü.^[3]

Cemal Nadir'in yarattığı tipler şunlardır:^[4]

Amcabey (prototipi Efruz Bey)
Dede ile Torun
Ak'la Kara
Dalkavuk
Salamon
Yeni Zengin

Konuyla ilgili yayınlar

"Bütün Cepheleriyle Cemal Nadir", Hilmi Yücebaş, Duygu Matbaası, İstanbul, 1950.
"Cemal Nadir ve Amcabey", Hilmi Yücebaş, Dizerkonca Matbaası, İstanbul, 1955.
"Cemal Nadir: Hayatı - Karikatürleri - Hatıraları", Hilmi Yücebaş, Dizerkonca Matbaası, İstanbul, 1957.
"Cemal Nadir Caddesi", Kamil Yavuz, Keskin Color Matbaası, İstanbul, 2002.
"Cemal Nadir 100 Yaşında", Cihan Demirci, Karikatürcüler Derneği Yayınları, Ankara, 2002.

Kaynakça

^ ^a ^b Sipahioğlu, A. (2007) "Bir Kimlik: Cemal Nadir" Dokuz Eylül Üni. Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, S. 7
^ Ahmet Emin Yalman (1997). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim. 4 (2 bas.). İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş. s. 1394.
^ "Amcabey". webobur.com. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Yücebaş, Hilmi (1955). Cemal Nadir ve Amca Bey. Dizerkonca Matbaası, İstanbul. ss. sayfa 24.

Dış bağlantılar

[:0-1] Sipahioğlu, A. (2007) "Bir Kimlik: Cemal Nadir" Dokuz Eylül Üni. Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, S. 7

[2] Ahmet Emin Yalman (1997). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim. 4 (2 bas.). İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş. s. 1394.

[3] "Amcabey". webobur.com. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[4] Yücebaş, Hilmi (1955). Cemal Nadir ve Amca Bey. Dizerkonca Matbaası, İstanbul. ss. sayfa 24.

[1]

[2]

[3]

[4]