İçeriğe atla

Asana

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Çeşitli bağlamlarda asanalar. Soldan sağa, yukarıdan aşağıya: Eka Pada Çakrasana; Ardha Matsyendrasana; Padmasana; Navasana; Pincha Mayurasana; Dhanurasana; Natarajasana; Vrkşasana; Yaştikasana

Āsana (Sanskritçe : आसन), yogadaki her bir vücut duruşuna denir. Başlangıçta, oturarak yapılan meditasyon duruşlarını ifade etmek için kullanılmıştır.[1] Zamanla hatha ve modern yogada pratiklerinde kapsamı genişleyerek, uzanma, ayakta durma, ters duruş, kıvrılma ve denge gibi çeşitli duruşları da içermeye başlamıştır. Yoga felsefesinin klasik metinlerinden Patanjali'nin Yoga Sutraları, asanaları "sabit ve rahat [bir pozisyon]" olarak tanımlar.[2] Patanjali, kendi geliştirdiği sistemin sekiz basamağından biri olarak uzun süre oturma yeteneğinden bahsetmektedir.[2] Türkçe'de asanalar, "yoga pozları" veya "yoga duruşları" olarak da bilinmektedir.[3]

10. veya 11. yüzyıla tarihlenen Gorakşa Sataka ve 15. yüzyılda yazılan Hatha Yoga Pradipika gibi klasik hatha yoga metinleri, 84 farklı asanadan bahsetmektedir. 17. yüzyıl metni Hatha Ratnavali ise bu listeye alternatif bir 84 duruşluk grup sunmuş ve bunların bir kısmını detaylı olarak açıklamıştır. 20. yüzyılda, Hint milliyetçiliğinin sömürgeciliğe tepki olarak kültürel kimliği yeniden canlandırma çabaları sırasında Yogendra, Kuvalayananda ve Krişnamaçarya gibi öncüler, modern egzersiz sistemleriyle geleneksel hatha yogayı birleştiren yeni bir asana sistemi geliştirmişlerdir. Krişnamaçarya'nın öğrencileri arasında Aştanga vinyasa yoganın kurucusu Pattabhi Jois ve Iyengar yoganın kurucusu B.K.S. Iyengar gibi önemli Hintli yoga eğitmenleri de yer almaktaydı. Bu isimler yüzlerce yeni asana daha tanımlayarak yogayı hem yeniden popüler hale getirmiş, hem de Batı dünyasına taşımışlardır. Iyengar'ın 1966'da yayımladığı ve yaklaşık 200 asanayı anlatan Yogaya Işık adlı eserden bu yana çok sayıda yeni asana geliştirilmiş, yüzlercesi daha Dharma Mittra tarafından görselleştirilmiştir.

Ortaçağ hatha yoga metinleri, asanaların hem ruhsal hem de fiziksel faydalar sağladığını öne sürmüşlerdir. Yakın zamanda yapılan bilimsel çalışmalar, asana pratiklerinin fiziksel esneklik, güç ve dengeyi artırdığını; stresi ve bununla ilişkili sorunları azalttığını; astım[4][5] ve diyabet[6] gibi bazı hastalıkların etkilerini hafifletebileceğini göstermiştir.

Asanalar, yüzyıllar boyunca dini ve sanatsal geleneklerden günlük yaşama kadar geniş bir kültürel alanda yer bulmuştur. Dini Hint sanatında Buda, Jain tirthankaraları ve Şiva figürleri sıklıkla lotus duruşu gibi bazı meditasyon pozisyonlarında ya da "kraliyet rahatlığı" anlamına gelen Lalitasana duruşunda tasvir edilmiştir. Yoganın bir egzersiz olarak popülerleşmesiyle birlikte asanalar, roman ve filmlerde sıkça yer almaya başlamış, hatta zaman zaman reklamlarda da kullanılmıştır.

