İçeriğe atla

Cartel (albüm)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Cartel
Cartel stüdyo albümü
Yayımlanma2 Mayıs 1995
KaydedilmeAralık 1994 - Nisan 1995 (Knochenhaus-Studio, Technologik)
TarzHip hop
Süre51.37
DilTürkçe
Almanca
İngilizce
İspanyolca
ŞirketMercury, Spyce Phine
YönetmenSchlau Graphix
YapımcıOzan Sinan
DerleyenCartel, Karakan, Erci E, Da Crime Posse
Cartel kronolojisi
Cartel
(1995) 		Bugünkü Neşen Cartel'den
(2011)
Cartel albümüne çekilmiş video klipler
  1. "Cartel"
    Yayımlanma: 2 Haziran 1995
  2. "Evdeki Ses"
    Yayımlanma: 20 Nisan 1996

Cartel, Türk rap grubu Cartel'in 2 Mayıs 1995 tarihinde yayınladıkları ilk albümleridir. Mercury ve Spyce Phine etiketiyle yayınlanan albümde Karakan ve Da Crime Posse (Cinai Şebeke) adlı iki grup ve Erci E'den oluşuyordu. Grup o dönem Almanya'da yaşasan gurbetçi Türkler'e karşı yapılan ırk ayrımından dolayı sesini duyurmak için bir araya geldi. Aralık 1994 tarihinde albümün kayıtlarına başladılar. Dört ay kadar süren kayıtlar sonrasında on iki parça kaydettiler. Hamburg ve Nürnberg'de kaydedilen albümde grubun toplu halde seslendirdiği tek parça albüme adını veren "Cartel" adlı albümün çıkış parçasıydı. İlk başta sadece Almanya'da yayınlanan albüm 30 bin kopyalık bir satış rakamına ulaştı. Haziran 1995 tarihinde Türkiye'de yayınlanan albüm büyük bir çıkış yakaladı. Albümün çıkış parçasının video klibi ile birlikte büyük kitlelere ulaşan albüm Türkçe rap müziğin Türkiye'de yayılmasındaki en önemli albümlerden birisi oldu

Özellikle video klipte milliyetçi tarzda görüntülerinde yer almasından dolayı da grup farklı kitlelerinde ilgisini çekti. Radyo ve televizyonlarda sürekli olarak istek alan şarkı listelerde bir numaraya kadar yükseldi. Türkiye'de birçok televizyon programına katılan grup ilk haftada satılan ilk 100 bin satışla Altın Kaset ve ardından 250 bin satışla Çifte Platin ödülüne layık görüldü ve popüler durumunu daha iyi gösterildi. Ağustos 1995 tarihinde BJK İnönü Stadyumu'nda verdikleri konser Türkiye'de Michael Jackson'dan sonra en çok izleyici çeken konser olduğu için Amerikan Time dergisine konu olmuşlardır. Türkiye'de ilk ve tek stadyum konseri veren grup olan Cartel, 550 binlik satış rakamına ulaşarak en çok satan rap albümü unvanını elde ettiler. "Cartel", "Çek Bir Fırt", "Hani Bana Para", "Party" ve "Evdeki Ses" gibi parçaların ön plana çıktığı albüm Türk rap tarihinin en önemli albümlerinden birisidir.

