İçeriğe atla

Ay'da Turizm

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ay

Ay'a geziler özel bir izleyici kitlesine sunulursa gelecekte Ay turizmi mümkün olabilir. Bazı uzay turizmi startup şirketleri Ay'da veya çevresinde turizm sunmayı planlıyor ve bunun 2023 [1] ile 2043 yılları arasında mümkün olacağını tahmin ediyor.[2][3]

Olası turistik yerler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Earthrise, Bill Anders'in Apollo 8'de Ay'ın etrafında dönerken çektiği Ay ufkunun 1968 tarihli fotoğrafı

İniş yapmadan ay çevresinde uçuş veya ay yörüngesinde iki doğal cezbedici nokta mevcut olacaktır:

İniş mümkün olduğunda ve mümkün olursa, şunun gibi turistik yerler Ay turistinin seyahat programının bir parçası olabilir:[4]

  • Helyum-3 madenlerinin ziyareti [5]
  • Güney Kutbu habitatının ziyareti [6]
  • Rus gözlemevi ziyareti [7]
  • Şişme Ay üssünün ziyareti [8]

Bu cazibe merkezlerinin Kasım 2023 itibarıyla henüz gerçekleştirilmemiş kavramsal projeler olduğunu unutmayın.

Ay'daki yer işaretlerinin korunması

[değiştir | kaynağı değiştir]
Buzz Aldrin'in Tranquility Üssü'ndeki Ay yüzeyindeki çizme izi

Dünya dışı bir cisme ilk insan inişinin yapıldığı yer olan Tranquility Üssü'nün, ABD'nin Kaliforniya ve New Mexico eyaletleri tarafından kültürel ve tarihi öneme sahip olduğu belirlenmiş ve bu eyaletler burayı kendi miras kayıtlarına almışlardır. Görev Kontrol'ün Houston'daki konumuna rağmen, Teksas, tarihi koruma yasaları bu tür atamaları eyalet içinde bulunan mülklerle sınırladığından siteye benzer bir statü vermedi.[9] ABD Ulusal Park Servisi, bu parka Ulusal Tarihi Dönüm Noktası statüsü vermeyi reddetti çünkü Dış Uzay Anlaşması herhangi bir ülkenin herhangi bir dünya dışı varlık üzerinde egemenlik iddia etmesini yasaklıyor. Bu programı denetleyen Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) ulusları kendi sınırları içindeki alanları sunmakla sınırladığından, Dünya Mirası Alanı olarak önerilmemiştir.[9] For All Moonkind, Inc. adlı bir kuruluş, bu alanların ve uzaydaki diğer insan mirası alanlarının korunmasını ve muhafaza edilmesini yönetecek uygulanabilir uluslararası protokoller geliştirmek için çalışıyor.[10] For All Moonkind, Inc. yeni sözleşmesini UNESCO'nun Dünya Mirası ve Sualtı Kültür Mirası kanunları gibi anlaşmalara dayandıracak.[11] O zamana kadar, Apollo 11 iniş alanları ve Aldrin ve Armstrong'un ayak izleri gibi en önemli kültürel alanların Ay yüzeyinin olduğu gibi korunmasına bağlı olduğu düşünüldüğünde, Ay turizmi miras yönetimi için gerçek bir tehdit oluşturmaktadır.[12] İdeal olarak, turistlerin Ay yüzeyinin bütünlüğünü tehlikeye atmadan bu alanların üzerinde gezinmesine olanak tanıyacak teknolojiler geliştirilecektir [12]

21. yüzyılın başlarında, başarılı bir şekilde uzay aracı inşa edip Ay'a ulaşmak için özel şirketlere verilen Google Lunar X Ödülü'nün duyurulmasıyla, tarihi Ay iniş alanlarına bir miktar resmi koruma sağlanmasına olan ilgi arttı; Ay'daki tarihi bir yeri ziyaret eden her yarışmacıya 1 milyon dolar ikramiye teklif edildi.[13] Astrobotic Technology liderliğindeki bir ekip Tranquility Base'e bir araç indirmeyi deneyeceğini duyurdu. Her ne kadar bu planları iptal etse de, sonrasında yaşanan tartışmalar NASA'nın Ay'a yapılacak özel ya da resmi, insan ya da robotlu diğer tüm görevlerin bölgeden en az 75 metre (246 ft) uzakta olmasını talep etmesine yol açtı.[9] PTScientists adlı bir şirket, Apollo 17 misyonunun iniş alanı olan Toros-Littrow Vadisi'ne dönmeyi planlıyor. PTScientists, For All Moonkind, Inc.'in ortağıdır ve misyonunun mirasın korunmasına saygı göstereceğini ve ilgili tüm kurallara uyacağını taahhüt etmiştir.[14]

Türler ve maliyet

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ay çevresi serbest dönüş yörüngesinin taslağı

Ay'a yapılacak turist uçuşları üç türden olacaktır: Ay çevresindeki yörüngede uçuş, Ay yörüngesi ve Ay'a iniş .

