Caterina Scappi
Caterina Scappi | |
|---|---|
| Ölüm | 20 Haziran 1643 Valletta, Malta |
| Defin yeri | Our Lady of Mount Carmel Bazilikası, Valletta |
| Meslek | İş insanı, hayırsever |
| Tanınma nedeni | Malta'da kadınlara yönelik ilk hastanenin kurucusu |
Caterina Scappi (20 Haziran 1643'te öldü), Malta'daki Karmelit kilisesinin zengin ve saygın bir hayırseveriydi.[1][2] Kökenleri ve yaşamının ilk dönemleri hakkında çok az şey biliniyor. Ancak kadın sorunlarına yönelik önemli hayırsever bağışlarıyla tanınıyor. Özellikle Malta'da kadınlara özel ilk hastaneyi kurdu.
Erken dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Aslen İtalya'nın Siena kentinden olan ve "La Senese" lakabını alan Scappi, hayatının büyük bir kısmını Malta'da geçirdi.[3] Scappi aktif bir iş kadınıydı ve servetinin bir kısmını buradan kazandı.[4] Doğum yeri, doğum yılı ve soyu bilinmiyor ve yazdığı hiçbir noter sözleşmesinde veya vasiyetnamesinde bunlardan hiç bahsetmiyor.[3][4] Caterina Scappi'nin Malta'daki ilk sözü, Scappi'nin bir soygun davasında ifade verdiği 1583-4 tarihli bir ceza mahkemesi kayıtlarından gelmektedir.[4]
Hayırsever bağışlar ve hastanenin kuruluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]Scappi oldukça zengindi ama lüks bir hayat yaşamıyordu. Bunun yerine parasının çoğunu hayır kurumlarına bağışlıyordu.[5] 1597'de Tövbekar manastırına para bağışladığı biliniyor. Burası, misyonu fahişelere yardım etmek olan dini bir kurumdu.[3] O zamanlar, daha sonra manastıra katılmayı seçmesi durumunda bu ödemenin ön ödeme olarak kabul edilmesi gerektiğini belirtmişti.[3]
Şövalyeler için hastaneler olmasına rağmen bakıma muhtaç kadınların gidecek hiçbir yeri yoktu. Scappi'nin kadınları özel evinde tedavi ettiği düşünülüyor. Ancak 1625'te kaynaklarını kullanarak, yalnızca kadınlara adanmış ilk hastane olan La Casetta olarak da bilinen ospedaletto'yu bağışladı.[3][6] Hastaneyi kurma nedenini vasiyetinde şöyle anlatıyor: "Rabbin ilhamıyla, hastalanan, her şeyden mahrum kalan, evlerinde tedavi göremeyen zavallı kadınlara yardım etmek ve iyileştirmek için çabalayan, merhametin güdüsüyle onların sefaletini gidermek istiyorum."[5] Bunun için ve kadınlara yardım etmeye yaptığı birçok katkı nedeniyle, Times of Malta için bir dizi makalede hayatını araştıran Giovanni Bonello, onu "erkek egemen Malta'nın tarihindeki ilk feminist" olarak adlandırıyor.[4]
Hastane, Sienna'daki ünlü bir hastaneden sonra Santa Maria della Scala adlı bir evde başladı.[3] Bu hastanenin arması Scappi'nin mezar taşına kazınmıştı.[3] Daha sonra hastanenin yeri taşındı ve resmi olarak Santa Maria della Pietà adı verildi.[3] Hastane, 1631'de St. John Nişanı ile onurlandırıldı.[7]
Charles Savona-Ventura , Malta'da Jinekoloji Tarihi adlı kitabında şöyle açıklıyor: "1530'da St John Şövalyelerinin gelişi ve Ada'nın bir deniz üssü olarak kurulması Adalara fuhuş getirdi. Bu da zührevi hastalıkların yayılması için ideal bir ortam yarattı." [8] Aslında Malta'nın yüksek zührevi hastalık enfeksiyon oranı, adaya kötü bir itibar kazandırmıştı. 1979'da kimliği bilinmeyen bir yazar şöyle yazmıştı: "Tüm dünyada zührevi hastalıkların Malta'dakinden daha hızlı saldırdığı ve daha kolay yayıldığı bir yer yoktur, çünkü burası dünyadaki tüm çiçek hastalıklarının bir bileşimidir."[9] Scappi'nin hastanesi, tedavi edilemez kadınların hastanesi olan "spedale delle donne incurabili" olarak bilinmeye başlandı. Bunun nedeni, tedavi edilmeye gelen kadınların çoğunun, o zamanlar tedavisi mümkün olmayan zührevi hastalıklara yakalanmış fahişeler olmasıydı.[3] Genellikle cıva ile tedavi edildiler ve bazı hastalar cıva zehirlenmesinden ölürdü.[3]
Anısı
[değiştir | kaynağı değiştir]1643'te hazırladığı son vasiyetinde Sienna'dan iki şövalyeyi, Fra Ottavio Bardinelli ve Fra Giulio Cesare'yi vasiyetinin vasileri ve ospedaletto'nun koruyucuları olarak seçti.[3] Ölümleri üzerine, onların yerine Siena'dan iki şövalyenin daha getirilmesini istedi.[3] Santa Maria della Pietà'nın evine bir şey olması durumunda, servetinin kadın hastanesi olarak hizmet verecek başka bir ev satın almak için kullanılması gerektiğini de belirtti.[3]
