Ardanuç Kalesi
 Ardanuç'un eski yerleşmesinde (Adakale) bulunan Ardanuç Kalesi | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Gevhernik Kalesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Durum | Büyük ölçüde yıkılmış |
| Tür | Kale |
| Konum | Adakale, Ardanuç |
| Koordinatlar | 41°07′36″K 42°03′17″D / 41.12667°K 42.05472°D |
| Açılış | 5. yüzyıl |
| Yenileme | 9. yüzyıl |
| Yükseklik | |
| Mimari | Gürcü mimarisi |
Ardanuç Kalesi (Gürcüce: არტანუჯის ციხე; okunuşu: "art'anucis tsih'e"), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç kasabasında Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Ardanuç kale-kenti, tarihsel Klarceti bölgesinin merkeziydi. Kale, Ardanuç Çayı'nın sol kıyısında yer alır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcü tarihi Kartlis Tshovreba'ya göre Ardanuç Kalesi, Gürcü Kralı Vahtang Gorgasali döneminde (5. yüzyıl), kızkardeşinin oğlu Artavan'a verdiği emir sonucunda inşa edilmiştir.[2] Emevi halifesi II. Mervan zamanındaki Arap saldırıları sırasında yıkılan kaleyi 9. yüzyılda Gürcü hükümdarı I. Aşot Kurapalati güçlendirip Klarceti bölgesinin siyasi ve ekonomik merkezi haline getirdi.
Ardanuç Kalesi, eskiden bir köy olan Adakale'de yer alır. Kalenin bulunduğu bölge günümüzde birinci derece arkeolojik sit alanıdır. Osmanlıların 1551 yılında Gürcülerden ele geçirdiği kale, Türkçe kaynaklarda Gevhernik Kalesi olarak da geçer. Ardanuç Kalesi'nde Eylül 2021'de, Osman Aytekin başkanlığında arkeolojik kazı çalışmaları başlamıştır.[3] Aytekin kazı üzerine açıklamalarında, kale ile içindeki kiliseyi inşa eden Gürcülerden söz etmemiş, sadece Osmanlı ve Rus dönemi hakkında bilgiler vermiştir.[4][5]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir kale-kent olan Ardanuç, bir kayanın üzerinde yer alan ana kale ile onun kuzeybatısında yer alan yerleşmeden oluşmaktadır. Ardanuç Kalesi, bu kayanın üstteki düz alanda bulunmaktadır. Dış kale ve iç kale olarak olmak üzere iki bölümden oluşan Ardanuç Kalesi, büyük ölçüde yıkılmış ve günümüze surların bazı kısımları kalmıştır. Hayli geniş bir alana kaplamaktadır. Kalenin uzunluğu 220 metre, en geniş alanda genişliği 55 metredir.
.JPG)
Ardanuç Kalesi'nde tek nefli bir kilise bulunmaktadır. Kalenin kilisesi olan bu yapının kuzey tarafında bitişik bir yapı yer alır. Doğu tarafında bulunan apsis gününüze ulaşmış haliyle 2-3 metre yüksekliktedir. Bu kilisenin çatı örtüsünden geriye hiçbir şey kalmamıştır. Kilise, bir kaydan elde edilmiş ve işlenmemiş beyaz taştan inşa edilmiştir. Bazı kısımlarda bu taşlar 1x2 metre ebatlarındadır. Kilisenin iç duvarlarının sıvanmış olduğu ve duvar resimlerine sahip olduğu bugüne kalan mavi boya izlerinden de anlaşılmaktadır.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 70-71 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ The Oxford Dictionary of Late Antiquity, Oxford, 2018, s. 159, ISBN 978-0-19-866277-8.
- ^ ""Artvin Gevhernik Kalesi'nde arkeolojik kazı çalışması başlatıldı" - TRT Haber". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021.
- ^ 27 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20240927184308/https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=PPXjnZndUr8 arşivlendi. "Gevhernik Kalesi'nde arkeolojik kazı çalışması başlatıldı" Anadolu Ajansı]
- ^ "Gevhernik Kalesi'ndeki kazılarda çeşme ve sarnıç bulundu" - Anadolu Ajansı