Bernard Bolzano
Bernard Bolzano | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| Doğum | Bernardus Placidus Johann Nepomuk Bolzano 5 Ekim 1781 Prague, Bohemya Krallığı | ||||||
| Ölüm | 18 Aralık 1848 (67 yaşında) Prague, Bohemya Krallığı | ||||||
| Eğitim | Prag Üniversitesi (PhD, 1804) | ||||||
| Kariyeri | |||||||
| Tez | Betrachtungen über einige Gegenstände der Elementargeometrie (Considerations on Some Objects of Elementary Geometry) (1804) | ||||||
| Akademik danışmanları | Franz Josef Gerstner | ||||||
| Önemli öğrencileri | Robert von Zimmermann | ||||||
| Etkilendikleri | Gottfried Wilhelm Leibniz, Immanuel Kant | ||||||
| Etkiledikleri | Carl Stumpf, Edmund Husserl,[1] Kevin Mulligan, Gottlob Frege,[2] Kazimierz Twardowski,[3] Heinrich Scholz,[4] Benno Kerry,[5] Georg Cantor, Franz Brentano,[6] Gilbert Ryle,[7] Jean Cavaillès[4] | ||||||
| |||||||
Bernhard Bolzano (5 Ekim 1781, Prag - 18 Aralık 1848, Prag), İtalyan asıllı bir Çek filozof, matematikçi ve Katolik rahip.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Babası bir İtalyan göçmeni ve küçük bir esnaftı. Annesi de, Prag'da madeni eşya ile ilgilenen bir ailenin kızıydı. Bolzano, Prag Üniversitesi'nde, felsefe, fizik, matematik ve ilahiyat çalıştı. 1807 yılında Prag'da aynı üniversiteye din ve felsefe profesörü olarak atandı. 1816 yılına kadar bu üniversitede başarılı dersler verdi. 1816 yılında, Hristiyan kilisesince benimsenen inanç, duygu ve düşünceye ters düştüğü için, bu inançlarından dolayı suçlandı. 1820 yılında Avusturya hükûmeti Bolzano'nun bu yıkıcı ve kendileri için kırıcı olan konuşmalarından dolayı onu ülkeden uzaklaştırdı.
Bolzano, İtalya asıllı bir Çek filozofuydu. Aynı zamanda iyi bir mantıkçı ve çok iyi de bir matematikçiydi. Bolzano, 1820 yılında daha çok akılcılıkla suçlandı. Onun matematiğe dayalı bir felsefesi ve düşüncesi vardı. Bu nedenle Kant'ın idealizmine karşı çıktı. Kendisi aslında bir Katolik papazıydı. 1805 yılından sonra Prag Üniversitesi'nde din felsefesi okuttu. Matematikte, sonsuzluk ve sonsuz küçükler hesabı üzerinde çalıştı. "Sonsuzluk Üzerine Paradokslar" adlı kitabı 1851 yılında yayımlandı. Noktasal kümeler üzerine de çalışmaları olmuştur.
Bolzano'nun en acıklı yılları, 1819 ile 1825 yılları arasına rastlar. Prag Üniversitesi'nce, tam 7 yıl ders vermeme ve yayın yapmamak üzere cezalandırılır. Bu üniversitece profesörlüğü de elinden alınır. Tüm bu baskılara karşı onun yüksek kafası hiç durmadan çalışmıştır. Analizde, geometride, mantıkta, felsefede ve din üzerinde çok sayıda yayınını gerçekleştirmiştir. Bugün, analizde bildiğimiz ünlü Bolzano-Weierstrass teoremi'ni ilk kez "Fonksiyonlar" adlı kitabında o kullandı. Fakat, teoremin ispatını daha önceki çalışmalarında yaptığını ve kaynak olarak da bu çalışmasını verir. Fakat, sözü edilen bu çalışma ve kaynak bugüne kadar bulunamamıştır. Çok kullanılan ve kendisinin de çok kullandığı bir teoremin ispatının Bolzano tarafından verilmiş olması olasılığı çok fazladır. Zaten bu teoremin ispatı verilmeseydi, Bolzano tarafından bu kadar çok kullanılmazdı. Sonraki yıllarda bu teoremin ispatı tam olarak Weierstrass tarafından verilmiştir. Bu nedenle, bu teorem analizde Bolzano-Weierstrass teoremi olarak bilinir.
Bolzano'nun temel çalışmaları, sonsuzlar paradoksu üzerinedir. Bolzano'ya yayın yapma yasağı konduğu için, yaşamı sürecinde bu eserlerini yayımlayamamıştır. "Sonsuzlar Paradoksları" adlı çalışması ancak onun ölümünden iki yıl sonra 1850 yılında basılmıştır. Bu çalışması, sonsuz terimli serilerin birçok özelliğini içerir. Diğer birçok matematikçide olduğu gibi yaşam sürecinde çok hırpalanan, şanssızlıklarla ve baskılarla horlanan Bolzano, 18 Aralık 1848 günü Prag'da öldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Wolfgang Huemer, "Husserl's critique of psychologism and his relation to the Brentano school", in: Arkadiusz Chrudzimski and Wolfgang Huemer (eds.), Phenomenology and Analysis: Essays on Central European Philosophy, Walter de Gruyter, 2004, p. 205.
- ^ Sundholm, B. G., "When, and why, did Frege read Bolzano?" 17 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., LOGICA Yearbook 1999, 164–174 (2000).
- ^ Maria van der Schaar, Kazimierz Twardowski: A Grammar for Philosophy, Brill, 2015, p. 53; Peter M. Simons, Philosophy and Logic in Central Europe from Bolzano to Tarski: Selected Essays, Springer, 2013, p. 15.
- ^ a b Šebestik, Jan. "Bolzano's Logic". Zalta, Edward N. (Ed.). Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- ^ Robin D. Rollinger, Husserl's Position in the School of Brentano, Phaenomenologica 150, Dordrecht: Kluwer, 1999, Chap. 4: "Husserl and Kerry", p. 129.
- ^ Robin D. Rollinger, Husserl's Position in the School of Brentano, Phaenomenologica 150, Dordrecht: Kluwer, 1999, Chap. 2: "Husserl and Bolzano", p. 70.
- ^ Michael Dummett, Origins of Analytical Philosophy, Bloomsbury Publishing, 2014, p. xiii; Anat Biletzki, Anat Matarp (eds.), The Story of Analytic Philosophy: Plot and Heroes, Routledge, 2002, p. 57: "It was Gilbert Ryle who, [Dummett] says, opened his eyes to this fact in his lectures on Bolzano, Brentano, Meinong, and Husserl.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bernard Bolzano's Theory of Science3 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
