İçeriğe atla

Bayağı süngerler

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Demospongiae
Yaşadığı dönem aralığı: 514-0 myö
Kambriyen kat 4-Günümüz[1] 
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Porifera
Sınıf: Demospongiae
Sollas, 1885
Altsınıflar
Etobur pinpon ağacı süngeri, Chondrocladia lampadiglobus[2][3]
Monanchora arbuscula ( Poecilosclerida )
Geodia barretti ( Tetractinellida )
Kondrozya reniformis ( Chondrosiida )
Spongia officinalis ( Dictyoceratida )

Bayağı süngerler (Demospongiae), Porifera şubesindeki en çeşitli sınıftır. Dünya çapında yaklaşık 8.800 tür içeren tüm sünger türlerinin yaklaşık %76,2'sini oluştururlar (Dünya Porifera Veritabanı).[4] Kalsiyum karbonattan (aragonit veya kalsit) oluşan sert, genellikle masif bir iskeleti örten yumuşak gövdeli süngerlerdir. Yapıları olarak ağırlıklı olarak lökonoiddirler. Bayağı süngerlerin iskeletleri, protein spongin, mineral silika veya her ikisinin liflerinden oluşan dikenlerden oluşur. Silika spiküllerinin mevcut olduğu yerler cam süngerlerdekinden farklı bir şekle sahiptir.[5]

Uzun ömürleri nedeniyle (500-1.000 yıl), bu süngerlerin aragonit iskeletlerinin analizinin okyanus sıcaklığı, tuzluluk ve diğer değişkenlerle ilgili verileri daha önce mümkün olandan çok daha ileriye taşıyabileceği düşünülmektedir. Yoğun iskeletleri, eşmerkezli katmanlar veya bantlar halinde organize kronolojik bir şekilde biriktirilir. Katmanlı iskeletler resif mercanlarına benzer. Bu nedenle demosponglara koralin süngerler de denir.

Üreme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hem eşeyli hem de eşeysiz olarak ürerler. Spermatositler, koanositlerin dönüşümünden gelişir ve oositler, arkeositlerden ortaya çıkar. Zigot yumurtasının tekrar tekrar bölünmesi mezohilde gerçekleşir ve küçük, dıştan kamçılı hücrelerle çevrili daha büyük bir iç hücre kütlesine sahip bir parankimella larvası oluşturur. Ortaya çıkan yüzme larvası, merkezi boşluğun bir kanalına girer ve ekshalant akımı ile dışarı atılır.

Eşeysiz üreme yöntemleri arasında hem tomurcuklanma hem de gemüllerin oluşumu yer alır. Tomurcuklanmada, hücre kümeleri, yüzeysel olarak salınan veya oskula yoluyla dışarı atılan küçük süngerlerde farklılaşır. Gemüller, tatlı su ailesi Spongellidae'de bulunur. Mezohilde arkeosit kümeleri olarak üretilirler, diğer amoebositler tarafından salgılanan sert bir tabaka ile çevrilidirler. Gemüller, ana vücut bozulduğunda salınır ve zorlu koşullarda hayatta kalabilirler. Elverişli bir durumda, mikropil adı verilen bir açıklık belirir ve diğer tüm türlerdeki hücrelere farklılaşan amoebositleri serbest bırakır.

Sınıflandırma ve sistematiği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Demospongiae'nin çok eski bir tarihi vardır. İlk bayağı süngerlerin, Kriyojenik "Kartopu Dünyası" döneminin sonunda Prekambriyen çökellerinde ortaya çıkmış olabileceği düşünülüyor. Varlıkları, süngerlerin doğrudan fosillerinden ziyade, süngerlerin hücre zarlarının karakteristik hidrokarbon markörleri olan steranlar denilen fosilleşmiş steroidler tarafından dolaylı olarak tespit edilmiştir. Bunlar Neoproterozoik'in sonuna kadar demospongların sürekli bir kimyasal fosil kaydını temsil ediyorlar.[6] Erken Demospongiae fosilleri Kambriyen'den kalmadır (yaklaşık olarak 515 myö, Sirius Passet Kuzey Grönland).[7] En erken sünger taşıyan resifler ise 530 My önce kambriyene tarihlenmiştir (Güneydoğu Sibirya).[8][9]

Systema Poriifera (2002) kitap), editörler .N.A.A Hooper veR.A.W.M van Soest önderliğindeki 45 araştırmacının işbirliğinin sonucudur. Bu dönüm noktası yayını, 19. yüzyılın ortalarında spongiolojinin başlangıcından bu yana bu grubun (cinsler, alt aileler, aileler, alt sınırlar, düzenler ve sınıftan) en büyük değişikliği olan sünger sistematiğinin güncellenmiş kapsamlı bir incelemesini sağladı. Bu büyük değişiklikte, mevcut Demospongiae, 88 aile ve 500 cinsi kapsayan 14 sipariş halinde organize edildi. Hooper ve van Soest (2002), aşağıdaki demospong sınıflandırmasını takımlara ayırdı:

Kırmızı yanardağ süngeri (Acarnus erithacus, Poecilosclerida ).

Taksonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Demospongiae sınıfına bağlı taksonlar (2023):[10]

Takımlar:

  1. Agelasida - Verrill, 1907
  2. Astrophorida - Sollas, 1888
  3. Chondrosida - Boury-Esnault & Lopès, 1985
  4. Dendroceratida - Minchin, 1900
  5. Dictyoceratida - Minchin, 1900
  6. Hadromerida - Topsent, 1894
  7. Halichondrida - Gray, 1867
  8. Halisarcida - Bergquist, 1996
  9. Haplosclerida - Topsent, 1928
  10. Lithistida - Sollas, 1888
  11. Poecilosclerida - Topsent, 1928
  12. Spirophorida - Bergquist & Hogg, 1969
  13. Verongida - Bergquist, 1978
  14. Verticillitida - Termier & Termier, 1977

Cinsler:

  1. Myceliospongia - Vacelet & Perez, 1997

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Mindat.org". www.mindat.org. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  2. ^ Vacelet, J. (2006). "New carnivorous sponges (Porifera, Poecilosclerida) collected from manned submersibles in the deep Pacific". Zoological Journal of the Linnean Society 148: 553–584. Figure 17. DOI:10.1111/j.1096-3642.2006.00234.x
  3. ^ Van Soest (2012). "Global Diversity of Sponges (Porifera)". PLOS ONE. 7 (4): e35105. doi:10.1371/journal.pone.0035105. PMC 3338747 $2. PMID 22558119. 
  4. ^ "World Porifera Database". marinespecies.org. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2015. 
  5. ^ Invertebrate Zoology. Philadelphia, PA: Holt-Saunders International. 1982. ss. 105-106. ISBN 978-0-03-056747-6. 
  6. ^ Gordon D, Love et al., "Fossil steroids record the appearance of Demospongiae during the Cryogenian period", Nature, 2009
  7. ^ Botting J.P. (January 2015). "A crown-group demosponge from the early Cambrian Sirius Passet Biota, North Greenland". Palaeontology. 58 (1): 35-43. doi:10.1111/pala.12133. 
  8. ^ Riding Robert (1995). "Structure and 5 thousand years diversity of oldest sponge-microbe reefs: Lower Cambrian, Aldan River, Siberia". Geology. 23 (7): 649-52. doi:10.1130/0091-7613(1995)023<0649:SADOOS>2.3.CO;2. 
  9. ^ Finks (1970). "The evolution and ecologic history of sponges during Palaeozoic times". Symposium of the Zoological Society of London. 25: 3-22. 
  10. ^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bayağı_süngerler&oldid=32732511" sayfasından alınmıştır