Vikipedi, özgür ansiklopedi
Besleney lehçesi (Kabardeyce беслъэнеибзэ , Adigece бэснэибзэ ), Rusya Federasyonu'nda Karaçay-Çerkesya 'daki iki köy ile Krasnodar Krayındaki iki köyde ve Türkiye 'de yaşayan Besleneyler tarafından konuşulan bir Kabardeyce lehçesidir.
Besleneyce, Çerkes dilleri içerisinde en ahenkli değişke olarak görülür ve o yüzden “Уубэщтмэ убыхыбзэ, ухъонэщтмэ шапсыгъабзэ, улъэӀощтмэ абдзэхабзэ, уубзэщтмэ бэснэибзэ” («Dedikodu ve kötüleme için Ubıhça , sövmek/küfretmek için Şapsığca , istemek/dilenmek için Abzehçe , övmek/tatlı dil dökmek için Besleneyce») denir.
Çorum iline bağlı tamamı Besleney olan Kırkdilim köyünde 40 yaşın üstündekiler Besleneyce konuşurken, gençler ve yeni yetişenler dillerini kaybetmektedirler.[ 1]
Diğer bazı Kabardey diyalektleri gibi Besleneyce de гь [ɡʲ], кь [kʲ] ve кӀь [kʲʼ] seslerine sahiptir. Bunların yerini diğer dialektlerin çoğunda дж [d͡ʒ], ч [t͡ʃ] ve кӀ [t͡ʃʼ] alır.[ 2]
Besleneycedeki гь [ɡʲ] diğer dialektlerde дж [d͡ʒ] olur:
Türkçe
Besleneyce
Adigece
Kabardeyce
Kiril
IPA
Kiril
IPA
Kiril
IPA
tavuk
гьэд
ɡʲad
чэты
t͡ʃatə
джэд
d͡ʒad
kedi
гьэду
ɡʲadəw
чэтыу
t͡ʃatəw
джэду
d͡ʒadəw
gömlek
гьанэ
ɡʲaːna
джанэ
dʒaːna
джанэ
dʒaːna
okumak
егьэн
jaɡʲan
еджэн
jadʒan
еджэн
jadʒan
cam
абгь
ʔaːbgʲ
апч
ʔaːpt͡ʃ
абдж
ʔaːbd͡ʒ
oyun
гьэгу
ɡʲagʷ
джэгу
d͡ʒagʷ
джэгу
d͡ʒagʷ
acı
дыгь
dəɡʲ
дыджы
dəd͡ʒə
дыдж
dəd͡ʒ
hasta
сымагьэ
səmaːɡʲa
сымаджэ
səmaːd͡ʒa
сымаджэ
səmaːd͡ʒa
şeytan
бзагьэ
bzaːɡʲa
бзаджэ
bzaːd͡ʒa
бзаджэ
bzaːd͡ʒa
vadi
къуэлагьэ
qʷalaːɡʲa
къоладжэ
qʷalaːd͡ʒa
къуэладжэ
qʷalaːd͡ʒa
öğle
щэгьагъуэ
ɕaɡʲaːʁʷa
щэджагъо
ɕad͡ʒaːʁʷa
шэджагъуэ
ʃad͡ʒaːʁʷa
gavur
гьаур
ɡʲaːwər
джаур
d͡ʒaːwər
джаур
d͡ʒaːwər
Besleneycedeki кь [kʲ] diğer dialektlerde ч [t͡ʃ] olur:
Türkçe
Besleneyce
Adigece
Kabardeyce
Kiril
IPA
Kiril
IPA
Kiril
IPA
boğaz
кьий
kʲəj
чый
t͡ʃəj
чий
t͡ʃəj
dalak
кьэ
kʲa
чэ
t͡ʃa
чэ
t͡ʃa
öksürmek
пскьэн
pskʲan
псчэн
pst͡ʃan
псчэн
pst͡ʃan
Besleneycedeki кӏь [kʲʼ] diğer dialektlerde кӏ [t͡ʃʼ] olur:
Türkçe
Besleneyce
Adigece
Kabardeyce
Kiril
IPA
Kiril
IPA
