İçeriğe atla

Azerbaycan Tatarları

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Azerbaycan Tatarları, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde yaşayan, bu ülkenin vatandaşı olan Tatar asıllı nüfus. 2009 nüfus sayımına göre Azerbaycan Cumhuriyeti'nde 25.882 Tatar yaşamaktadır. Bu sayı toplam nüfusun %0.29'una denk gelmektedir.

Topluluk[değiştir | kaynağı değiştir]

Nüfus sayımına göre Azerbaycan'daki Tatarların sayısı
1926 [1][2] 1939![3] 1959![4] 1970![5] 1979![6] 1989![7] 1999[8][9]![10] 2009
9 948 artış 27 591 artış 29 552 artış 31 353 azalış 31 204 azalış 28 019 artış 30 011 azalış 25 882

Tatarlar çoğunlukla Azerbaycan'ın büyük şehirlerinde yoğunlaşmıştır: Bakü, Sumgayıt, Gence, Haçmaz, Guba, Gabala ve diğerleri. Tatar topluluğunun %90'ından fazlası Bakü'de bulunmaktadır. 25.171 Tatar başkent Bakü'de yaşamakta. Bakü'nün nüfusu dikkate alındığında Tatarlar, Azerbaycan Türkleri ve Ruslar'dan sonra en büyük üçüncü etnik gruptur.[11] Azerbaycan'da yaşayan Tatarların bölgelere göre konumu:

Şehirler Bakü Sumgayıt Gence Mingeçevir Şirvan Abşeron Ağdaş Haçmaz beylagan Kuba Lenkeran Siyazan Kebele Zakatala
nüfus 25171 116 52 38 4 57 4 131 24 63 13 18 10 11

Din ve dil[değiştir | kaynağı değiştir]

Tatarlar çoğunlukla Müslümandır. İslam'ın Hanefi mezhebine mensuptur.

Toplum[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Cumhuriyeti'ndeki Tatar toplulukları:

  • Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Tatarların "Tugan Tel" Derneği[12]
  • Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Tatarların "Yaşlek (Gençlik)" Derneği (Bakü)

Bayramlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan'da yaşayan Tatarlar, Azerbaycanlılarla birlikte Nevruz, Yeni Yıl, Kurban Bayramı ve Ramazan'ı ve millî bayramları olan Sabantoy'u kutlamaktadır.[13]

Tanınmış Kişiler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Tacuddin Mustafin, Kafkas Müslümanlarının ve ayrıca Azerbaycan'ın (1832-1840) ilk müftüsüydü.
  • Süleyman bey Sulkeviç - Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Ordusu Genelkurmay Başkanı.
  • Eldar Gasimov - Azeri şarkıcı ve müzisyen. Büyük büyükannesi, Astrakhan Tatar Dram Tiyatrosu sahnesinde oynayan Marziya Davudova'dır.
  • Marziya Davudova - Tatar kökenli Azerbaycan ve Sovyet tiyatro ve sinema oyuncusu , SSCB ve Azerbaycan Halk Sanatçısı
  • Firangiz Sharifova - Azerbaycan Cumhuriyeti Halk Sanatçısı
  • Aliya Garayeva - Tatar kökenli Azerbaycan ritmik jimnastikçi.
  • Zemfira Meftahatdinova - bağımsız Azerbaycan'ın ilk Olimpiyat şampiyonu (çekim).
  • Dinara Gimatova, Tatar kökenli Azerbaycanlı ritmik jimnastikçidir.
  • Ramis Alimov - 20 Ocak Şehit, onursal unvan "Özgürlük Savaşçısı" (1992) ve "20 Ocak Şehidi" (1998)[14]
  • Fargat Tukhtamishev - 20 Ocak Şehidi, "Özgürlük Savaşçısı" (1992) ve "20 Ocak Şehidi" (1998) onursal unvanı.
  • Hatice Gayıbova - ilk kadın piyanist.[15]
  • Farid Khairulin, Azerbaycanlı bir foto muhabiridir.
  • Hanafi Teregulov - Azerbaycan opera sanatçısı, bariton, tiyatro figürü ve halk figürü, Azerbaycan'da opera korosunun kurucularından biri.
  • Aziz Gubaydullin - profesör, yazar, tarihçi, baskı kurbanı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР :Закавказская СФСР/Азербайджанская ССР 10 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.---Источник: Всесоюзная перепись населения 1926 года.М.: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928–29. Том 10–16. Таблица VI. Население по полу, народности.---А также Excel файл 27 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1926 г. Распределение постоянного населения на местных и неместных уроженцев :Закавказская СФСР: Азербайджанская ССР (с Нахичеванской АССР) 9 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.---Источник: Источник: Всесоюзная перепись населения 1926 года. Т.LI. М. 1930. Табл.V. Уроженцы СССР, постоянно проживающие — по месту рождения. С.174–193
  3. ^ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по республикам СССР :Азербайджанская ССР 3 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.---Источник:РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 966–1001 (Разработочная таблица ф. 15А. Национальный состав населения по СССР, республикам, областям, районам)
  4. ^ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1959 года. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР 3 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.---Источник: РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 1566а −1566д (Таблица 3,4 Распределение населения по национальности и родному языку)
  5. ^ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1970 года. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР 3 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.---Источник: РГАЭ РФ, фонд 1562, опись 336, ед.хр.3998–4185 (Таблица 7с. Распределение населения по национальности, родному и второму языку.)
  6. ^ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1979 года. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.---Источник: РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 6174–6238 (Таблица 9с. Распределение населения по национальности и родному языку).
  7. ^ "Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР — Еженедельная демографическая газета Демоскоп Weekly". 26 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2015. 
  8. ^ "Population by ethnic groups (by population census) — The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan". 30 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015. 
  9. ^ United Nations Statistics Division :4. Population by national and/or ethnic group, sex and urban/rural residence: each census, 1985–2003 or Population selon le group national et/ourthnique, le sexe et la résidence urbaine/rurale: recensements de 1985 à 2003 25 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ "Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census — Population statistics of Eastern Europe". 12 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2015. 
  11. ^ "Ethnic composition of Azerbaijan 2009". 3 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021. 
  12. ^ "«Tuqan Tel»". 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2017. 
  13. ^ "BAKIDA SABANTUY TATAR MİLLİ BAYRAMI QEYD OLUNMUŞDUR". 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021. 
  14. ^ "Azərbaycan Respublikasının "Azadlıq uğrunda mübariz" fəxri adının verilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 21 yanvar 1992-ci il tarixli, 556 nömrəli Fərmanı 9 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)
  15. ^ "Görkəmli musiqi xadimləri – Xədicə Qayıbova". 14 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Azerbaycan_Tatarları&oldid=32490686" sayfasından alınmıştır