Scappi'nin ölümünden sonra St John Tarikatı Olağan Konseyi hastaneyi kapattı. Ancak bu olmadan zührevi hastalıkların yayılmasını önlemenin veya tedavi etmenin bir yolu yoktu, bu nedenle hastane 1659'da yeniden açıldı.[7] Hastane, yatak sayısını artırmak için yenilenerek 1786 yılında 230 yatağa ulaştı.[7] Akıl hastası hastalarını, doğum vakalarını ve sonunda çocukları kabul etmeye başladı.[7] Hastane daha sonra bir savaş sırasında yıkıldı.[5]
Vasiyetinde başka bağışlar da yer alıyor: Scappi kadınlar için ücretsiz sığınaklar kurdu ve mobilya, para, kıyafet ve çeyiz bağışladı.[5] Scappi'nin Giuliana adında bir kölesi vardı ve öldüğünde onu serbest bıraktı.[5] Scappi, aralarında ressam Francesco Doneo'nun kızı Caterina Doneo ve avukat Palermino Montano'nun kızı Lucrezia Montano'nun da bulunduğu birçok kadına miras bıraktı.[5]
Scappi'nin evli olduğuna ya da biyolojik çocuğunun olduğuna dair bir kayıt yok.[3] Ancak 1632'de 14 yıl boyunca baktığı Maria adında altı yaşındaki bir kızı evlat edindi.[3]
Valletta'daki Our Lady of Mount Carmel kilisesine gömüldü.[3] Başlangıçta şapelin bir köşesine gömüldü, ancak 1791'de kilisenin daha göze çarpan bir yerine yeniden gömülmek üzere cesedi mezardan çıkarıldı.[5] Bu yeniden gömme işleminin Scappi vakfı için bir güç oyununun kanıtı olduğuna dair spekülasyonlar vardır.[5]
1958 yılında kilise yıkılınca hem onun hem de Caterina Vitale'nin mezar taşı saklandı ve yeni kilisede sergilendi.[3] Muhtemelen yaşadığı ev olan Casa Scappi, Valletta'daki 74 Old Bakery Caddesi'nde Johann Strauss Müzik Okulu'na ev sahipliği yapıyordu.[3]
Awguri Giovanni Bonello da Clare Azzopardi, Caterina Scappi hakkında onu tanıyan kadınların bakış açısından kurgusal bir yazı yazdı.[10][11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Caterina Scappi and her revolutionary hospital for women who were incurable". Times of Malta (İngilizce). 23 Ağustos 2015. 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2020.
- ^ "Caterina Scappi, forgotten feminist benefactress". Times of Malta (İngilizce). 30 Ağustos 2015. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r "Caterina Scappi and her revolutionary hospital for women who were incurable". Times of Malta. 23 Ağustos 2015. 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d "Caterina Scappi revisited". Times of Malta. 29 Eylül 2019. 1 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2020.
- ^ a b c d e f g h "Caterina Scappi, forgotten feminist benefactress". Times of Malta. 30 Ağustos 2015. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2020.
- ^ Ellul-Micallef, Roger (11 Aralık 2000). "The Development of Malta's Medical Services during the Time of the Order" (PDF). Mediterranean Rehabilitation Conference. Peregrinationes III. 25 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2024.
- ^ a b c d "The concept and range of charitable institutions up to World War I" (PDF). Malta Medical Journal. 18: 46-49. 1 Mart 2006. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2024.
- ^ Savona-Ventura, Charles (2010). History of Gynaecology in Malta. Department of Obstetrics-Gynaecology, University of Malta. s. 18.
- ^ Nouvelle Relation d'un Voyage et description exacte de l'isle de Malthe. Paris. 1979. p. 169 cited in Savona-Ventura, Charles (2010). History of Gynaecology in Malta 30 Mayıs 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. University of Malta.
- ^ Awguri, Giovanni Bonello!. L-ewwel edizzjoni. Azzopardi, Clare, 1977-, Bonello, Giovanni. Il-Blata l-Bajda. 2016. ISBN 978-99909-1-631-7. OCLC 982177214.
- ^ "Truth transformed by fiction". Times of Malta (İngilizce). 26 Şubat 2017. 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2020.