Ancak şimdiye kadar başarıyla gerçekleştirilen uzaya yapılan tek turist uçuşları yörünge altı ve yörünge uçuşları oldu.[15]

Yörünge altı uçuşlar kısadır ve yörünge uçuşlarından çok daha az maliyetlidir. Yörünge altı uçuşlarda turistler kendilerini uzayın resmi başlangıcının biraz üzerinde, yaklaşık 100 km yükseklikte bulurlar ve burada Dünya'ya geri inişe başlamadan önce yaklaşık 5 dakika boyunca sıfır yerçekimi deneyimi yaşarlar. Yörünge altı uçuşlar 30 dakika ile 3 saat arasında sürebilmekte ve yolcu başına yaklaşık 200.000 dolara mal olmaktadır.[16]

Yörüngesel uçuşlar ise daha uzun, daha pahalı ve lojistik açıdan gerçekleştirilmesi daha zor. Dünya yüzeyinden yüzlerce kilometre yüksekte uçmayı gerektirirler. Yörüngesel uçuşlar genellikle bir gün sürüyor ve yolcu başına yaklaşık 10 milyon dolar tutuyor.[16][17]

Hem yörünge hem de yörünge altı uçuşlar, ay turizmi değil, yalnızca uzay turizmi kapsamında gerçekleştiriliyor ancak özel şirketler ay turizmi alanında önemli ilerlemeler kaydediyor. Dikkat çekici bir şekilde, bir yörünge altı uzay uçağı olan SpaceShipOne'ın, test uçuşu da dahil olmak üzere tüm geliştirme maliyeti 25 milyon dolara mal oldu; bu, NASA'nın günlük harcamalarından oldukça düşük bir rakam.[18]

2007 ve 2009 yılları arasında ticari yörünge altı uzay hattı hizmetlerinin başlatılmasına yönelik girişimler duyuruldu. İlk yolcu fiyat tahmini yaklaşık 200.000 $ olarak gerçekleşti ve talebin önemli ölçüde artması durumunda %90'ın üzerinde potansiyel fiyat indirimi söz konusu. 2004 OECD raporuna göre,[19] NASA'nın tahminleri, yörünge altı turizminin yıllık 700 milyon $'dan 4 milyar $'a kadar değişen gelirler üretebileceğini ve bu rakamın, 2003'te 100 milyon $'dan başlayan ticari uydu fırlatma pazarına kıyasla önemli bir artışı temsil ettiğini ileri sürmektedir. Bu rakamların % ila %600'ü.[18]

Çeşitli araştırmalar, yörüngesel yolcu fırlatma araçlarının geliştirme maliyetlerinin birkaç milyar ABD doları ile yaklaşık 15 milyar ABD doları arasında olduğunu tahmin etmektedir.[20][21][22]

Uzay turizmi start-up şirketlerinden bazıları, Ay turu için turist başına fiyatlarını açıkladı.

  • Ay Çevresi uçuşu: Space Adventures koltuk başına 150 milyon dolar alıyor; bu fiyata aylarca süren yerde eğitim de dahildir, ancak bu yalnızca bir gözlem uçuşu görevidir ve Ay'a inmeyecektir.[23] Excalibur Almaz da aynı fiyat etiketine sahipti ancak kapsüllerini hiçbir zaman uzaya göndermeyi başaramadı.[24]
  • Ay'a iniş: Golden Spike Company, gelecekteki Ay'a iniş turizmi için koltuk başına 750 milyon dolar talep etti. Buradaki fikir, bir modülün mürettebatlı bir aracı bekleyeceği, ona bağlanacağı ve yolcuların ay yüzeyini keşfetmesine olanak tanıyacağı ay yörüngesine fırlatılmasıydı.[25][26][27]

Tasarlanan görevler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ay turizmi peşinde olduklarını açıklayan uzay turizmi şirketleri arasında Space Adventures,[23] Excalibur Almaz,[23] Virgin Galactic,[2] SpaceX,[3] ve Blue Origin yer alıyor.[28]

