Borgia ailesi

Borgia ailesi
Borgia ailesi
Ülke	İtalya, İspanya
Milliyet	İtalyan, İspanyol
Kuruluş	15. yüzyıl
Kurucu	Alfonso de Borja
Yıkılış	16. yüzyıl
Son hükümdar	Gaspar de Borja y Velasco
Unvan(lar)	Papa; Kardinal; Kilisenin sancak taşıyıcısı

Borgia ailesi; aynı zamanda Borja, Borjia veya Borges olarak da bilinen Rönesans döneminde öne çıkan İtalya ve İspanya asıllı Papalık Devleti ailesi.

Borgia ailesi, 15. yüzyılda dinî ve siyasi arenada etkili olmuştur. Bu dönemde aile iki papa çıkartmıştır. Alfonso, 1455-1458 yılları arasında Papa III. Callistus; Rodrigo ise 1492-1503 arasında ise Papa VI. Alexander olarak iktidara gelecektir. Özellikle Papa VI. Alexander dönemindeki saltanat; yoğun yolsuzluk, cinayet, adam kayırma, hırsızlık, tecavüz, ensest ve zehirleme iddialarıyla gündeme gelecektir. Aile iktidar yolunda çok sayıda güçlü aileyle ittifak yaparken Medici, Sforza ve Savanarola gibi önemli ailelerle de düşman olmuşlardır.

Tarihçe

İlk dönemler

Borgia ailesi, İspanya'daki Aragon Krallığı'na bağlı Valensiya kenti kökenlidir. Daha sonraları Papa III. Callistus olarak anılacak olan Alfons de Borja La Torreta'da dünyaya gelmiş ve Valencia'da büyümüştür. Kökenlerine dair derin tartışmalar bulunan Alfons de Borja Lleida Üniversitesinde hukuk profesörü olarak görev yapar. Sonraları Aragon hanedanı için diplomatlığın ardından kardinal olur. 1455 yılında ileri yaşında papa seçilir ve ancak üç yıl görev yapabilir.

Rodrigo

Alfonso'nun yeğenlerinden birisi olan Rodrigo Borgia (1431-1503) Valencia'da dünyaya gelir. Babası Jofré Llançol i Escrivà, annesi ise Isabel de Borja y Cavanilles'tir. Rodrigo, 1492 yılında Papa VI. Alexander olacaktır. Kardinalken Vanozza dei Cattanei'den dört çocuğu olur. Bunlar Giovanni, Cesare, Lucrezia ve Gioffre'dir. Papalığı sırasında ilişkide bulunduğu Giulia Farnese'den bir kızı olduğu bilinmektedir. Papa olduktan sonra uyguladığı siyasetle çok iyi bir devlet adamı ve diplomat olduğu ortaya çıkmaktadır. Ancak papalığı sırasında aşırı harcamalar, dinî görevlerin satın alınması, şehvet düşkünlüğü ve adam kayırma gibi eleştirilere maruz kalmıştır. Hükümranlığı dönemince ailesinin üyelerinin güçlenmesine ve zenginleşmesine çalışmıştır. Oğullarından Giovanni, Papalık ordusunun başkomutanı olarak atanırken diğer oğlu Cesare ise on sekiz yaşında kardinal yapılmış, ileride papa olmasının yolları açılmıştır. Rodrigo, İtalya ve İspanya'daki güçlü asil ailelerle güç birliği yapabilmek için çocukları vasıtasıyla evlilik bağını kullanmaya gayret göstermiştir. Milano bölgesindeki güçlü Sforza ailesi ile iş birliği için kızı Lucrezia'yı, Giovanni Sforza ile evlendirir. En küçük oğlu Gioffre ise Aragon hanedanından Sancha ile evlenir.^[2]^[3] Papa VI. Alexander, 1503 yılında Roma'da ölmüştür.

Cesare

Cesare'nin eğitimi tamamen babası tarafından planlanmıştır. On iki yaşına kadar Roma'da özel öğretmenlerden ders görür. Perugia Üniversitesinde hukuk okuduktan sonra Pisa Üniversitesinde teoloji eğitimi görür. Üniversiteden mezun olur olmaz babası tarafından kardinal yapılır. Kardeşi Giovanni öldükten sonra devlet adamlığı alanında önü açıldığından kardeşini öldürdüğü iddia edildiyse de buna dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Kardeşinin ölümünün ardından din adamlığını bırakan Cesare, condottiero olacak ve Fransız prenses Charlotte d'Albret ile evlenecektir. Babasının ölümünden sonraki papa seçimlerinde belirleyici olmuş, hâkimiyetindeki bölgelere ve iktidarına sorun çıkartmayacak bir aday arayışına girmiştir. Cesare'nin adayı Papa III. Pius, papa olsa da kısa süre sonra hayatını kaybedecektir. Ondan sonra papa adayı olan Papa II. Julius'u desteklemek durumunda kaldı. Yeni papa, Cesare'yi destekleme sözü verse de iktidara gelince en büyük düşmanı olacaktır. Yeni papa tarafından tutuklandıktan sonra kaçarak ülkeyi terk etmek durumunda Cesare, 1507 yılında Navarre bölgesindeki Viana Kalesi kuşatması sırasında hayatını kaybeder. Kral III. Juan'a sığınan Cesare, isyancı Louis de Beaumont kuvvetlerine saldırırken başarısız olacak ve öldürülecektir.

