Aristarkus
.jpg)
Aristarkus (İngilizce telaffuz: [ˌærəˈstɑrkəs]; Grekçe: Ἀρίσταρχος, Aristarkhos), MÖ 63 yılından y. MÖ 50 yılına kadar Roma Cumhuriyeti'ne bağlı Kolhis'in hükümdarıdır. Roma generali Pompey tarafından, Mithridatis savaşları sırasında Roma'nın Asya yerleşiminin lideri olarak atanmıştır. Aristarkus, 1. yüzyıl tarihçisi Appianus'un eserlerinde geçmesinin yanı sıra, kendi adına yapılmış paralarla bilinir.
Biyografik notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Aristarkus, MÖ 63'te Pompey Karadeniz'deki Kolhis bölgesini fethederken, Roma ile VI. Mithridatis'i karşı karşıya getiren Üçüncü Mithridatis Savaşı sırasında Kolhis kralı olarak atanmıştır. Aristarkus'un "Kolhların hükümdarı" olduğu Appianus tarafından bildirilmiştir. Kolhis'te yeni bir yöneticinin atandığını Strabon da söylemektedir, ancak hükümdarın adını belirtmemiştir. Aristarkus adına basılmış drahmiler, Aristarkus'un Kolhis'te bir yönetici olduğunu kanıtlamaktadır, ancak 4. yüzyıl tarihçisi Eutropius'a göre bir kral değildi.[2][3]
Aristarkus muhtemelen yerel aristokratlardan (skeptouchoi) biriydi, Mithridatis ile yapılan savaşta Romalılardan yana olmuştur. İsmi bilinen diğer skeptouchos Olthaces'ti. Olthaces, Pompey tarafından esir alınmıştır. Bunun üzerine zafer alayının bir parçası olarak Roma sokaklarında geçit töreni yapılmıştır. Aristarchus'un mülkiyetinin kapsamı bilinmemektedir. Pompey'in Kolhis seferinin son noktası olan, günümüzde Poti olarak bilinen Fasis şehrinde veya kendi adına basılmış paraların bulunduğu, muhtemelen günümüz Sohum yakınlarındaki önemli bir Helenistik şehir olan Dioscurias'da yaşadığı düşünülmektedir. Aristarkus adına basılmış parada geçen "12 yıl", Kolhis'teki saltanatının en az MÖ 52 veya 51 yılına kadar devam ettiğini ve muhtemelen MÖ 47 yılına kadar sürdüğünü göstermektedir. Önceki Pontus kralı Mithridates'in oğlu II. Farnakis, Roma'daki bir iç savaştan faydalanarak MÖ 47 yılında Kolhis'i fethetmiştir.[2][3]
Madeni para
[değiştir | kaynağı değiştir]Aristarkus adına çıkarılmış olan altı gümüş madeni paradan, birer tanesi British Museum, Berlin ve Paris'te, iki tanesi Ermitaj Müzesi'nde ve halka açık olmayan bir tanesi Oxford'daki Ashmolean Müzesi'ndedir. Keşfedilen örneklerden sadece Ermitaj Müzesi'ndekinin Sohum yakınlarında bulunduğu bilinmektedir.[3] Madeni paranın ön yüzü, parlak bir taç giyen bir erkek başını tasvir eder, muhtemelen Helios'a ait olan bu tasvir Pompey'e benzemektedir. Gürcü nümismatist Dundua'ya göre, bu tasvir, Kolhis krallarının gücünü geleneksel olarak güneş tanrısından aldığına karşı çıkarak Pompey'i Aristarkus'un gücünün kaynağı olarak tanımaları için yapılmış bir siyasi zorunluluğun sonucudur.[2][4] Madeni paranın arka yüzünde bulunan ve duvar tacı giyen kadın figürü ise muhtemelen Tike'dir. Tike, ΑΡΙΣΤΑΡΧΟ(Υ) ΤΟΥ ΕΠΙ ΚΟΛΧΙΔΟ(Σ) efsanesine göre, bir kentin servetini ve refahını yöneten tanrıdır.[2][3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Koehne, Bernhard (1877). "Drachms of Aristarchos, Dynast of Colchis". The Numismatic Chronicle. Cilt 17. ss. 1-10.
- ^ a b c d Tsetskhladze, Gocha R. (1993). "On the numismatics of Colchis: the classical archaeologist's perspective". Dialogues d'histoire ancienne. 19 (1). ss. 245-247. 25 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2019.
- ^ a b c d Braund, David (1994). Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC–AD 562. Clarendon Press. ss. 168-169. ISBN 0198144733.
- ^ Dundua, Tedo (2013). "Drachm of Aristarchus the Colchian". Online English-Georgian Catalogue of Georgian Numismatics. Tbilisi State University. 12 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.