Arap Ali Destanı
Arap Ali Destanı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilk opera eseri olma özelliğini taşıyan iki perdelik opera eseridir. Bestesini Ali Hoca yapmış, librettosunu Havva Tekin yazmıştır.
Konusu
[değiştir | kaynağı değiştir]Opera, Mağusa Limanı'nda bir işçi olan Arap Ali'nin gerçek hikâyesini konu alır. Son derece kavgacı bir kişiliğe sahip olan Ali, liman işçilerine haksızlık yapan Kaptan Ağa'ya karşı baş kaldırmakta, iş sonrası da Muhtarın Meyhanesi'nde içip zaman zaman kavgalara karışmaktadır. Bu durumdan rahatsız olan ailesi kendisini Seniha'yla evlendirse ve Ali böylece baba olsa da bu durum Ali'nin davranışlarına çare olmaz. Bir gece sömürgeci İngiliz askerleriyle takışan Ali, bu askerleri döver. Bunu sindiremeyen askerler intikam almaya karar verir ve oyunun sonunda Ali'yi öldürür.[1]
Sahnelenişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Operanın prömiyeri 19 Eylül 2019'da Gazimağusa Rauf Raif Denktaş Kültür ve Kongre Sarayı'nda gerçekleşti. Sahne yönetmenliği Aytaç Manizade tarafından yapıldı. Operanın sahnelenişi, o tarihte henüz kuruluş çalışmaları devam eden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devlet Opera ve Balesinin KKTC Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Opera ve Balesi ile iş birliği ile hayata geçirildi. İkinci bir temsil 21 Eylül 2019'da yapıldı.[2] Bu sahnelenişlerde Arap Ali rolünde Tuğrul Enver Töre, Seniha rolünde Sermin Dikmen Töre, meyhaneci muhtar rolünde Arda Aktar yer aldı.[1]
Tepkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Gazeddakıbrıs'ta yazan Tüge Dağaşan, operanın prömiyerine dair gelen tepkilerin "genelde ve fazla olarak olumlu" olduğunu, izleyicilerin paylaştığı en önemli hissiyatın gurur olduğunu ifade etti. Dağaşan operayı şu şekilde değerlendirdi:[3]
| Mağusa’nın ise bambaşka bir duygusu var, havası bile değişti o akşam, havasında bile hüzüne karışmış bir gurur var. Mağusa gururlu çünkü sadece bir opera değildir sergilenen, aynı zamanda adaya özgü bir destandır, adanın Mağusa şehrinde yaşanmış bir olayın destanıdır hem de! Mağusa bu ilke tanıklık etmiş olmanın gururunu da taşıyacak artık bağrındaki yanığın yanında. |
Kıbrıs Hakikat'te yazan Hakan Yozcu "her açıdan mükemmel" bulduğu operaya dair "Eser, her haliyle buram buram Kıbrıs Türk Kültürü kokuyordu." ifadesini kullandı.[1]
Tabella'da yazan Sergen Bahçeci, "müzikal olarak çok beğendiğini" ifade ettiği eseri kültürel ve siyasi bir açıdan değerlendirdi ve "Bu iki gecede Kıbrıslı Türkler belki de ilk kez üzerlerine tartışıp-ayrışamayacakları ve ayrım yapılmadan parçası olabilecekleri bir ulusluk-devletlilik rüyasını gördüler." tespitinde bulundu. Destandaki düşmanın "eski" ve "artık dert etmediğimiz" bir düşman olan İngiliz sömürge yönetimi olduğuna dikkat çekti. Bahçeci'ye göre:[4]
| Ana karakter iyisiyle kötüsüyle bir halkın tüm yönlerinin toplamını temsil ederken, kötü karakterler tabiatlarından kaynaklanan zulmü ona reva görürler. Ana karakter sömürgeciler ve yerli iş birlikçilere karşı sıradan halk kitlelerinin adamıdır ve haksız ancak destansı yenilgisinde bir halkın yeniden doğuşunun vaadini barındırır. Halk kitleleri saf ve temiz yüreklidir. Kadınlar vahim durumumuza hepimiz adına yas tutanlar ve acı çekenler konumundadır. Bu hikâye yapısı ilk millî opera olarak tasarlanan Arap Ali Destanı için idealdir çünkü herkesçe bilinen ve herkesin özdeşleşebileceği bir temayı izleyiciler arasında iç ayrılıklar ve farklı yorumlara mahal vermeyecek şekilde geri yansıtmaktadır. [...] Bu yüzdendir ki bu hikâye hem solculara hem de sağcılara, hem “federalistlere” hem de “milliyetçilere” hitap edebilme ihtimalini taşır. |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Yozcu, Hakan (25 Eylül 2019). "İlk yerli operamız Arap Ali Destanı". Kıbrıs Hakikat. 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2019.
- ^ "Arap Ali Destanı prömiyer yaptı". BRT. 19 Eylül 2019. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
- ^ Dağaşan, Tüge (6 Ekim 2019). "Mağusa'da tarihi bir gece". Gazeddakıbrıs. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2019.
- ^ Bahçeci, Sergen (23 Eylül 2019). ""Arap Ali Destanı" Operası: Geç Gelen Bir Ulusluk-Devletlilik Rüyası". Tabella. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2019.