Lucrezia

Lucrezia, babası tarafından Giovanni Sforza ile 1493 yılında evlendirildiğinde on üç yaşındadır. Evliliği tipik bir siyasi evliliktir. Babası Papa VI. Alexander, artık güçlü Sforza ailesiyle iş birliği yapma zorunluluğu kalmayınca dört yıl sonra evliliği geçersiz kılmış, kilisenin onayıyla evliliğin iptal edilme şartları pazarlık edilmiştir. Boşanabilmesi için bakire olduğu belirtilmiş, hamile olmasına rağmen boşanmasına izin verilmiştir. Gizlice doğurduğu çocuğu ise bakıcı ailelerin yanında büyüdükten sonra Lucrezia'nın üvey kardeşi olarak tanıtılmıştır. Lucrezia'nın ikinci evliliği genç ve zengin asilzade olan Aragon Prensi Alfonso ile olur. Ancak bu evlilik de uzun sürmez. Fransa ile ilişkilerini güçlendirmek isteyen Cesare'nin etkisiyle genç Alfonso öldürülecektir. Lucrezia, üçüncü evliliğini Alfonso d'Este ile yapar. İlk kez evlendiği kişiyle duygusal bir bağ kuran Lucrezia, bazı yasak ilişkilerine rağmen evliliğini sürdürür. Çok sayıda çocuğu olmasına rağmen büyük çoğunluğu küçük yaşlarda hayatını kaybeder. 1519 yılında doğum sonrası rahatsızlıklarından dolayı hayatını kaybeder.

Aile ağacı

Diğer Borgialar

Borgia ailesi, en çok etkili olduğu 16. yüzyıl boyunca Rönesans hareketini olumlu olarak etkilemiştir. Özellikle yoğun olarak coğrafi keşiflerin yaşandığı bu dönemde Borgia ailesinin sürece etkisi olmuştur. Rodrigo'nun oğullarından Gioffre Borgia (1482-1516) yaptığı evlilikle Squillace Prensi ve Alvito Dükü olmuştur. Eşinin 1506 yılında ölümünden sonra Alvito'da hak iddia edemese de Squillace'yi elde tutar. Bu topraklar ve beraberindeki unvanlar, ölümünden sonra oğlu Francesco Borgia'ya geçer. Tüm Borgia ailesi mensuplarına yolsuzluk ve cinayet suçlamaları yöneltilmemiştir. Rodrigo'nun torunu Francesco Borgia, eşine sadık kalacak ve çok sayıda çocuğunun iyi bir şekilde yetişmesini sağlayacaktır. Eşinin vefatının ardından yeni kurulmuş bir tarikat olan Cizvitlere katılır ve tarikata yaptığı katkılardan dolayı 20 Haziran 1670 tarihinde aziz ilan edilir. 1574-1655 yılları arasında yaşayan ve 1644-1655 yılları arasında papa olan Papa X. Innocentius, Rodrigo'nun büyük büyük büyük torunudur. Borgia döneminin ardından 1580-1645 yılları arasında yaşayan din adamı ve devlet yöneticisi Gaspar de Borja y Velasco, soyadının İspanyolca söylenişini tercih etmiştir.

Tartışmalı konular

Rodrigo

Rodrigo ile çok sayıda suçlama iddiası bulunmaktadır. Buna göre dinî görevlerin satın alınması ve adam kayırmanın yanı sıra kızı ve oğluyla beraber sefahat âlemlerine katıldığı öne sürülmektedir. Buna dair en önemli kanıt olarak 30 Ekim 1501 tarihindeki Kestane Ziyafeti olarak adlandırılan yemekli eğlence verilir.^[4] Rodrigo ayrıca işkence ve adam öldürme gibi suçlarla da itham edilir. Floransalı din adamı Savonarola; Papa'yı yolsuzluk yapmakla suçlayınca işkence görmüş, asılmış ve halka açık bir yerde yakılmıştır. Nikâhsız olarak birlikte yaşadığı Vanozza Cattanei ile papalık makamında bulunmuş, sonradan kendisinden çok küçük olan Giulia Farnese ile ilişki yaşamıştır.