İndus Vadisi Uygarlığı'ndan kalma Paşupati mührünün kalıbı, y. MÖ 2500, Mulabandhasana'ya benzeyen bir pozdaki merkezi figür. [a]

Yaklaşık M.Ö. 2500'lere tarihlenen İndus Vadisi Uygarlığı'na ait Paşupati mühründe yer alan figür, 1931'de Sir John Marshall tarafından Şiva'nın erken bir prototipi olarak yorumlanmıştır. Marshall, bu sonuca figürün şu özelliklerinden yola çıkarak ulaşmıştır: Figürün üç yüzlü olması; yoga tanrısı Mahayogin gibi bir yoga duruşunda oturması; Paşupati, yani "Hayvanların Efendisi" olarak dört hayvanla çevrili olması; tahtının altında geyik bulunması (ortaçağ Şiva tasvirlerindeki benzerliklere dayanarak); Şiva'nın üç çatallı mızrağını anımsatan bir başlığa sahip olması ve yine Şiva gibi ithifallik betimlenmiş olması.[7] Eğer bu yorum doğruysa, mührün üzerindeki tasvir, bir asananın tarihteki en eski kaydı olabilir. Ancak, Şiva'nın İndus Vadisi kökenli olduğuna dair başka kanıtın bulunmaması, Paşupati mührüyle ilgili farklı teorilerin varlığı ve bu teoriler arasında net bir ayrım yapılamaması nedeniyle, mühürde tasvir edilen duruşun bir asana olup olmadığı konusunda fikir birliği sağlanamamıştır.[8][9][10][11][12]

Asanalar ilk olarak Hindistan'da ortaya çıkmıştır. Patanjali (MS 2.-4. yüzyıl), Yoga Sutraları adlı eserinde asanayı, klasik veya raja yoganın sekiz basamağından (Sanskritçe: अष्टाङ्ग, aṣṭāṅga, अष्ट् aṣṭ, sekiz ve अङ्ग aṅga, uzuv) biri olarak tanımlamıştır.[13] Asana (Sanskrit: आसन, romanize: āsana) kelimesi, Sanskritçe'de "oturmak" anlamındadır ve as+ (Sanskrit: आस्, romanize: ās) fiil köküne dayanır.[14][15]

Patanjali'nin Yoga Sutraları ve Bhasya yorumlarından (MS 2.-4. yüzyıl) bir sayfa, asanayı klasik yoganın sekiz kolundan biri olarak konumlandırıyor.

Sekiz kol, sırasıyla:

  1. Yama – Sosyal davranış kuralları,
  2. Niyama – Kendini gözlemleme,
  3. Asana – Duruşlar,
  4. Pranayama – Nefes çalışmaları,
  5. Pratyahara – Duyuların geri çekilmesi veya bağlanmama,
  6. Dharana – Konsantrasyon,
  7. DhyanaMeditasyon,
  8. Samadhi – Gerçek benlik (Atman) farkındalığı ve nihai hakikat (Brahman) ile bir olma hâlidir.[16]

Asanalar, pranayama nefes egzersizleriyle birlikte, hatha ve modern yoganın fiziksel kısmını oluşturmaktadırlar.[17][18] Patanjali, asanaları "sabit ve rahat bir duruş" olarak tanımlarken[19] bunları, pranayama ve meditasyon sırasında kullanılan oturma pozisyonları olarak ele almıştır. Meditasyonun nihai amacı, samadhi denilen transpersonal öz-gerçekleşme haline ulaşmaktır.[20][21]

Ortaçağ metinleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Goraksha Sataka'da bahsedilen ve meditasyon ve pranayama için kullanılan Padmasana ve Siddhasana oturuşları

10.-11. yüzyıla ait Vimanarcanakalpa adlı el yazması, Mayurasana (Tavus kuşu duruşu) adlı denge duruşunu, yani oturmadan yapılan bir asanayı tanımlayan en eski yazılı kaynaktır. Araştırmacı James Mallinson'a göre bu tür duruşlar, Nath yoga geleneğinin evi olan Şaivizmin dışında kalan çileci geleneklerle ilişkilendirilse de daha sonra Nath yogileri tarafından benimsenmiştir.[22][23] Erken dönem bir hatha yoga metni olan Gorakşa Sataka veya Gorakşa Paddhathi (10-11. yüzyıl), Hindu tanrısı Şiva tarafından vahyedildiği söylenen 84 klasik asananın kökenini anlatmaktadır.[24] Metne göre, dünyada var olan 84 lakh[b] (8.400.000)[25] varlık türüne karşılık 84 asana bulunmaktadır; yani Şiva, her lakh için bir asana oluşturmuştur. Ancak metinde bunların yalnızca ikisi ayrıntılı olarak açıklanmaktadır: Siddhasana ve Padmasana.[24] Burada "84" sayısı gerçek bir anlamda bir sayıdan ziyade, bütünlük ve kutsallığı sembolize eder.[c][26]