  • Space Adventures şirketi, profesyonel bir kozmonotun pilotluk yaptığı Soyuz uzay aracını kullanarak iki turisti ay yüzeyinin 100 kilometre (54 deniz mili) yakınına götürmek için DSE-Alpha başlıklı planlı bir görev duyurdu.[29] Yolculuk yaklaşık bir hafta sürecekti.[23]
  • Şubat 2017'de Elon Musk, SpaceX'in serbest dönüş yörüngesini kullanarak Ay döngüsü uçuşu için iki kişiden önemli miktarda depozito aldığını ve bunun 2018 sonlarında gerçekleşebileceğini duyurdu [30] Musk, görevin maliyetinin Uluslararası Uzay İstasyonu'na bir astronot göndermenin maliyetiyle “karşılaştırılabilir” olacağını, 2017 yılında yaklaşık 70 milyon ABD doları olacağını söyledi [31] Şubat 2018'de Elon Musk, Falcon Heavy roketinin mürettebatlı görevlerde kullanılmayacağını duyurdu.[32][33] Teklif 2018'de bunun yerine BFR sistemini kullanacak şekilde değiştirildi.[32][33][34] Eylül 2018'de Elon Musk, canlı yayın sırasında gezinin yolcusu Yusaku Maezawa'yı açıkladı. Yusaku Maezawa, #dearMoon projesi adı verilen gezisinin planını daha ayrıntılı olarak anlattı ve sanatçılara yeni sanat yaratmaları konusunda ilham vermek amacıyla 6-8 sanatçıyı bu yolculuğa yanında götürmeyi planladı.[35] Kasım 2023'te proje, görevin belirsiz bir tarihe ertelendiğini duyurdu.[36]
  • Havacılık ve uzay şirketi Blue Origin halihazırda çok sayıda yörünge altı fırlatmayı başarıyla gerçekleştirdi [37] ve New Shephard roketini turizm amaçlı kullanmaya devam etmeyi planlıyor.[38] Kasım 2023 itibarıyla teknik arızalar roketin hizmetlerine devam etmesini engelledi ancak şirket, 2024 yılında faaliyetlerine devam edeceği konusunda kamuoyuna güvence verdi.[39]

