Bulanık Steli

Bulanık Steli

Bulanık Steli, Muş'un Bulanık ilçesinde bulunmuş, kireç taşından yapılmış, 1,4 x 0,6 m ölçülerinde, antromorf (insan biçiminde) bir heykeldir. Eser, günümüzde Bitlis Ahlat Müzesinde sergilenmektedir.

Bulunması ve ele geçirilmesi

Eser, 2 Şubat 2013 tarihinde Bulanık'ın Gölyanı Köyü'nün Vangesör mezrasında gerçekleştirilen tarihî eser kaçakçılığı operasyonuyla ele geçirildi. Eserin kaçakçılığını yapan beş kişi gözaltına alınırken, heykel Bitlis Ahlat Müzesi'ne gönderildi.

Tarihçesi

Genel olarak Pasifik Okyanusu'ndan Portekiz'e kadar çok geniş bir coğrafyada karşımıza çıkan benzer taş heykel ve stellerin en yoğun bulunduğu yerler Orta Asya, Moğolistan, Sibirya, Güney Rusya, Ukrayna, Almanya, Polonya ve Macaristan'dır. Yani konar-göçer ve Şamanist kavimlerin yoğun olduğu bölgelerdir. İnsan biçimli (antromorf) heykeller, mezarlıklar ve kutsal alanlarla ilişkili olarak Neolitik Çağ'dan Orta Çağ'a kadar uzanan, son 10 ila 12 bin yıllık çok geniş bir zaman dilimi içinde çeşitli kültürlerde karşımıza çıkar. Asya'daki örnekleri "taş baba, balbal, barimal" gibi adlarla anılırken, Avrupa'da bu tür taşlara "stele, obelisk, menhir" gibi adlar verilir. Bu tür taş eserler, kurgan tipi mezarlarla ilişkilidir. Bu gelenek, günümüzde "mezar taşı geleneği" şeklinde devam etmektedir. İnsan biçimli taş heykeller, Orta Doğu'daki eski mezarlarla bağlantılı olarak kayda geçmiştir. Kafkasya toplulukları ve İskitlerle paralellik gösterircesine MÖ 600 - MS 300 yıllarında yoğunluk kazanmıştır.

Steller hakkında bilinen bu bilgiler ışığında Bulanık Steli, hangi topluma ait olduğu belli olmayan bir eserdir. Ancak bölgedeki Kafkas milletlerinin tarihi ve heykelin yüz şeklinden dolayı Urartulara veya Urartularla ilişkili bir Kafkas toplumuna ait olduğu düşünülmektedir.