Kiril
IPA
yumurta
кӏьэнкӏьэ
kʲʼankʲʼa
кӏэнкӏэ
t͡ʃʼant͡ʃʼa
кӏэнкӏэ
t͡ʃʼant͡ʃʼa
tavan
кӏьафэ
kʲʼaːfa
кӏашъо
t͡ʃʼaːʃʷa
кӏафэ
t͡ʃʼaːfa
ip
кӏьапсэ
kʲʼaːpsa
кӏапсэ
t͡ʃʼaːpsa
кӏапсэ
t͡ʃʼaːpsa
tabanca
кӏьэрахъуэ
kʲʼaraːχʷa
кӏэрахъо
t͡ʃʼaraːχʷa
кӏэрахъуэ
t͡ʃʼaraːχʷa
uzun
кӏьыхь
kʲʼəħ
кӏыхьэ
t͡ʃʼəħa
кӏыхь
t͡ʃʼəħ
öldürmek
укӏьын
wkʲʼən
укӏын
wt͡ʃʼən
укӏын
wt͡ʃʼən
uzaklaşmak
ӏукӏьын
ʔʷəkʲʼən
ӏукӏын
ʔʷət͡ʃʼən
ӏукӏын
ʔʷət͡ʃʼən
anahtar
ӏункӏьыбзэ
ʔʷənkʲʼəbza
ӏункӏыбзэ
ʔʷənt͡ʃʼəbza
ӏункӏыбз
ʔʷənt͡ʃʼəbz
sakal
жьакӏьэ
ʑaːkʲʼa
жакӏэ
ʒaːt͡ʃʼa
жьакӏэ
ʑaːt͡ʃʼa
fakir
тхьэмыщкӏь
tħaməɕkʲʼ
тхьамыкӏ
tħaːmət͡ʃʼ
тхьэмыщкӏэ
tħaməɕt͡ʃʼa
utanmak
укӏьытэн
wəkʲʼətan
укӏытэн
wət͡ʃʼətan
укӏытэн
wət͡ʃʼətan
Batıdaki ч [t͡ʃ]; Besleneycede дж [d͡ʒ], Kabardeycede ж [ʒ] olur:
Türkçe
Besleneyce
Adigece
Kabardeyce
Kiril
IPA
Kiril
IPA
Kiril
IPA
inek
джэм
d͡ʒam
чэм
t͡ʃam
жэм
ʒam
mızrak
бджы
bd͡ʒə
пчы
pt͡ʃə
бжы
bʒə
keçi
бджэн
bd͡ʒan
пчэн
pt͡ʃan
бжэн
bʒan
köy
джылэ
d͡ʒəla
чылэ
t͡ʃəɮa
жылэ
ʒəɮa
gece
джэщ
d͡ʒam
чэщы
t͡ʃaɕə
жэщ
ʒam
çil keklik
адэджынэ
a:dad͡ʒəna
адэжынэ
a:daʒəna
Batıdaki кӏ [t͡ʃʼ] Besleneycede korunmuş, Kabardeycede щӏ [ɕʼ] olmuştur:
Türkçe
Besleneyce
Adigece
Kabardeyce
Kiril
IPA
Kiril
IPA
Kiril
IPA
oğlan
кӏалэ
t͡ʃʼaːla
кӏалэ
t͡ʃʼaːɮa
щӏалэ
ɕʼaːla
yeni
кӏэ
t͡ʃʼa
кӏэ
t͡ʃʼa
щӏэ
ɕʼa
misafir
хьакӏэ
ħaːt͡ʃʼa
хьакӏэ
ħaːt͡ʃʼa
хьащӏэ
ħaːɕʼa
Batıdaki чъ [ʈʂ]; Besleneycede дж [d͡ʒ] Kabardeycede ж [ʒ] olur.
Türkçe
Besleneyce
Adigece
Kabardeyce
Kiril
IPA
Kiril
IPA
Kiril
IPA
ağaç
джыг
d͡ʒəɣ
чъыгы
ʈʂəɣə
жыг
ʒəɣ
uyumak
джейн
d͡ʒajn
чъыен
ʈʂəjan
жейн
ʒajn
koşmak
джэн
d͡ʒan
чъэн
ʈʂan
жэн
ʒan
aşağı akmak
еджэхын
jad͡ʒaxən
ечъэхын
jaʈʂaxən
ежэхын
jaʒaxən
keçi
аджэ
aːd͡ʒa
ачъэ
aːʈʂa
ажэ
aːʒa
kapı
бджэ
bd͡ʒa
пчъэ
pʈʂa
бжэ
bʒa
Besleneycede чъ [t͡ʂ] diğer dialektlerde ш [ʃ] olur:
Türkçe
Besleneyce
Adigece
Kabardeyce
Kiril
IPA
Kiril
IPA
Kiril
IPA
at
чъы
t͡ʂə
шы
ʃə
шы
ʃə
kız kardeş
чъыпхъу
t͡ʂəpχʷ
шыпхъу
ʃəpχʷ
шыпхъу
ʃəpχʷ
evlenmek
нысачъэ
nəsaːt͡ʂa
нысашэ
nəsaːʃa
нысашэ
nəsaːʃa
Kabardeycedeki -щ soneki Besleneycede kullanılmaz.
