C tabanlı programlama dilleri listesi
Bu makaledeki diller, C programlama diliyle ilgili veya ondan türetilmiş dillerdir. Kabaca C ailesi dilleri, bir bloğun sınırlarını belirtmek için küme parantezi kullanan C benzeri sözdizimi olan dillerdir. C ailesi, jenerik, işlevsel ve nesnel tabanlı programlama gibi değişik programlama paradigmaları içerir. Ayrıca hem makine dili, hem de sanal makine çalıştırma ortamı (İng. runtime environment) bulunmaktadır.
Kabaca kronolojik sırayla her dilin bâzı temellerini sıralayan listesi aşağıdadır.
| Dil | Oluşum târihi | Oluşturulduğu kurum | Yorumlar |
|---|---|---|---|
| Alef | 1995 | Phil Winterbottom (Bell Labs) | Sistem programlama için Bell Laboratuvarları işletim sistemi Plan 9'dan geliştirilmiş olan bu dil, 1995'te yayınlanmış, fakat sonuçta bırakılmıştır. Paralel programlama için hatırı sayılır destek vermektedir. |
| C shell/tcsh | 1970'lerin sonu | Bill Joy (UC Berkeley) | Komut dizisi dili ve standart Unix shell. |
| C | 1969-1973 | Dennis Ritchie (Bell Labs) | Ken Thompson'un B dili'nin geliştirilmişidir. |
| C# | 1999 | Anders Hejlsberg (Microsoft) | "Cool" adı altında yazılan bu dil, sözdizimi açısından Smalltalk'a benzer birleştirilmiş bir tip sistemi (İng. unified type system) olmasına rağmen Java'ya çok benzer. |
| C++ | 1979 | Bjarne Stroustrup (Bell Labs) | "C with Classes" (sınıflı C) olarak adlandırılan ve 1983'te C++ yeniden adlandırıldı. Simula 67 benzeri şekilde sâbit nesneye yönelimin yeniden gerçekleştirmesiyle başladı, standardizasyon ve yaygın kullanım sâyesinde generik programlamayla berâber nesnel tabanlı kökleri içerir oldu. |
| D | ? | Walter Bright (Digital Mars) | C++'a dayanan bu dilin C uyumlu bir sözdizimi olmayıp Java ve C-sharp gibi başka C benzeri dillere benzer tarafları vardır. |
| ECMAscript | 1995 | Brendan Eich (Netscape) | Mocha ve LiveScript olarak oluşturulan bu dil, 1995'te duyuruldu ve bir yıl sonra JavaScript sevkedildi. Öncelikle Web sahifesi geliştirmesinde ve Adobe Flash ile QtScript çevrelerinde kullanılan bir komut dilidir. C ve Java sözdizimine dayanmasına rağmen birinci derecede Self ve Scheme'e dayanan bir işlevsel programlama dilidir. |
| Go | 2007 | Rob Pike, Ken Thompson ve Rob Griesemer (Google) | 2009'da halka sunuldu. Hızlı tercümeleri olan paralel bir programlama dili olan bu dil, Java benzeri sözdizimi olan, fakat nesnel tabanlı özellikleri bulunmayan ve güçlü yazılmıştır. |
| Java | 1991 | James Gosling (Sun Microsystems) | Önce Oak olarak adlandırılan dil, 1995'te halka sunuldu. Nesnel tabanlı dinamik dil tabanlı olup çokça Objective-C tarafından esinlenilerek yazılmış olan bu dil, sözdizimi açısından biraz C++'a benzemektedir. Ayrıca dil belirtimlerinin standart bir bölümü olarak kendi byte koduna tercüme edilir. Sanal makinece gerekli olduğundan güçlü yazılmış (İng. strongly typed) olma özelliğine sâhiptir. |
| Limbo | ? | Alef'in yerine geçen Limbo, Alef'in Plan9'da kullanıldığı gibi İnferno'da kullanılmaktadır. | |
| LSL | 2003 | ? | Second Life sanal dünyası için Linden Lab tarafından yazılmıştır. |
| NQC (Pek C Sayılmaz) | ~1998 | David Baum | Lego Mindstorms RCX 1.x platformu gömülü sistemlerinde kullanılın bir programlama dili olup yavaşçaLabVIEW'e dayanan ROBOLAB IDE'nin yerine geçmek için hazırlandı. Daha sonra Mindstorms NXT platformu için daha gelişmiş bir sürüm olan NXC (tam tamına C değil) ile değiştirildi. |
| Objective-C | 1986 | Brad Cox ve Tom Love | Nesnel tabanlı dinamik bir dil olup ağırlıklı olarak Smalltalk'a dayanır. Asıl geliştiricileri tarafından gevşekçe tanımlanmış bilfiil standart kütüphâne olarak yazılmış olan bu dilin yerine bugün genelde OpenStep FoundationKit'in varyasyonları geçmiştir. |
| Perl | 1988 | Larry Wall | Sistem yönetimi, metin işleme ve Web sunucu görevleri için yaygın olarak kullanılan komut dili. |
| PHP | 1995 | Rasmus Lerdorf | Sunucu tarafında yaygın olarak kullanılan bir HTML Komut dili olarak kullanılır. Perl benzeri sözdizimi vardır. |
| Ratfor | 1974 | Brian Kernighan (Bell Labs) | C ve Fortran'ın melezi olup C derleyicilere kolay erişemeyen çevreler için ön-işlemci olarak yazılmıştır. |
| Rust | 2006 | Graydon Hoare | Rust paralel-aktör (İng. concurrent-actor) stiline ağırlık verir. |
| SAC | 1994 | (Almanya) | Geliştirmesi Almanya, BK ve Kanada'daki birkaç kuruma yayılmış olup C sözdizimi olan işlevsel bir dilidir. |
| Vala | 2006 | Jürg Billeter, Raffaele Sandrini | Vala, GNOME geliştiricilerini desteklemek için C'ye nesneler ekler. |
| JavaScript | 1995 | Brendan Eich | JavaScript, yaygın olarak web tarayıcılarında kullanılmakta olan dinamik bir programlama dilidir. |