Brabantlı Siger
Brabantlı Siger (Latince: Sigerus de Brabantia; d. 1235-1240, Brabant - 10 Kasım 1284, Orvieto), Orta Çağ Avrupasında, Hristiyan dogmalar ile aklın çatıştığında 'akla uygun düşünce'yi savunan İbn Rüşdcülüğün (Avverosim) ilk temsilcilerinden[1] olan Felemenk felsefeci, Paris Üniversitesi Sanat Fakültesi öğretim görevlisi, rahip.
Etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Katolik Kilisesi otoritesinde yürütülen krallıklar ve yine Kilise'nin otoritesindeki yargı ile yönetilen Avrupa'da, skolastik eğitim Hristiyanlığın Yeni Platoncu yorumu etkisindeydi.[1] 13. yüzyılda Endülüs Devleti şehirlerinin Hristiyan yönetimine geçmesiyle, Endülüs'ün yüksek felsefi ve entelektüel mirası Hristiyan entelektüellere geçmeye başladı.
Hristiyan dogmalarının hilafındaki Endülüs yazmaları, özellikle Aristoteles Felsefesi hakkında (Doğa, Mantık, Etik, de Anima vb.) özellikle güçlü bir Aristotelesçi olan İbn Rüşd'ün yazmaları, Paris Üniversitesi Sanat Fakültesi'nde etki yarattı. Bu etkiye, Brabantlı Siger ve Dacialı Boetius'un İbn Rüşd çevirileri yön verdi. Bu yeni akıma İbn Rüşd'ün latincesi olan Averroes'ten esinlenilerek Avveroism ismi verildi.
Kilise'nin ve vahyin tartışılamaz dünya ve varlık yorumu hilafına 'ayrı bir hakikat'ten bahseden İbn Rüşdcülük (Avveroism) Hareketi;
- 'ilk insanın olmadığına veya ilk insan tanımının yanlış olduğuna',
- 'evrenin sonlu olup olmadığına',[2]
- 'bedenle diriliş olup olmayacağına'[2] ve benzeri mantıksal önermeleri tartışmaya başladı.
Çift Hakikat
[değiştir | kaynağı değiştir]Avveroism'in ilk temsilcilerinden olan Brabantlı Siger, Vahyin Hakikati yanında, Aklın Hakikati; yani Çift Hakikat Öğretisini Avrupa'da ilk dillendirenlerden oldu. Çift Hakikat çatışması; Brabantlı Siger'in ölümü sonrası Akinolu Tomas tarafından, Aristoteles yorumu ile Hristiyan öğretisini uzlaştırma gayretiyle ancak dindirilebilecekti.[3]
Kilise yasakları
[değiştir | kaynağı değiştir]Katolik Kilisesi, İbn Rüşdcü söylemlerin önünü kesmek için; ilk olarak 1270'te 13 maddelik konuşulması, tartışılması yasak listesi yayınlandı.[4] İbn Rüşd akımının Avrupa'da etkinliğinin devam etmesi üzerine; 1277'de 219 (bazı kaynaklarda 220[2]) maddelik 'genişletilmiş yasak listesi' yayınlayarak,[5] yasakları çiğneyenlerin aforoz edileceği duyurdu.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]13. Yüzyıldaki, İbn Rüşd'cü akımın başını çeken isimlerden olan ve Avrupa'da Aristo'culuğun yayılmasında etkili olan Brabantlı Siger; Ruh/Nefs/Psüke, Doğa Felsefesi, Metafizik ve Etik (Ahlak) konularında eserler vermiş ve İbn Rüşd çevirilerini yayınlamıştır. 1899 yılında Pierre Mandonnet tarafından, Brabantlı Siger'e ait olan altı adet kitap tespit edilmiştir.
- De anima intellectiva (Anima [Ruh, Psüke) bilinci), 1270
- Quaestiones logicales (Mantık Sorgulamaları)
- Quaestiones naturales (Doğa Sorgulamaları)
- De aeternitate mundi (Sonsuz Evren)
- Quaestio utrum haec sit vera: Homo est animal nullo homine existente (İlki olmayan insanın ruhsal varlığı)
- Impossibilia (İmkansızlık)
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]İbn Rüşdcülük (Avveroism) Hareketini önlemeye yönelik, Kilise tarafından çıkarılan yasaklarının ihlal edilmesi gerekçesiyle, Paris Üniversitesi'nden uzaklaştırılan Brabantlı Siger; 7 Mart 1277 tarihinde Psikopos Stephen Tempier tarafından suçlu bulunmuş[5] ve hayatının geri kalanını İtalya'da geçirmiştir. Hakkındaki hükmün temyizi için Papa'ya temyiz başvurusunda bulunmuşsa da, suçu sabit bulunularak İtalya Orvieto'da tutuklanmış ve Kasım 1284 tarihinde Orvieto'da öldürülmüştür.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "İbn Rüşd'ün Skolastik ve Rönesans Felsefesi Üzerindeki Etkisi, Prof. Andrés Martinez Lorca Konferansı, Türkçe Çevirisi, sayfa 6". 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ a b c "İBN RÜŞD FELSEFESİNİN LATİN DÜNYASINDA TANINMASI VE LATİN İBN RÜŞDÇÜLÜĞÜ, Yıldırımer Şeniz, sayfa 106". 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2017.
- ^ "TDV Endülüs'ten İspanya'ya, sayfa 60" (PDF). 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Şubat 2017.
- ^ "Romalı Giles ve Errores Philosophorum İsimli Eser Üzerine, Akdağ Özcan, sayfa 225" (PDF). 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2017.
- ^ a b "Stanford Felsefe Ansiklopedisi, Condemnation of 1277 başlığı, (İngilizce)". 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2017.
