Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek
Bosna-Hersek Kondominyumu | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1878-1918 | |||||||||||
.svg) Bayrak
.svg) Arma
| |||||||||||
 Bosna-Hersek | |||||||||||
| Başkent | Saraybosna | ||||||||||
| Hükûmet | Anayasal monarşi | ||||||||||
| Kral | |||||||||||
| |||||||||||
| Yasama organı | Diet | ||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||
• Toplam | 51082 km2 | ||||||||||
| Nüfus | |||||||||||
• Sayılan | 1898044 | ||||||||||
| Para birimi | Gulden Kron | ||||||||||
| |||||||||||
Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek, 1878-1918 yılları arasında Bosna-Hersek'te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresini ifade eder. 1878 yılında 93 Harbi'nden sonra yapılan Berlin Antlaşması ile Bosna Vilayeti imtiyazlı bir vilayet haline geldi ve fiilen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun hakimiyetine girdi.[1] 1908 yılında Bosna Krizi sonrasında Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i ilhak etti ve Avusturya ile Macaristan arasında bir kondominyum kuruldu. 1918 yılında I. Dünya Savaşı'nın sonunda bağımsızlığını ilan ederek Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'ne katıldı.
1878'de Berlin Kongresi ile resmi olarak Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olan Bosna Vilayeti'nin Avusturya-Macaristan işgali onaylandı. 30 yıl sonra, 1908'de Avusturya-Macaristan, Avusturya ve Macaristan'ın ortak denetimi altında Bosna-Hersek Mülkiyetini kurarak işgal altındaki bölgeyi resmi olarak devletine katarak Bosna Krizini provoke etti.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]İşgali
[değiştir | kaynağı değiştir]1877-78 Rus-Türk Savaşından sonra Temmuz ve Haziran 1878'de Berlin Kongresi süper güçler tarafından organize edildi. Sonuçta ortaya çıkan antlaşmada, Bosna-Hersek'in nominal olarak Osmanlı egemenliğine girmesine neden oldu, ancak fiilen de Yeni Pazar'ın sancağını tutma hakkını elde eden Avusturya-Macaristana devredildi. 25. maddedeki bilgiye göre:
"Bosna-Hersek Vilâyetleri Avusturya-Macaristan tarafından işgal edilecek ve idare edilecektir. Avusturya-Macaristan hükûmeti, Sırbistan ile Karadağ arasında güneydoğu yönündeki Mitrovitza'nın diğer tarafına uzanan Yeni Pazar Sancağının idaresini üstlenmek istemediği için Osmanlı yönetimi, oradaki görevlerini yerine getirmeye devam edecektir. Yine de, yeni siyasi durumun ve haberleşme özgürlüğünün ve güvenliğinin sağlanması için Avusturya-Macaristan, eski vilâyetin bu bölümünün tamamında, garnizon bulundurması, askeri ve ticari yollara sahip olma hakkını saklı tutar."
Avusturya-Macar ordusu, Haziran 1878'in sonunda 82.113 piyade, 13.313 atlı ve 112 topçu birlikle Bosna,Hersek'e saldırmak için mobilize çabasıyla meşgul oldu. 17. Piyade tümeni, ayrıca Dalmaçya Krallığı'ndaki arka orduydu. Ana kumandan Josip Filipoviç'ti; Dalmaçyadaki arka ordunun komutanı Gavrilo Rodić iken 17. Piyade tümeni Stjepan Jovanović'in komutasındaydı. Bosna-Hersek'in işgali 29 Temmuz 1878 de başladı ve 20 Ekim'de son buldu.
Bosna-Hersek'teki Osmanlı ordusu, yaklaşık 40.000 piyade ve 77.000 topçu, yerel milislerle beraber yaklaşık 93.000 kişiydi. Avusturya-Macar birliklerli, hem Müslümanlar, hem de Ortodoks nüfus tarafından hoş karşılanmadı, dolayısıyla Čitluk, Stolaç, Livno ve Klobuk yakınlarında savaşlar yapıldı. Maglaj ve Tuzla'daki geri çekilmelere rağmen, Saraybosna Ekim 1878'de işgal edildi. Avusturya-Macar kayıpları 5.000'i aştı ve siyasi liderler birbirlerini suçladı. Avusturya-Macaristan işgalinin Bosnalı Müslümanların dinlerine dayalı ayrıcalıklı konumlarını kaybedeceği anlamına geldiğini fark etmesiyle, Müslümanlardan şiddetli direniş beklendi.
Gerilimler ülkenin belirli bölgelerinde ağırlıkla yaşandı (özellikler Hersek) ve bununla beraber ağırlıklı olarak Müslümanlar göç etmeye başladı. Avusturya-Macaristan yetkilileri, Bosna-Hersek'i "model koloni" haline getirmek amacıyla bir dizi sosyal ve idari reformlar yaptılar. Habsburg yönetimi, yükselen Slav milliyetçiliğini bastırmak, istikrarlı bir yönetim kurmak amacıyla kanunlar ve yeni siyasi uygulamalar getirmek amacıyla birçok şey yaptı.
Politikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bosna-Hersek'te her büyük azınlık kendi siyasi partisi tarafından temsil edildi. Müslümanlar, Müslüman Halk Örgütü tarafından temsil edildi, Sırplar Sırp Halk Birliği, Hırvatlar ise Hırvat Halk Birliği ve Hırvat Katolik Birliği tarafından temsil edildi.
Bosna Parlamentosu 1910'da kuruldu.
Parlamento partileri
- Hırvat Halk Birliği (Hrvatska narodna zajednica)
- Hırvat Katolik Birliği (Hrvatska katolička udruga)
- Müslüman Halk Örgütü (Muslimanska narodna organizacija)
- Sırp Halk Örgütü (Srpska narodna organizacija; Српска народна организација)
Parlamento dışı partiler
- Müslüman İlerleme Partisi (Muslimanska napredna stranka)
- Müslüman Demokrasi (Muslimanska demokracija)
- Sırp Halkının Bağımsız Partisi (Sırp narodna nezavisna stranka)
- Bosna-Hersek Sosyal Demokratik Partisi (Socijaldemokratska stranka Bosne i Hercegvoine)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Zovko 2007, s. 13.
Bibliyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Zovko, Ljubomir (2007). Studije iz pravne povijesti Bosne i Hercegovine: 1878. - 1941 (Hırvatça). Mostar Üniversitesi. ISBN 978-9958-9271-2-6.