Karnataka, Hampi'deki Açyutaraya tapınağında tanımlanamayan bir el üzerinde denge asanasını gösteren kabartma,[27] 16. yüzyıl

15. yüzyıl metni Hatha Yoga Pradipika, bu 84 pozdan ilk dördünün önemli olduğunu belirtir; bunlar oturma pozları olan Siddhasana, Padmasana, Bhadrasana ve Simhasana'dır.[28]

Hampi'deki 16. yüzyıla tarihlenen Açyutaraya tapınağının sütunları, bir değnek üzerinde Siddhasana, Çakrasana, kayış kullanımı gerektiren bir Yogapattasana ve değnek üzerinde bir amut pozu gibi çok sayıda asana tasviriyle süslenmiştir.[29]

17. yüzyılda, asanalar Hatha yoga pratiğinin önemli bir bileşeni haline geldi ve oturma olmayan asanaların sayısında artış görülmeye başlandı.[23] Hatha Ratnavali adlı 17. yüzyıl metni,[30][31] 84 asananın gerçek bir listesini amaçlasa da 4 asana Sanskritçeden çevrilemez ve en az 11 tanesine[d] dair herhangi bir açıklama yapılmadan sadece bahsedilir. Bu asanaların görünümü diğer metinlerden bilinmektedir.[32]

Gheranda Samhita (17. yüzyıl sonu) yine Şiva'nın 84 lakh asana öğrettiğini, bunlardan 84'ünün önemli olduğunu ve "32'sinin ölümlüler dünyasında yararlı" olduğunu belirtir.[e] Yoga eğitmeni Mark Singleton, asanaların Hindistan'daki başlıca yoga geleneklerinin merkezi bir özelliği olmadığını; hatta bazı durumlarda hiç yer almadığını belirtir. Araştırmacı Norman Sjoman ise, ortaçağ yoga metinlerinden modern döneme uzanan kesintisiz bir asana geleneğinin izlenemediğini ifade eder.[34]

Çağdaş öncüler

[değiştir | kaynağı değiştir]

1850'lerden itibaren Hindistan'da, Hintlilerin Britanyalılara kıyasla sözde "yozlaşmış" olduğu yönündeki sömürgeci stereotipe karşı koymak amacıyla bir fiziksel egzersiz kültürü gelişti.[35][36] Bu inanç, o dönemde yaygın olan Lamarckçılık ve öjeni fikirleriyle destekleniyordu. 1880'lerden 20. yüzyılın başlarına kadar bu fiziksel kültür, Tiruka gibi yoga kisvesi altında egzersiz ve silahsız dövüş teknikleri öğreten bazı Hint milliyetçileri tarafından benimsenmiştir.[35] Bu sırada, Hint fiziksel kültürünün savunucularından K. V. Iyer, Bangalore'deki spor salonunda bilinçli bir şekilde "hatha yoga" ile vücut geliştirmeyi birleştirmiştir.[35][37]

Singleton, Parighasana, Parsvottanasana, Navasana ve buna benzer duruşların Niels Bukh'un 1924 tarihli Danca metni Grundgymnastik eller primitiv gymnastik'te [38] tanımlandığını belirtmektedir.[39] Bu duruşlar da, kökleri Pehr Ling'e kadar uzanan 19. yüzyıl İskandinav jimnastik geleneğinden türetilmiş olup 20. yüzyılın başlarında Hindistan'a ulaşmıştır.[35]

Yoga asanaları, bazen "Modern Yoga Rönesansının Babası" olarak anılan Yogendra tarafından 1919'da Amerika'ya getirilmiştir. Sistemini kurarken, Max Müller'in fiziksel kültüründen etkilenmişti.[40]

1924 yılında Swami Kuvalayananda, Maharaştra'da Kaivalyadhama Sağlık ve Yoga Araştırma Merkezi'ni kurarak[41] asanaları Hint egzersiz sistemleri ve modern Avrupa jimnastiğiyle birleştirmiş ve araştırmacı Joseph Alter'e göre, yoganın evrimi üzerinde "derin" bir etki bırakmıştır.[42]