İptal edilen planlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Excalibur Almaz, değiştirilmiş Almaz uzay istasyonu modüllerini kullanarak, Ay çevresinde düşük enerjili bir yörünge uçuşuyla üç turisti Ay çevresinde uçuşa götürmeyi tasarlardı. Gezi yaklaşık 6 ay sürecekti.[23] Ancak ekipmanları hiçbir zaman piyasaya sürülmedi ve eğitim amaçlı bir sergiye dönüştürülecek.[40]
  • Golden Spike Company, 2010'dan 2013'e kadar aktif olan bir Amerikan uzay taşımacılığı girişimiydi. Şirketin hedefi Ay yüzeyine özel ticari uzay taşımacılığı hizmetleri sunmaktı. Şirketin web sitesi Eylül 2015'te sessizce çevrimdışına alındı [41]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Dear Moon 12 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Accessed: 17 September 2018.
  2. ^ a b Gilbert, Dave (9 Aralık 2013). "Could Virginity Galactic launch tourist trips to the Moon by 2043? – CNN.com". CNN. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2015. 
  3. ^ a b "SpaceX to Send Privately Crewed Dragon Spacecraft Beyond the Moon Next Year" (Basın açıklaması). SpaceX. 27 Şubat 2017. 1 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Seedhouse, Erik (2014). Tourists in Space: A Practical Guide. Germany: Springer International Publishing. ss. 128-131. ISBN 9783319050386. 
  5. ^ "Helium-3 mining on the lunar surface". ESA. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023. 
  6. ^ Warner, C. M. (28 Ekim 2020). "Lunar Living: NASA's Artemis Base Camp Concept". blogs.nasa.gov. NASA. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023. 
  7. ^ "Russia wants to build an observatory on the Moon". Futurism. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023. 
  8. ^ "Inflatable Moon base". ESA. 1 Eylül 2022. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023. 
  9. ^ a b c Chang, Kenneth (10 Ocak 2012). "To Preserve History on the Moon, Visitors Are Asked to Tread Lightly". The New York Times. 12 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2012. 
  10. ^ "MIssion statement". For all moonkind. 7 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023. 
  11. ^ "Human heritage in outer space". For all moonkind. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023. 
  12. ^ a b Spennemann, Dirk H.R. (October 2007). "Extreme cultural tourism from Antarctica to the Moon". Annals of Tourism Research. 34 (4): 898-918. doi:10.1016/j.annals.2007.04.003 – Elsevier Science Direct vasıtasıyla. 
  13. ^ Azer, Nick. "A New Era: The Post-Prize Impact of the Google Lunar XPRIZE" (Basın açıklaması). Xprize Foundation. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023. 
  14. ^ "Private space company to return to Apollo 17 landing site – carefully!". December 2017. 13 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ Webber, Derek (December 2013). "Space tourism: Its history, future and importance". Acta Astronautica. 92 (2): 138-143. doi:10.1016/j.actaastro.2012.04.038 – Elsevier Science Direct vasıtasıyla. 
  16. ^ a b Yüncü, H. R. (2018). "Space Toruism: A Vacation to Mars or A Science Fiction". GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism, Recreation and Sports Sciences. 1 (1): 45-52. CiteSeerX live $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ Webber, Derek (20 Ocak 2006). "Designing the orbital space tourism experience". AIP Conference Proceedings. American Institute of Physics. 813 (1): 1041-1048. CiteSeerX live $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). doi:10.1063/1.2169285. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ a b Collins, Patrick (2006). "Space tourism: From Earth orbit to the Moon". Advances in Space Research. 37 (1): 116-122. doi:10.1016/j.asr.2005.05.107. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  19. ^ Peeters, Walter; Jolly, Claire (12 Mayıs 2004). Evaluation of Future Space Markets (PDF). OECD. s. 43. SG/AU/SPA(2004)5. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  20. ^ Elliot, Chris (2003). "Book Review: Spaceflight Revolution. David Ashford". Space Policy. 19 (4): 303-304. doi:10.1016/j.spacepol.2003.08.007. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  21. ^ Isozaki, Kohki; Yonemoto, Koichi; Kitayama, Osamu; Miyahara, Akira; Watanabe, Hiroyuki; Okaya, Shunichi; Ibusuki, Masayuki (1998). Status Report on Space Tour Vehicle "Kankoh-maru" of Japanese Rocket Society. iaa-98-iaa.1.5.06. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  22. ^ Bekey, Ivan (October 1998). Economically Viable Public Space Travel. 49th IAF Congress. Melbourne, Australia. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  23. ^ a b c d e "Fly me to the moon". The Economist. 30 Haziran 2012. 11 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2015. 
  24. ^ "Shooting for the Moon: time called on Isle of Man space race". The Independent. 11 Mart 2015. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  25. ^ Lecher, Colin (6 Aralık 2012). "Space-Tourism Company Is Selling Trips To The Moon For $750 Million Each | Popular Science". Popular Science. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2015. 
  26. ^ Achenbach, Joel (7 Aralık 2012). "Space-tourism company to offer two seats to the moon". The Washington Post. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2015 – The Independent vasıtasıyla. 
  27. ^ Tate, Karl (6 Aralık 2012). "How Golden Spike's Moon Landing Plan Works (Infographic)". Space.com. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023. 
  28. ^ Gendron, Will (8 Ağustos 2023). "Virgin Galactic's first space tourism flight took off this week. Here are the players taking civilians to space". Business Insider. 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023. 
  29. ^ Than, Ker (10 Ağustos 2005). "Space Adventures Offers Up the Moon for Future Tourists". Space.com. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2023. 
  30. ^ "SpaceX to fly tourists around Moon". BBC News. 27 Şubat 2017. 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2017. 
  31. ^ Yuhas, Alan (28 Şubat 2017). "SpaceX to send two people around the moon who paid for a 2018 private mission". The Guardian. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2017. 
  32. ^ a b Foust, Jeff (6 Şubat 2018). "SpaceX no longer planning crewed missions on Falcon Heavy". SpaceNews. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2018. 
  33. ^ a b Pasztor, Andy. "Elon Musk Says SpaceX's New Falcon Heavy Rocket Unlikely to Carry Astronauts". The Wall Street Journal. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2018. 
  34. ^ Grush, Loren (14 Eylül 2018). "SpaceX says it will send someone around the Moon on its future monster rocket". The Verge. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  35. ^ First Private Passenger on Lunar BFR Mission. SpaceX. 18 Eylül 2018. 11 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2018 – YouTube vasıtasıyla. 
  36. ^ "Announcement Regarding The dearMoon Project" (PDF) (Basın açıklaması). dearMoon project. 9 Kasım 2023. 18 Aralık 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  37. ^ Cao, Sissi (22 Haziran 2023). "Every Person Launched Into Space by Blue Origin, So Far". Observer. 26 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023. 
  38. ^ Roulette, Joey (15 Mart 2023). Maler, Sandra; Adler, Leslie (Ed.). "Blue Origin expects New Shepard rocket's return to flight in late 2023". Reuters. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023. 
  39. ^ Berger, Eric (3 Kasım 2023). "How long will Jeff Bezos continue to subsidize his New Shepard rocket?". Ars Technica (İngilizce). 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023. 
  40. ^ Owen, Jonathan (11 Mart 2015). "Shooting for the Moon: time called on Isle of Man space race". The Independent. 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2017. 
  41. ^ Achenbach, Joel (19 Mayıs 2023). "Golden Spike space-tourism company: 'To the moon!'". The Washington Post. ISSN 0190-8286. 8 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2023. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ay%27da_Turizm&oldid=34168915" sayfasından alınmıştır