Bina yalıtımı

Binalara yapılan ısıl yalıtım örneği: Termal duvar

Bina yalıtımı ya da bina izolasyonu, herhangi bir yalıtım malzemesi kullanılarak, ortamdan dışarı veya dışarıdan ortama olan enerji akışının indirgenmesidir. Yalıtım malzemelerinin (yalıtkan) çeşitli tipleri vardır:

Isı akışını indirgemek için, ısıl (termal) yalıtkanlar.
Elektrik akışını önlemek için, elektrik yalıtkanlar.
Ses dalgalarını indirgemek için, akustik yalıtkanlar.

Bir malzeme her anlamda yalıtkan olmayabilir. Örneğin, elmas mükemmel bir elektrik yalıtkanı iken, çok kötü bir ısı yalıtkanıdır. Sentetik haldeki saf elmas, ısıyı bakırdan daha iyi iletir ve oda sıcaklığında bilinen en iyi ısıl iletkenlik katsayısına sahip katı malzemelerden biridir. Yani oda sıcaklığında bilinen en kötü yalıtkanlardan biridir.

Isı, doğal olarak yüksek sıcaklıktan, düşük sıcaklığa doğru akar ve direncin en az olduğu yol boyunca en fazla ısı akışı oluşur. Yüksek sıcaklık bölgesinin yanından, düşük sıcaklık bölgesine bir sıcaklık gradyeni oluşur. Isıl yalıtım, sıcaklık gradyeni içinden olan ısı akışını düşürerek, sıcaklık gradyenini korur.

Büyük alet/araçların birçoğunda yalıtım yer alır. Örneğin, fırınlarda, soğutucularda, dondurucularda ve su ısıtıcılarında. Çoğu halde, yalıtım çevreye olan ısı kaybını engellemeye yarar. Diğer hallerde ise, çevreden gelen ısıya karşı koruma sağlar.

Isı Transferi ve Yalıtım

Isı transferi üç yolla olur.

Kondüksiyon ya da iletim, madde veya cismin bir tarafından diğer tarafına ısının iletilmesi ile oluşan ısı transferinin bir çeşididir. Isı transferi daima yüksek sıcaklıktan, düşük sıcaklığa doğrudur. Yoğun maddeler genelde iyi iletkendirler; örneğin metaller çok iyi iletkenlerdir.
Konveksiyon ya da taşınım, katı yüzey ile akışkan arasında gerçekleşen ısı transferinin bir çeşididir. Akışkan içindeki akımlar vasıtası ile ısı transfer edilir. Akışkan içindeki veya akışkanla sınır yüzey arasındaki sıcaklık farklarından ve bu farkın yoğunluk üzerinde oluşturduğu etkiden doğabilmektedir.
Işınım yolu ile ısı transferi, fotonlar (elektromanyetik radyasyon) yolu ile olan ısı transferidir.

Yalıtkanlar, bu ısı transfer yöntemlerindeki ısı akışlarının düşürülmesi ile yalıtım sağlar. Örneğin; ince bir köpük (strafor) tabakası konveksiyon ve kondüksiyon ile olan ısı geçişini düşürür. Yansıtıcı bir metalik film veya beyaz boya ısıl yayınımı düşürür. Bazı malzemeler bir ısı transfer yöntemi için iyi bir yalıtkandır, fakat diğeri için kötü olabilir. Örneğin, metal bir tabaka ışınım için iyi bir yalıtkandır, fakat iletim için çok kötü bir yalıtkandır.

Yalıtım İhtiyacının Nedenleri

Çoğu ülkede, ısıtma ve soğutma işi için oldukça büyük miktarda enerji yani para harcanmaktadır. Evler ve binalar verimli ve doğru bir şekilde yalıtıldığında:

Enerji verimi artacak ve parasal olarak tasarruf sağlanacaktır.
Yalıtımın korunması için, ekstra bir güç ve maliyete gerek yoktur, kalıcıdır ve genelde bakım gerektirmez.
Konforu arttırır. Bina boyunca, sıcaklık dağılımı daha homojen olur.
Yalıtım, dışarıdan gelen gürültüyü emdiği için, ses yalıtımı da sağlar.
Genel bir kazanç olarak da, yalıtım sayesinde ısınma amacı ile yakılan yakıttan çevreye zararlı olan atık gaz geçişi azalmış olur.

Eğer bina kötü yalıtılmış ve kötü havalandırılıyorsa şu işaretler görülür:

Kış aylarında, taban altı ve tavan aralarında çiğlenme ve donmuş yüzeyler oluşur.
Yaz aylarında, tavan arası son derece sıcak ve bunaltıcı olur.