Cesare

Cesare; Fransa Kralı XII. Louis'nin önde gelen komutanlarından birisi olarak, fethedilen bölgelerden gelirken güçlü bir aile olan Sforza ailesine mensup Caterina Sforza'yı -adi bir mahkûm gibi- zincire vurulmuş şekilde Roma'ya getirdiğinde büyük tepki görmüştür. Kardeşi Lucrezia'nın siyasi ittifak için evlendiği ikinci eşi Alfonso ile stratejik iş birliği tamamlandığında Cesare'nin bizzat kendisi veya adamları Alfonso'yu öldürecektir.

Cesare, 1501-1503 yılları arasında ünlü bilim adamı Leonardo da Vinci'yi askerî mühendislik ve silah tasarımı görevleriyle maaşa bağlayarak çalıştırdığı bilinir. Leonardo da Vinci, Cesare ile işlerini tamamlayınca İtalya'da sığınacak bir zengin asilzade bulamamış, Fransa Kralı I. François'in sarayına gitmiştir.

Bazı iddialara göre Cesare'nin kardeşi Giovanni'yi öldürmüş olduğu iddia edilse de buna dair bir kanıt sunulamamaktadır. Lucrezia'nın birinci evliliği sonrasındaki dönemde Perotto adlı genç bir seyisten hamile kaldığını öğrenince çılgına döndüğü ve doğan çocuğun babasının cesedinin Tiber Nehri'nden çıkartıldığı belirtilir.

Lucrezia

Lucrezia'nın çok iyi bir zehir uzmanı olduğu ve siyasi entrikalara meyilli olduğu öne sürülür. Ancak ailesindeki suça eğilim ve kötü şöhret yüzünden taraflı bir bakış açısıyla değerlendirilmiş olması da muhtemeldir. Suçlamaların başında ağabeyi Cesare ile ensest ilişkide oldukları da vardır.

Borgia portreleri

Sonradan Papa olan Rodrigo Borgia
Rodrigo'nun en büyük oğlu Giovanni Borgia
Rodrigo'nun oğlu Cesare Borgia
Rodrigo'nun kızı Lucrezia Borgia
Rodrigo'nun en küçük oğlu Gioffre Borgia
Rodrigo'nun evlilik dışı ilişki yaşadığı Giulia Farnese

Popüler kültürde etkileri

Borgia ailesinin kötü şöhreti kendi dönemlerinde ve sonrasında da popüler kültüre etki etmiştir. Aileyi doğrudan veya dolaylı olarak içeren kitap, tiyatro oyunu, opera, çizgi roman, sinema filmi, televizyon filmi ve video oyunları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekilde listelenmiştir:

Borgias adlı roman, Alexandre Dumas (baba)
Assassin's Creed: Renaissance adlı roman, Oliver Bowden
Prince of Foxes adlı roman, Samuel Shellabarger
Cesare adlı manga, Fuyumi Soryo
Lucrezia Borgia adlı roman, Victor Hugo
The Borgias adlı 1981 yapımı BBC dizi filmi
The Borgias adlı 2011 yapımı Showtime dizi filmi
Assassin's Creed II adlı 2009 yapımı Ubisoft video oyunu
Assassin's Creed: Brotherhood adlı 2010 yapımı Ubisoft video oyunu

Kaynakça

^ İtalyanca Gonfaloniere della Chiesa
^ Napoli Kralı II. Alfonso'nun evlilik dışı kızıdır.
^ Bu dönemde Napoli Krallığı üzerinde Fransa ve İspanya hak iddia etmektedir.
^ Olaya tarihçi Johann Burchard tarafından kaleme alınan Liber Notarum adlı tarihî anlatımda yer verilir. Metinden bir pasaj 21 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 28 Ağustos 2012 tarihinde erişilmiştir.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Borgia ailesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Dış bağlantılar

Britannica Ansiklopedisindeki Borgia ailesi maddesi 7 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 24 Ağustos 2012 tarihinde erişilmiştir

[1] İtalyanca Gonfaloniere della Chiesa

[2] Napoli Kralı II. Alfonso'nun evlilik dışı kızıdır.

[3] Bu dönemde Napoli Krallığı üzerinde Fransa ve İspanya hak iddia etmektedir.

[4] Olaya tarihçi Johann Burchard tarafından kaleme alınan Liber Notarum adlı tarihî anlatımda yer verilir. Metinden bir pasaj 21 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 28 Ağustos 2012 tarihinde erişilmiştir.

[1]

[2]

[3]

[4]