1925 yılında Hindistan'dan Amerika'ya taşınan Paramahansa Yogananda, Los Angeles'ta Öz-Gerçekleştirme Bursu'nu kurdu ve 1946 tarihli Bir Yogi'nin Otobiyografisi'nde anlattığı gibi, asanalar, nefes alma, ilahiler ve meditasyon dahil olmak üzere yogayı on binlerce Amerikalıya öğretmiştir.[43][35]

Tirumalai Krişnamaçarya (1888–1989), 1930'larda Kuvalayananda'nın öğrencisi olarak, "hatha yogayı, güreş egzersizlerini ve modern Batı jimnastik hareketlerini birleştirerek yoga geleneğinde daha önce görülmemiş bir sentez" oluşturdu.[39] Sjoman, Krişnamaçarya'nın Mysore Sarayı yoga sistemini oluştururken Vyayama Dipika[44] adlı jimnastik egzersiz kitabından yararlandığını öne sürmektedir.[34] Singleton ise Krişnamaçarya'nın, döneminin İskandinav jimnastik kültürüne aşina olduğunu belirtmektedir. Singleton'a göre, Krişnamaçarya'nın asanalar üzerine yaptığı deneyler ve pozlar arasında jimnastik sıçramalarını yenilikçi bir şekilde kullanması, modern ayakta duruş asanaları ile İskandinav jimnastiği arasındaki benzerlikleri açıklayabilir.[39] Modern yoganın babası olarak bilinen Krişnamaçarya'nın öğrencileri arasında, daha sonra etkili yoga eğitmenleri haline gelen birçok isim bulunmaktadır: Rus asıllı Eugenie V. Peterson, bilinen adıyla Indra Devi; 1948'de Aştanga Vinyasa Yoga'yı kuran Pattabhi Jois; Krişnamaçarya'nın kayınbiraderi ve Iyengar Yoga'nın kurucusu B.K.S. Iyengar; Viniyoga geleneğini sürdüren oğlu T.K.V. Desikaçar; Srivatsa Ramaswami ve Svastha Yoga & Ayurveda'nın kurucu ortağı A.G. Mohan.[45][46] Bu isimler birlikte yogayı yeniden popülerleştirerek Batı dünyasına taşımışlardır.[47][35]

1960 yılında, Sivananda yoga okulundan Vişnudevananda Saraswati, The Complete Illustrated Book of Yoga adlı kitabında 66 temel duruş ve bunların 136 varyasyonundan oluşan bir derleme yayımladı.[48]

1966 yılında, Iyengar yaklaşık 200 asanayı sergilediği 600 kadar fotoğrafla zenginleştirilmiş Light on Yoga: Yoga Dipika (Yogaya Işık: Yoga Dipika) adlı kitabını yayımladı. Asanaların fiziksel pratiğini sistematik hale getiren eser, üç milyon kopya satarak büyük bir başarı yakalamış ve Türkçe dahil yaklaşık 17 dile çevrilmiştir.[49][50]

1984 yılında Dharma Mittra, her bir pozda kendisinin fotoğraflarıyla birlikte, antik ve modern kaynaklardan türetilen yaklaşık 1.300 asana ve bunların varyasyonlarından oluşan bir liste derledi ve Dharma Yoga web sitesinde, bunlardan yaklaşık 300 tanesini kendisinin oluşturduğunu öne sürmektedir[51][52][53]

Asanaların kökenleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
1830 tarihli Joga Pradipika el yazmasından baş duruşu (Kapala Asana)

Asanalar farklı zamanlarda oluşturulmuştur; bazıları antik, bazıları ortaçağa tarihlenirken ve giderek artan bir kısmı ise modern pozlardır.[54][23] Örneğin, Virabhadrasana I (1. Savaşçı Pozu) görece yenidir; muhtemelen Krişnamaçarya tarafından 1940 civarında tasarlanmış ve öğrencisi Iyengar tarafından popülerleştirilmiştir.[55] Bundan kesinlikle daha yeni bir poz olan Parivritta Parsvakonasana, (Genişletilmiş Yan Açı Duruşu) 1962'de Pattabhi Jois'in Yoga Mala kitabının ilk baskısında bulunmamaktaydı.[56] Viparita Virabhadrasana (Ters Savaşçı Pozu) ise çok daha yeni olup muhtemelen 2000'lerden sonra oluşturulmuştur.[56] Günümüzde yaygın olarak uygulanan Köpek Pozu ve Trikonasana (Üçgen duruşu) gibi bazı ayakta asanalar[57] ve Surya Namaskar (Güneşi Selamlama) asana dizisi de ilk olarak 20. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Modern formuyla Surya Namaskar Aundh Raja'sı Bhawanrao Şriniwasrao Pant Pratinidhi tarafından yaratılmış;[35][58][59] Pattabhi Jois ise, Aştanga Yoga için Surya Namaskar A ve B varyasyonlarını tanımlamış ve bunların muhtemelen Krişnamaçarya'dan türediğini belirtmiştir.[60]