Yalıtımın mutlaka tüm bina ihtiyacı gözönünde bulundurularak yapılması gereklidir. Sadece yaşam mekanlarının yalıtımı, tavan ve taban yalıtımı olmadan doğru yalıtım şekli değildir. Bina ısısının sürekliliğini koruyabilmek için mutlaka ısı kaybı olan tüm alanların saptanması ve yalıtımda göz önünde bulundurulması gereklidir.

Isı Yalıtım Malzemeleri

Bina ve tesisatlarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri ve standartları şu şekildedir:^{kaynak:İZODER} ^{kaynak2:Polistren Üreticileri Derneği - PÜD}

Binalarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri ve ürün standartları:
- Seramik yünü, TS EN 13161
- Cam yünü, TS EN 13162
- Taş yünü, TS EN 13162
- Genleştirilmiş (Expanded) Polistiren (EPS), TS EN 13163
- Ekstrüzyonla Üretilen (Ekstrüde) Polistiren (XPS), TS EN 13164
- Poliüretan (PUR), TS EN 13165
- Fenol Köpüğü, TS EN 13166
- Cam Köpüğü, TS EN 13167
- Mantolama, TS EN 13167
- Çift Cam, TS EN 13168
- Ahşap Lifli Levhalar, TS EN 13169
- Genleştirilmiş Perlit (EPB), TS EN 13170
- Genleştirilmiş Mantar(ICB) TS EN 13171
  - asbest
Tesisatlarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri ve standartları:
- Camyünü, prEN 14303
- Taşyünü, prEN 14303
- Elastomerik Kauçuk (FEF) prEN 14304
- Cam Köpüğü (CG) prEN 14305
- Kalsiyum Silikat (CS) prEN 14306
- Ekstrüde Polistiren (XPS) prEN 14307
- Poliüretan (PUR / PIR) prEN 14308
- Ekspande Polistiren (EPS), prEN 14309
- Polietilen Köpük (PEF), prEN 14314
- Fenolik Köpük prEN 14315

Su Yalıtımı ve İlgili Malzemeler

Yapılarda su yalıtımı, suyun veya nemin yapı içine girmesine veya yapı elemanlarını sürekli bir biçimde etkileyerek teknik ve görsel olarak bozmasına engel olmak amacıyla uygulanır. Bu bozulmalardan en sık karşılaşılanı özellikle bodrum katlarda zemin içerisinde mevcut olan suyun temel duvarlarından veya zemin plağından sızarak bina içerisinden rutubete yol açmasıdır. Su yalıtımını kabaca şu gruplara ayırmak mümkündür:

Topraktan yükselen neme karşı zemin plağının yatay düzlemde yalıtılması (yalıtım örtüleri, drenaj levhası vs. ile)
Duvarların topraktan yükselen neme karşı yatay düzlemde yalıtılması (duvar bariyeri vs.)
Zemin seviyesinin altında kalan duvarlara yatay düzlemde etki eden suyun düşey yöndeki elemanlarla yalıtılması (yalıtım örtüleri, drenaj levhası vs. ile)
Zemin seviyesinin üstünde düşey yöndeki elemanlarda ve çatılarda yalıtım

İdeal bir su yalıtımında; yapının bulunduğu yerdeki iklim, yer altı su seviyesi ve içeriği, yağış miktarı ve cinsi göz önüne alınarak yeterli kalınlıkta su yalıtım katmanı oluşturulur. Su yalıtımını Türkiye'de yaygın olduğu üzere sadece bitümlü boyalarla veya malzemelerle su yalıtımı yapmak artık uluslararası standartlara göre yeterli bulunmamaktadır. Bunun sonucu olarak EPDM (Etilen Propilen Dien Monomer kauçuk) membran, HDPE (Yüksek Yoğunluklu Polietilen) membran, TPO (TermoPlastik Polietilen) membran uygulamaları gibi çağdaş ve uzun süreli çözümler yaygınlaşmaktadır.

Drenaj levhası ayrıca Grobeton yerine alternatif olarak kullanılarak hem zemin plağının yükselen neme karşı korunmasını, hem de Grobetondan ucuz olması ve hızlı döşenmesi sebebiyle maliyetlerin düşürülmesini sağlar.

Su Yalıtımı konusunda yürürlükte olan Standartlardan bazıları:
- TS 3113, 3128, 3440, 3559, 3647, 6571, 6572, EN 13859, EN 13956, EN 13967
- DIN 18195

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Türk Standartları Enstitüsü 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Deutsches Institut für Normung e.V.18 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.