Genel

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alper Ağa, Hip-hop müziğine ilk adımlarını 1984 yılında Electric Kingdom adlı bir break dans grubu kurarak attı. 1986 yılında Almanya'da, AL JMD ve King Size Terror adlı hardcore rap gruplarında müziğe başladı. King Size Terror, 1989 yılında Saturday Ride adlı ilk albümünü yayınladı. Grubun 1991 yılında yayınladıkları The Word is Subversion adlı albümde yer alan "Bir Yabancının Hayatı" adlı parça ilk Türkçe sözlü rap parçası olarak tarihe geçti. 1993 yılında Alper Ağa, Kabus Kerim ile birlikte Karakan adlı rap grubunu kurdular. Aynı yıl "Defol Dazlak" adlı teklisini çıkardılar. Bu tekli kısa zamanda başta Almanya olmak üzere Avrupa'daki Türk gençleri arasında kült statüsüne ulaştı. Erci E ise 1990'lı yılların başından itibaren rap müzikle uğraşıyordu ve herhangi bir gruba bağlı değildi. Mehmet Ali (Emali), Babalu (Ichibaba), Olcay (Ole) ve İnceefe (Çelik bilek Apo) gibi isimlerin yer aldığı Da Crime Posse ise yine grup olarak 90'lı yılların ilk yarısından itibaren müzik yapıyordu.[1] Türkler, 1960'lı yılların başında çalışmak için gittiği Almanya'da kaldılar. O dönem doğan çocuklar ise 1980'li ve 1990'lı yıllarda ırk ayrımına uğradılar.[2] ABD'de 1980'li yıllardan itibaren yayılmaya hip hop kültürü o dönem gurbette yaşayan Türk gençlerinin ilgisini çekmeye başladı.[3] 1980'li yılların ortasında Türk rap müziğinin kurucusu olarak bilinen Boe B, Berlin, Kreuzberg'de Islamic Force adlı rap grubunu kurdu.[4] Irk ayrımına maruz kalan gençler arasından hip hop kültürü git gide yaygınlaşmaya başladı. 1990'lı yılların başında Killa Hakan ve Fuat Ergin gibi müzisyenlerde ortaya çıkmaya başladı. 1990'lı yılların ilk yarısında ırk ayrımının git gide artmasından dolayı Karakan, Da Crime Posse ve Erci E 1994 yılının son aylarında toplanarak bir grup oldu.

Cartel adını verdikleri grup Aralık 1994 tarihinde ilk albümlerinin kaydı için stüdyoya girdi. Dört ay boyunca çeşitli parçalar hazırlayan grup üyeleri albüm için on iki parça kaydetti. Nisan 1995 tarihinde tamamlanan kayıtlar sonrasında grup 2 Mayıs 1995 tarihinde Cartel adını verdikleri ilk albümlerini yayınladılar. İlk başta sadece Almanya'da yayınlanan albüm gençler arasında büyük ilgi gördü. Albümü ilk önce Avrupa'da yayınlandı. Kısa zamanda Avrupa'da medyanın dikkatini çeken grup hakkında MTV müzik kanalında röportajlar yayınlandı. Türk müziğinin sesini dünyaya duyuran nadir topluluklardan birisi olmayı başaran grup Türkiye'de de büyük yankı uyandırdı. Haziran 1995 tarihinde Türkiye'de yayınlandı.[5] Radyo ve televizyon kuruluşları ilk haftada ilk 100 bin satan albüme Altın Kaset ve 250 bin satış içinse Çifte Platin ödülünü layık gördüler.[6] Türkiye'de yayınlanmasıyla büyük bir popülariteye ulaşan grup Türkiye'de toplam 550 bin adet satmıştır ve Türkçe Rap tarihine en çok satan grup olarak geçmiştir.[7] Ağustos 1995'te BJK İnönü Stadyumu'nda verdiği konserde Türkiye'de Michael Jackson'dan sonra en çok izleyici çeken konser olduğu için Amerikan Time dergisine konu olmuşlardır.[8][9] Ayrıca Türkiye'de stadyum konseri veren ilk ve tek rap grubu olmuşlardır.[10]

Kayıt ve yayınlanma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Grup 1994 yılının son aylarında bir araya geldi. Aynı dönemde albümün kayıtlarına başladılar. Dört ay kadar süren kayıtlar sonrasında albüm için on iki parça kaydedildi. 2 Mayıs 1995 tarihinde Cartel adıyla yayınlanan albüm Mercury ve Spyce Phine etiketiyle yayınlandı. Parçalarda yer alan tüm verseler de grup üyeleri kendi sözlerini yazdı. Türkçenin yanı sıra Almanca, İngilizce ve İspanyolca gibi dillerde de parçalar kaydedildi. Knochenhaus-Studio ve Technologik gibi iki ayrı stüdyoda kaydedilen albümün yapımcılığını Ozan Sinan üstlendi. Albümün sanat yönetmenliğini ve grafiklerini Schlau Graphix yaptı. "Çek Bir Fırt" ve "Araba Yok" adlı parçaların kayıtlarında gitarı Schwarzmann çalmıştır. Albümün fotoğraflarını M. zum Bansen ve Martin Becker çekerken illüstratör tasarımları urban illustration tarafından tasarlandı.[11]