1966'da Iyengar'ın klasik eseri Yogaya Işık, yaklaşık 50 temel asana ve bunların varyasyonlarından oluşan toplamda 200 civarında asanayı tanımlayabilmiştir.[61][34] Sjoman, geleneksel birçok asananın isimlerini nesnelere (örneğin Vrikşasana, Ağaç Duruşu), efsanevi figürlere (örneğin Matsyendrasana, Bilge Matsyendra Duruşu) veya hayvanlara (örneğin Kurmasana, Kaplumbağa Duruşu) göre aldığını gözlemlerken, Iyengar'ın asanalarının "ezici bir çoğunlukla 83 tanesinin" [34] vücudun pozisyonunu basitçe tanımlayan isimlere sahip olduğunu belirtir (örneğin Utthita Parsvakonasana, "Genişletilmiş Yan Açı Pozu"). Sjoman bu tür asanaların, "daha sonradan geliştirildiklerini" öne sürmektedir.[34]2015'te tanımlanan Şatkonasana (Altı Üçgen Duruşu) bu kalıba uyan bir diğer örnektir.[62] Mittra, 1984 tarihli Master Yoga Chart adlı eserinde 908 adet poz ve varyasyonlarını resmetmiş olup, o zamandan beri çok daha fazlası oluşturulmuştur.[61][62]

Sjoman, asanaların isimlerinin yüzyıllar boyunca "birleştirme ve ödünç alma" geleneği içinde "rastgele" kullanıldığını ve bu durumun tarihlerinin izini sürmeyi zorlaştırdığını belirtmektedir.[34] Eşleşen isimler sürekliliğin kanıtı değildir, çünkü aynı isim farklı zamanlarda farklı duruşları ifade ediyor olabilir ve aynı duruş farklı zamanlarda birden fazla isimle anılıyor olabilir.[34]

