Askerî tıp
| Savaş |
|---|
| dizisinin bir parçası |
Askerî tıp, askeriye ile ilgili sağlık konuları üzerinde yoğunlaşan tıp alanı.[1]
Bu alan, tarihsel olarak bulaşıcı hastalıkların (özellikle tropikal hastalıklar) önlenmesi ve tedavisini, 20. yüzyılda denizaltılar, tanklar, helikopterler ve uçaklar gibi askeriye özgü makine ve ekipmanların çalıştırılmasının ergonomisini ve sağlık etkilerini içermiştir. Su altı ve havacılık tıbbı, askeri tıbbın alt uzmanlıkları olarak ortaya çıkmıştır. Askerî tıp barış ve savaş zamanı hastane ve altyapılar, ekipmanlar, ilaçlar hazırlar.[2]
Sıhhiye bölüğü, sağlık hizmetleri konusunda hizmet veren askerî birimdir. Doktor, sağlık astsubayı, hemşire ve sıhhiye erlerinden 1 bölük karargahı ve en az 2 takımdan oluşmuştur. Bulunduğu yapıdaki tüm askerî hayati unsurların sağlığından sorumludurlar. Komutanları genellikle yüzbaşı veya üsteğmendir.
Hukuki durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Askeri sağlık personeli insani yardım çalışmalarında yer alır. Onlar Birinci Cenevre Sözleşmesi, İkinci Cenevre Sözleşmesi ve Ek Protokolleri uyarınca uluslararası insancıl hukuk kapsamında "korunan kişiler"dir. Silahlı bir çatışmada yaralı askerler, tıbbi personel ve belirli insani kuruluşlar için tarafsızlığı ve korumayı garanti eden yasal olarak bağlayıcı kurallar koymuştur. Uluslararası insancıl hukuk, silahlı kuvvetler üyesi olan (ve askeri rütbelere sahip olan) tıbbi personel ile sivil gönüllüler arasında ayrım yapmaz.[3] Tüm tıbbi personel, insani görevleri nedeniyle uluslararası insancıl hukuk kapsamında savaş dışı kabul edilir, saldırıya uğrayamaz ve savaş esiri olarak alınamazlar; hastaneler ve diğer tıbbi tesisler ve bu şekilde tanımlanan nakliye araçları, ister askeri ister sivil olsun, saldırıya uğrayamaz. Kızılhaç, kızılay ve kızıl kristal, uluslararası insancıl hukuk kapsamında tanınan koruyucu işaretlerdir ve bu amaçla askeri tıbbi personel ve tesisler tarafından kullanılır.
Askeri sağlık personeline, bakımlarındaki hastalara veya meşru olarak bu şekilde işaretlenmiş tıbbi tesislere veya nakil araçlarına saldırmak bir savaş suçudur. Aynı şekilde, bu koruyucu işaretleri askeri operasyonları maskelemek için kötüye kullanmak da ihanet savaş suçudur.[4] Askeri sağlık personeli, genellikle hizmet tabancalarıyla, meşru müdafaa veya hastaların savunması amacıyla silahlandırılabilir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyılın sonlarına kadar yapılan her büyük savaşta hastalık, düşman eylemlerinden daha fazla asker kaybına neden olmuştur.[5] Fransa-Prusya Savaşı (1870-71), en azından ortalama asker sayısının %3,47'sini savaşta ve yalnızca %1,82'sini hastalıkta kaybeden Alman ordusunda, savaş yaralanmalarının hastalığı aştığı ilk çatışma olarak kabul edilir.[6] Avustralya, Yeni Zelanda, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada gibi yeni dünya ülkelerinde, askeri doktorlar ve cerrahlar sivil sağlık hizmetlerinin geliştirilmesine önemli ölçüde katkıda bulunmuştur.[7][8]
Askeri tıptaki gelişmeler, tıbbi tahliye, savaş alanı tıbbı ve travma bakımındaki gelişmeler nedeniyle ardışık savaşlarda hayatta kalma oranlarını artırmıştır. Bazı askeri travma bakım uygulamaları, sivil uygulamaya dönen vatandaş askerler tarafından yaygınlaştırılmıştır.[9][10] Bu uygulamalardan biri, büyük travma hastalarının iç kanamayı durdurmak için mümkün olan en kısa sürede bir ameliyathaneye nakledilmesidir ve bu da hayatta kalma oranını artırır. Amerika Birleşik Devletleri'nde, ateşli silah yaralanmalarında hayatta kalma oranı artmış ve bu da ateşli silah yaralanmalarının istikrarlı oranlarına sahip eyaletlerde ateşli silah ölüm oranında belirgin düşüşlere yol açmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024.
- ^ "Military Medicine - an overview | ScienceDirect Topics". www.sciencedirect.com.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024.
- ^ Brockhaus' Konversations-Lexikon; 14th ed., Leipzig, Berlin and Vienna 1894; Vol. 8, p. 939.
- ^ Vivian Charles McAlister. "Origins of the Canadian School of Surgery" Canadian Journal of Surgery (2007) 50 (5) : 357–363. Available at: [1] 26 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Manring MM, Hawk A, Calhoun JH, Andersen RC (2009). "Treatment of war wounds: a historical review". Clin Orthop Relat Res. 467 (8): 2168-91. doi:10.1007/s11999-009-0738-5. PMC 2706344 $2. PMID 19219516.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Askeriye ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
