Caleb Afendopolo

Caleb Afendopolo, Edirne'de 1430'dan önce doğup bir süre Belgrad'da yaşayan ve İstanbul'da 1499'da ölen, birçok alanda ihtisas yapmış Yahudi bir bilim insanıdır. Samuel HaRamati'nin kardeşi, Judah Bali ve Karay cemaatinin hahamı ve Elijah Başyazı'nın kayınbiraderi ve havarisiydi.

Bir Paris yazıtında, özel dersler vererek geçimini sağladığından bahsedilmektedir. Fakat bu durumun Moritz Steinschneider tarafından şüpheli olduğu düşünülmektedir. Edirne'de Mordecai Comtino'nun öğrencisi olarak fende uzmanlaştı; derinlemesine ve orijinal düşünce açısından eksiklikleri olan Afendopolo'nun, içinde, kimisi satın alınmış ve kimisi de kendisi tarafından çoğaltılmış ender yazıtlar bulunan geniş kütüphanesi edebi anlamda üretken olmasına olanak sağladı. 1490'da, hocası Başyazının Karay kanunlarıyla ilgili bitmemiş çalışmasına devam etti.

Afendopolo'nun kız kardeşi olan Başyazı'nın karısı, kocasından evvel öldüğü için ona kayın birader demeyi bırakıp hoca dedi. Afendopolo, Başyazının tezini bitiremeden öldü.

Çalışmaları

Afendopolo'nun kişisel çalışmaları Karaimlerle ilgili dolu bilgiler sunar. Çalışmalarının parçalarının büyük bir kısmı Jonah Hayyim Gurland tarafından eseri Ginze Yisrael (Lyck, 1865)'de bir kısmı da Abraham Firkovitch tarafından gün ışığına çıkarıldı. Yazıları şunlardır:

Aaron ben Elijah'nın Etz HaHayim (1497) çalışmasının Derek Etz HaHayim adı altında tanıtıcı içeriği.
Judah Hadassi'nin Eşkol eserinin benzer şekilde tanıtıcı içeriğı Nahal Eşkol adı altında (Koslov, 1836).
Sevgi, tıp ve aktif zeka üzerine Divan şiiri ile yazılmış Gan HaMelek (Krallar Bahçesi) isimli ana çalışması.
Asarah Mamarot (On Söylev), Pesah ile ilgili çalışması.
Abner ben Ner (1488), İbranice, Şaul, Davud ve Saba Melikesi Belkıs'ın diyalogları bulunan makam.
Ezgiler Ezgisi ile ilgili kinayesi.
İggeret ha-Şehita (1497), damadına dini yolla hayvan kesimini anlatan mektubu.
Seder İnyan Şehita, aynı konunun kafiyelisi.^[1]
Arak'ın kullanılışı.
Iggeret ha-Kimah, yasak evlilikler ve Yeşu'nun çalışmaları.
Patşegen Ketab ha-Dat (1496), Tevrat ve Aftara üzerine.
Karay takvimine göre yedi hafta hesaplanışının Rambam'a karşı savunması.
Moses ben Jacob ha-Ashkenazi'ye karşı Aaron ben Elijah'ın Gan Eden'inin savunması.
Nicomachus'un aritmetik üzerine olan çalışmalarının İbranice tercümesiyle ilgili yorumları.
Elijah'ın Gan Eden eserinin yorumlarında kullanılan astronomik tezleri.
İggeret ha-Maspeket, astronomik terminolojiler.
Tikkun Keli Rob ha-Şa'ot (1487).

Afendopolo ayrıca Karay Mahzorlarında da bulunan pişmanlıkla ilgili ilahiler yazmıştır;^[2] fakat bu ilahilerin büyük kısmı Rabinik şiirlerden çıkarılmıştır.^[3] Afendopolo ayrıca Öklit unsurlarını tercüme etmeye, Jabir ibn Aflah'ın Kitab al-Hiyyah (Astronomi üzerine özet) ve Batlamyus'un Almagest eserlerine yorum yazmaya niyetlenmiştir.

Kaynakça

Julius Fürst, Gesch. d. Karäert. ii.301-316;
Isaak Markus Jost, Gesch. d. Judenthums und seiner Sekten, ii.367;
- idem, Gesch. d. Israeliten, ix, appendix p. 96;
Neubauer, Aus der Petersburger Bibliothek, chap. i;
Gurland, Ginze Yisrael, Lyck, 1865;
Moritz Steinschneider, in Ersch and Gruber's Encyklopädie, xxvii;
- idem, Hebr. Uebers. pp. 508, 519, 524, 544;
Monatsschrift, xxxviii.76;
Neubauer, Cat. Bodl. Hebr. MSS. Index, col. 928

^ Firkovitch's MS. No. 569)
^ Neubauer, Catalogue, No. 2369, 3; Zunz, G. V., p. 425; idem, 2nd ed., p. 440
^ bkz David Kahana in Oẓar ha-Sifrut, vol. v, Cracow, 1896

Dış bağlantılar

Source 23 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Bu konu 1901-1906 Yahudi (Jewish) Ansiklopedisi'nde Sunulmuştur.

[1] Firkovitch's MS. No. 569)

[2] Neubauer, Catalogue, No. 2369, 3; Zunz, G. V., p. 425; idem, 2nd ed., p. 440

[3] z David Kahana in Oẓar ha-Sifrut, vol. v, Cracow, 1896

[1]

[2]

[3]