Hatha yoga asanaları Hinduizm'de başlangıçta manevi bir amaca, meditatif bir bilinç hali olan samadhi'ye ulaşmaya yönelikti.[63] Din araştırmacısı Andrea Jain’e göre, ortaçağ Hatha Yogasının, Şaivite Nath'lardan Vaişnava'lara, Jain'lere ve Sufi'lere kadar uzanan birçok yoga geleneği arasında paylaşıldığını ve amaçlarında da oldukça çeşitlilik göstermektedir. Ona göre bu amaçlar, "enerji bedeninin tantrik manipülasyonu" gibi manevi hedeflerin bunun yanı sıra daha fiziksel düzeyde zehirleri yok etmeyi de içermekteydi.[64] Singleton, Hatha Yoga'nın amacını "insan bedenini ölümcül çürümeye bağışık bir kaba dönüştürmek" olarak tanımlar ve Gheranda Samhita'nın onu kullanılabilir hale getirmek için yoga ateşine ihtiyaç duyan çömlek metaforuna atıfta bulunur.[35] Mallinson ve Singleton, asana pratiğinin 14. yüzyıla kadar iki ana amacı olduğunu belirtir: öncelikle pranayama, mantra tekrarı (japa) ve meditasyon gibi manevi hedefleri olan pratikler için istikrarlı bir temel oluşturmak; ikinci olarak da karma birikimini durdurup bunun yerine "doğaüstü yetenekler" bahşeden çileci güç (tapas) kazanmaktı. Hatha Yoga bu listeye hastalıkları iyileştirme yeteneğini de eklemiştir.[23] Ancak tüm Hindu kutsal metinleri, asanaların faydalı olduğu konusunda hemfikir değildi. Örneğin 10. yüzyıl metni Garuda Purana, "duruş teknikleri yogayı desteklemez. ‘Temel’ olarak adlandırılsalar da, hepsi kişinin ilerlemesini geciktirirler." derken, erken dönem yogiler ise özgürleşme yolunda bir engel olarak gördükleri bedeni aşmak için aşırı çileler (tapas) çekerlerdi.[65]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
Genel
Özel
  1. ^ Verse 46, chapter II, "Patanjali Yoga sutras" by Swami Prabhavananda, published by the Sri Ramakrishna Math 978-81-7120-221-8 p. 111
  2. ^ a b Patanjali Yoga sutras, Book II:29, 46
  3. ^ "Yoga Duruşları ve Anlamları | 140 Yoga Hareketi". 27 Aralık 2020. 23 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2025. 
  4. ^ Ross, A.; Thomas, S. (January 2010). "The health benefits of yoga and exercise: a review of comparison studies". Journal of Alternative and Complementary Medicine. 16 (1): 3-12. doi:10.1089/acm.2009.0044. PMID 20105062. 
  5. ^ Hayes, M.; Chase, S. (March 2010). "Prescribing Yoga". Primary Care. 37 (1): 31-47. doi:10.1016/j.pop.2009.09.009. PMID 20188996. 
  6. ^ Alexander G. K.; Taylor, A. G.; Innes, K. E.; Kulbok, P.; Selfe, T. K. (2008). "Contextualizing the effects of yoga therapy on diabetes management: a review of the social determinants of physical activity". Fam Community Health. 31 (3): 228-239. doi:10.1097/01.FCH.0000324480.40459.20. PMC 2720829 $2. PMID 18552604. 
  7. ^ McEvilley 1981.
  8. ^ Singleton 2010, s. 25.
  9. ^ Doniger 2011, ss. 485-508.
  10. ^ Samuel 2017, s. 8.
  11. ^ Shearer 2020, s. 18.
  12. ^ Srinivasan 1984, ss. 77-89.
  13. ^ Feuerstein, Georg; Wilber, Ken (2002). "The Wheel of Yoga". The Yoga Tradition. Motilal Banarsidass Publishers. ss. 108ff. ISBN 978-81-208-1923-8. 
  14. ^ Monier-Williams, Monier (1899). "Asana". A Sanskrit-English Dictionary. Oxford Clarendon Press. s. 159. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2025. 
  15. ^ "Asana". Merriam-Webster. Merriam-Webster. 24 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2018. 
  16. ^ Humphrey, Naomi (1987). Meditation | The Inner Way. HarperCollins (Aquarian Press). ss. 112-113. ISBN 0-85030-508-X. 
  17. ^ Markil, Nina; Geithner, Christina A.; Penhollow, Tina M. (2010). "Hatha Yoga". ACSM's Health & Fitness Journal. 14 (5): 19-24. doi:10.1249/fit.0b013e3181ed5af2. 
  18. ^ Joshi, K. S. (January 1965). "On the Meaning of Yoga". Philosophy East and West. 15 (1): 53-64. doi:10.2307/1397408. Hatha-yoga purports, through physical postures and breathing exercises, to bring about a psycho-physiologically integrative adjustment of human behavior. 
  19. ^ Patanjali. Yoga Sutras. s. 2.47. 18 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2025. 
  20. ^ Patañjali; Āraṇya, Hariharānanda (trans.) (1983). Yoga philosophy of Patañjali : containing his Yoga aphorisms with Vyasa's commentary in Sanskrit and a translation with annotations including many suggestions for the practice of Yoga. State University of New York Press. ss. 252-253. ISBN 978-0-87395-728-1. OCLC 9622445. 
