İçeriğe atla

Arbıreşçe

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mongrassano'da bir Arbëresh ailesi (1940)

Arbıreşçe (Arnavutça: Arbërishtja), Arbreşçe veya Arbereşçe (Lengua Arbëresh), İtalya'nın güneydoğusunda ve Yunanistan'ın kuzeydoğusunda konuşulan bir Hint-Avrupa dilidir.Arnavutçanın lehçesi olan Arbreşçe, tıpkı Arnavutça gibi Latin alfabesiyle yazılır. Arnavutluk, Makedonya ve Kosova'da konuşulan Arnavutça ile Arbreşçe arasında küçük bir fark vardır: Arnavutluk, Kosova ve Makedonya'da konuşulan Arnavutça'da birçok Türkçe kelime bulunurken Arbreşçe ise çokça İtalyanca ve Yunanca kelime içerir.

Arbreşçe dili,Arnavutçaya yakın bir dil olmasına rağmen Arbreş dili, Arnavutça 'dan çok İtalyanca,Katalanca ve Fransızcaya benzemektedir. Arbreşçe'de sözcük ve gramer de Fransız etkisi net bir şekilde belirgindir ; ancak Arbreşçe dili'nde azımsanmayacak kadar Arnavutça sözcük de vardır.

Tanışma (Konushertimit)

[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkçe Arnavutça (Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya) Arbreşçe (Yunanistan, İtalya) Arnavutça Telaffuz (Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya) Arbereşçe Tellaffuz (Yunanistan, İtalya)
Merhaba Përshëndetje Bonzhur Pörşöndetye Bunjur
Hoş geldiniz Mirësevini Vini (Yunanistan)

Benvanu (İtalya)

Mirösevini Vini
Adım... Emri im është... Il mua nome .... em eshta Emri im öşt Ey mua numi .... em eşta
Tanıştığıma memnun oldum Gëzohem që u njohëm Më konushertimit Gözohem çö u nyohöm Mö kunuşertimit
Nasılsınız? Si jeni? Komasta Si yeni Komasta
İyiyim Unë jam mirë Më bon Un yam mirö Mö bun
İyi akşamlar Mirëmbrëma Bonsvar Mirömbröma bunsvar
Hoşçakal Lamtumirë Arrive Lamtumirö Arrive
Ben bekarım Jam beqar/beqare Sangla Yam beçar/beçare Senla
Nişanlıyım Jam i/e fejuar Angagie Yam i/e feyuar Engaji
Evliyim Jam i/e martuar Sposado Yam i/e martuar Spusado
Çocuk sahibiyim Unë kam fëmijë Un kam bamba Un kam fömiyö Un kam bamba

Arnavutça ve Arbreşçe'deki farklı olan bazı kelimeler:

Türkçe Arnavutça

(Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya)

Arbreşçe (Yunanistan, İtalya)
Ay Muaj Mezë
Mart Mars Marxa
Teşekkür ederim Falënderim Të haristis
Arnavutluk Shqipëri Albanisë (Yunanistan)
Arbëria (İtalya)
Hoş geldiniz Mirësevini Vini
Yüz Qind Çinda
Beş Pesë Çenkë
Kadın Femra Donnë
Köy Fshati Hora
Bölge Qarku Provinçë
Yeni Re Novo
İyi günler Mirë mëngjes Bonzhur
İyi geceler Natën e mirë Bonsuar
Arnavut Shqiptar Arbër (İtalya)

Alban (Yunanistan)

Erkek Mashkull Segnër

Bazı Arbreşçe sözcükler ve Arbreşçe telaffuzları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Mezë /Mez/,
  • Bonsuar /Bonsvar/,
  • Të Haristis/Taristis/,
  • Gjuha/Cua/,
  • Marxa/Martza/,
  • Segnër/Senyör/,
  • Ambulanca/Ambulansa/,
  • Ghiro/Ciro/,
  • Novo/Nuvo/,
  • Arbër/Arbör/,
  • Kalabrie/Kalabri/,
  • Shqipërie/Şipri/,
  • Albanisë/Albanis/,
  • Gjitha/Cifa/,
  • Europa/Örupa/,
  • Qytet/Çütet/,
  • Bashkia/Başkia/,
  • Bonzhur/Bonjur/,
  • Andrra/Ondra/,
  • Kassatë/Kassat/,
  • Milëfeujë/Milföy/,
  • Çenkë/Çank/,
  • Italie/İtali/,
  • Tiranë/Tiron (Arbreşçe)/Tiran (normal Arnavutça)/,
  • Arbëresh/Arbreş/,
  • Alban/Albon/,
  • Euro/Öro/,
  • Autostradë/Avtostrad/,
  • Apuljie /Apulyi/,
  • Enghigneur/encinyör/,
  • Donnë /donn/,
  • Provinçë/provinç/,
  • Lexon /Letzon/,
  • Greq /greç/.

Arbreşçe'deki Çenkë sözcüğü, Fransızcadaki Cinq sözcüğünden türediği için Çenk diye değil Çank diye okunur.

Arbreş dilinde rakamlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 0 - Xero - /tzero/,
  • 1 - Gné - /nye/
  • 2 - Dy - //
  • 3- Tra - /tra/
  • 4 - Katër - /Katör/
  • 5 - Çenkë - /Çank/
  • 6 - Sie - /Si/
  • 7 - Shtatë /Ştat/
  • 8- Viet /vit/
  • 9- Novu /nuvu/
  • 10-Diez /diz/
  • 20 - Dydiez/düdiz/,
  • 30 - Tras /tras/,
  • 40 - Katradiez/katradiz/,
  • 50 - Çenkantë/çankont/,
  • 60 - Siez /siz/,
  • 70-Shtatisë /ştatis/,
  • 80 - Shtatisit e Diez/ştatisit e diz/,
  • 90 - Novas/nuvas/,
  • 100 - Çinda/çinda/,
  • 200 - Dyçinda /düçinda/,
  • 300 - Traçinda /traçinda/,
  • 400 - Katraçinda/katraçinda/,
  • 500 - Çenkantëçinda /çankantöçinda/,
  • 600 - Siçinda /siçinda/,
  • 700 -Shtatiçinda /ştatiçinda/,
  • 800 - Vietaçinda/vitaçinda/,
  • 900 - Novaçinda /nuvaçinda/,
  • 1000 - Mijë /miy/,
  • 1.000.000 - Million /milyon/,
  • 1.000.000.000 - Milliard /milyar/.