Albüme adını veren "Cartel" adlı parçanın video klibi 2 Haziran 1995 tarihinde yayınlandı. Albümde klip çekilen ilk ve tek parçaydı.[12] Kanal D'de yayınlanan Behzat Uygur ve Süheyl Uygur'un birlikte sunduğu Şahane Cumartesi adlı programın 20 Nisan 1996 tarihinde yayınlanan bölümüne özel röportaj verdiler. Programda "Evdeki Ses" adlı parça için çekilen klip yayınlandı.[13] Behzat ve Süheyl Uygur'unda konuk olarak yer aldığı klip albümden yayınlanan ikinci video klip oldu.[14]

Şarkı listesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
No. BaşlıkŞarkı yazar(lar)ıŞarkıcı(lar) Süre
1. "Cartel"  Abdurrahman İnce, Ahmet Ölmez İşçitürk, Ali Aksoy, Alper Tunga Köksal, Erci Ergün, Kerim Yüzer, Miguel Perelló, Ole Peter JeßCartel 4.06
2. "Çek Bir Fırt"  Ahmet Ölmez İşçitürk, Alper Tunga Köksal, Kerim YüzerKarakan 4.21
3. "Party"  Erci ErgünErci E 4.11
4. "Hani Bana Para"  Ahmet Ölmez İşçitürk, Alper Tunga Köksal, Kerim YüzerKarakan 4.47
5. "Yetmedi mi?"  Abdurrahman İnce, Ali AksoyDa Crime Posse 7.34
6. "Evdeki Ses"  Ahmet Ölmez İşçitürk, Alper Tunga Köksal, Kerim YüzerKarakan 2.48
7. "Sen Türksün"  Erci ErgünErci E 3.45
8. "Araba Yok"  Ahmet Ölmez İşçitürk, Alper Tunga Köksal, Kerim YüzerKarakan 4.16
9. "Posse Attack"  Abdurrahman İnce, Ali Aksoy, Miguel Perelló, Ole Peter JeßDa Crime Posse 4.50
10. "Kankardeşler"  Ahmet Ölmez İşçitürk, Alper Tunga Köksal, Kerim YüzerKarakan 3.52
11. "Televizyon"  Erci ErgünErci E 3.56
12. "Der Weg den du gehst"  Ali Aksoy, Ole Peter JeßDa Crime Posse 5.10

Katkıda bulunanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Cartel, Yaşam Öyküsü". yasamoykusu.com. 19 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  2. ^ "Almanya'ya 61 yıl önce göç eden Türkler, ülkenin kalkınmasında büyük rol oynadı". Anadolu Ajansı. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2024. 
  3. ^ "Büyük ızdı'rap!' İşte Rap müziğin tarihçesi..." Takvim. 7 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  4. ^ "Boe B kimdir ne zaman ve nasıl öldü?". icerikhaber.com. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024. 
  5. ^ "Kadınlar Mirkelam - Cartel Erkekler". Milliyet. 30 Temmuz 1995 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024. 
  6. ^ "Kadınlar Mirkelam - Cartel Erkekler". Facebook. 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024. 
  7. ^ "Cartel isyan etti". Milliyet. 15 Eylül 1995 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024. 
  8. ^ "Cartel konseri bu akşam Star'da". Twitter. 28 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2024. 
  9. ^ "Cartel hakkında bilmeniz gereken 10 şey". dergy.com. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024. 
  10. ^ "Cartel - Istanbul Inönü Stad Konseri 1995 - Freestyle - Karakan Erci E - Cinai Sebeke". Youtube. 23 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2024. 
  11. ^ "Cartel - Cartel". Discogs. 25 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2024. 
  12. ^ "Cartel - Cartel". Youtube. 11 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2024. 
  13. ^ "Beni türküler yaşatıyor". Milliyet. 20 Nisan 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  14. ^ "Güler Duman - Pinar Dilseker - Tugce San - Sahane Cumartesi 1996 - Kanal D". Youtube, Kanal D. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cartel_(albüm)&oldid=33809224" sayfasından alınmıştır