  21. ^ Desmarais, Michele Marie (2008). Changing Minds : Mind, Consciousness and Identity in Patanjali's Yoga-Sutra. Motilal Banarsidass. ss. 175-176. ISBN 978-8120833364. 
  22. ^ Mallinson, James (9 Aralık 2011). "A Response to Mark Singleton's Yoga Body by James Mallinson". 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2019.  revised from American Academy of Religions conference, San Francisco, 19 November 2011.
  23. ^ a b c d Mallinson & Singleton 2017.
  24. ^ a b Goraksha-Paddhati. 3 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2018. 
  25. ^ "Singh, T. D.; Hinduism and Science" (PDF). 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ocak 2025. 
  26. ^ a b Rosen, Richard (2017). Yoga FAQ: Almost Everything You Need to Know about Yoga-from Asanas to Yamas. Shambhala. ss. 171-. ISBN 978-0-8348-4057-7. this number has symbolic significance. S. Dasgupta, in Obscure Religious Cults (1946), cites numerous instances of variations on eighty-four in Indian literature that stress its 'purely mystical nature'; ... Gudrun Bühnemann, in her comprehensive Eighty-Four Asanas in Yoga, notes that the number 'signifies completeness, and in some cases, sacredness. ... John Campbell Oman, in The Mystics, Ascetics, and Saints of India (1905) ... seven ... classical planets in Indian astrology ... and twelve, the number of signs of the zodiac. ... Matthew Kapstein gives .. a numerological point of view ... 3+4=7 ... 3x4=12 ... 
  27. ^ Suresh, K. M. (1998). Sculptural Art of Hampi. Directorate of Archaeology and Museums. ss. 190-195. 
  28. ^ "Chapter 1, 'On Asanas', Hatha Yoga Pradipika". 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2025. 
  29. ^ "Hampi". The Hatha Yoga Project | School of Oriental and Asiatic Studies. 2016. 9 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2019. This is a selection of images of yogis from 16th-century temple pillars at Hampi, Karnataka, the erstwhile Vijayanagar. The photographs were taken by Dr Mallinson and Dr Bevilacqua in March 2016. 
  30. ^ The Yoga Institute (Santacruz East Bombay India) (1988). Cyclopaedia Yoga. The Yoga Institute. s. 32. 
  31. ^ Srinivasa, Narinder (2002). Devnath, Parimal; Jha, Vijay Kant (Ed.). Hatha Ratnavali Srinivasayogi | A Treatise On Hathayoga. 1 (İngilizce). The Lonavla Yoga Institute. ss. 98-122 asanas listed; Figures of asanas in unnumbered pages between pages 153 and 154; asanas named but not described in text listed on pages 157-159. ISBN 81-901176-96.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  32. ^ Srinivasa, Narinder (2002). Devnath, Parimal; Jha, Vijay Kant (Ed.). Hatha Ratnavali Srinivasayogi | A Treatise On Hathayoga. 1. The Lonavla Yoga Institute. ss. 98-122 asanas listed; Figures of asanas in unnumbered pages between pages 153 and 154; asanas named but not described in text listed on pages 157-159. ISBN 81-901176-96.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  33. ^ Mallinson, James (2004). The Gheranda Samhita: the original Sanskrit and an English translation. YogaVidya. ss. 16-17. ISBN 978-0-9716466-3-6. 
  34. ^ a b c d e f g Sjoman 1999.
  35. ^ a b c d e f g h Singleton 2010.
  36. ^ Rosselli, J. (February 1980). "The Self-Image of Effeteness: Physical Education and Nationalism in Nineteenth-Century Bengal". Past & Present (86): 121-148. doi:10.1093/past/86.1.121. PMID 11615074. 
  37. ^ Iyer, K. V. (1930). Muscle Cult: A Pro-Em to My System. Bangalore: Hercules Gymnasium and Correspondence School of Physical Culture. ss. 41-42. OCLC 37973753. 
  38. ^ Bukh 1924.
  39. ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Singleton 2011 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  40. ^ Mishra, Debashree (3 Temmuz 2016). "Once Upon A Time: From 1918, this Yoga institute has been teaching generations, creating history". Mumbai: Indian Express. 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2025. 
  41. ^ Wathen, Grace (1 Temmuz 2011). "Kaivalyadhama & Yoga Postures". LiveStrong. 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  42. ^ Alter 2004.
  43. ^ Yogananda, Paramahansa (1971) [1946]. Autobiography of a Yogi. Self-Realization Fellowship. ISBN 978-0-87612-079-8. OCLC 220261. 
  44. ^ Bharadwaj 1896.
  45. ^ Iyengar, B. K. S. (2006). Light on Life: The Yoga Journey to Wholeness, Inner Peace, and Ultimate Freedom. Rodale. ss. xvi-xx. ISBN 978-1-59486-524-4. 
  46. ^ Mohan, A. G. (2010). Krishnamacharya: His Life and Teachings. Shambhala. s. 11. ISBN 978-1-59030-800-4. 
  47. ^ Pages Ruiz, Fernando (28 Ağustos 2007). "Krishnamacharya's Legacy: Modern Yoga's Inventor". Yoga Journal. 24 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2018. 
  48. ^ Vishnu-devananda 1988.
  49. ^ Stukin, Stacie (10 Ekim 2005). "Yogis gather around the guru". Los Angeles Times. 20 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2013. 
  50. ^ B.K.S. Iyengar (1966). Light on Yoga - Yogaya Işık: Yoga Pratiği İçin Kusursuz Bir Rehber. Özarpacı, Özlem tarafından çevrildi (1. bas.). Omega (2018 tarihinde yayınlandı). 
  51. ^ Mittra 2003.
  52. ^ "Yoga.com". Yoga.com. 27 Şubat 2005. 6 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2011. 
  53. ^ "About Sri Dharma Mittra". Dharma Yoga. 19 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2019. Over 300 of these now-popular posture variations were created by Sri Dharma, though he will always say they only came through Divine intuition. 
  54. ^ "What's behind the five popular yoga poses loved by the world?". BBC. 21 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2018. 
  55. ^ Dowdle, Hillary (11 Kasım 2008). "5 Experts, 1 Pose: Find New Nuances to Warrior I". Yoga Journal. 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2018. 
  56. ^ a b Kaivalya, Alanna (28 Nisan 2012). "How We Got Here: Where Yoga Poses Come From". Huffington Post. 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2018. Most recently, additions like "falling star," "reverse warrior," and "flip the dog," weren't around even 10 short years ago. 
  57. ^ Vaughn, Amy (16 Aralık 2013). "Early History of Asana: What Were the Original Postures & Where Did They Come From?". Elephant Journal. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2018. 
  58. ^ Alter, Joseph S. (2000). Gandhi's Body: Sex, Diet, and the Politics of Nationalism. University of Pennsylvania Press. s. 99. ISBN 978-0-8122-3556-2. 
  59. ^ Pratinidhi, Pant; Morgan, L. (1938). The Ten-Point Way to Health. Surya namaskars... Edited with an introduction by Louise Morgan, etc. Londra: J. M. Dent. OCLC 1017424915. 
  60. ^ "The sequence of rhythmic postures: the sun salutation". Ashtanga Yoga Institute. 20 Kasım 2014. 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2018. 
  61. ^ a b McCrary, Meagan (15 Temmuz 2015). "#YJ40: 10 Poses Younger Than Yoga Journal". Yoga Journal. 28 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  62. ^ a b Lacerda, Daniel (2015). 2,100 Asanas: The Complete Yoga Poses. Running Press. ss. 1174-1175. ISBN 978-0-316-27062-5. 
  63. ^ Mallinson, James (2011). Knut A. Jacobsen (Ed.). Haṭha Yoga in the Brill Encyclopedia of Hinduism. 3. Brill Academic. ss. 770-781. ISBN 978-90-04-27128-9.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  64. ^ Jain 2015.
  65. ^ Boccio, Frank Jude (3 Aralık 2012). "21st Century Yoga: Questioning the 'Body Beautiful': Yoga, Commercialism & Discernment". Elephant Journal. 
  1. ^ Paśupati, "Hayvanların efendisi", daha sonra Hindu tanrısı olacak olan Shiva'nın adlarından biridir.
  2. ^ Bir lakh, 100,000 adet anlamına gelir.
  3. ^ 84's symbolism may derive from its astrological and numerological properties: it is the product of 7, the number of planets in astrology, and 12, the number of signs of the zodiac, while in numerology, 7 is the sum of 3 and 4, and 12 is the product, i.e. 84 is (3+4)×(3×4).[26]
  4. ^ The 11 are Karmukasana, Hamsasana, Cakrasana, Kurmasana, Citrapitha, Goraksasana, Angusthasana, Vyaghrasana, Sara(la)bhasana, Krauncasana, Drdhasana.
  5. ^ The 32 "useful" asanas of the Gheranda Samhita are: Siddhasana, Padmasana, Bhadrasana, Muktasana, Vajrasana, Svastikasana, Simhasana, Gomukhasana, Virasana, Dhanurasana, Mritasana, Guptasana, Matsyasana, Matsyendrasana, Gorakshanasana, Paschimottanasana, Utkatasana, Sankatasana, Mayurasana, Kukkutasana, Kurmasana, Uttanakurmakasana, Uttana Mandukasana, Vrikshasana, Mandukasana, Garudasana, Vrishasana, Shalabhasana, Makarasana, Ushtrasana, Bhujangasana, and Yogasana.[33]