Anglosakson tanrıları listesi
Anglosakson tanrıları genel olarak az belgelenmiştir ve Anglosaksonların dini hakkında çok şey, diğer Cermen halklarının dinlerinden bilinenlere dayanarak çıkarılmaktadır. Anglosaksonların Britanya Adaları'nı istilası ile Hristiyanlaşmaları arasındaki döneme ait yazılı kayıtlar oldukça kıttır ve bilinenlerin çoğu, Bede gibi tanımları diğer Cermen mitolojileri ve mevcut arkeolojik buluntularla karşılaştırılabilecek daha sonraki Hristiyan yazarlarından gelmektedir. Aşağıdaki liste eksiktir ancak söz konusu tanrıların belgelenme durumunun kısa bir tartışmasını da listeler ve eleştirel bir şekilde değerlendirilmelidir.
Başlıca tanrılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Woden, tanrıların kralı ve bilgelik tanrısıdır. İskandinav mitolojisindeki Odin ile akrabadır. "Wednesday" (Çarşamba) kelimesinin kaynağıdır.
- Tiw, bir savaş tanrısı ve muhtemelen bir gökyüzü tanrısıdır. İskandinav mitolojisindeki Tyr ile, Yunan mitolojisindeki Zeus, Roma mitolojisindeki Jüpiter, Baltık mitolojisindeki Dievs/Dievas ve Hindu mitolojisindeki Dyaus ile akrabadır. "Tuesday" (Salı) kelimesinin kaynağıdır.
- Thunor, gök gürültüsü tanrısı ve İskandinav Thor'un akrabası ve 'perşembe' kelimesinin kaynağıdır.
- Frig, tanrı Woden'ın eşi ve evlilik ile doğum tanrıçasıdır. "Friday" (Cuma) kelimesinin kaynağıdır.
- Ing, muhtemelen İskandinav mitolojisindeki "Freyr" adlı bereket tanrısının başka bir adıdır.
Pek iyi belgelenmemiş tanrılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ēostre, Bede tarafından listelenmiş bir tanrıçadır ve "Easter" (Paskalya) kelimesinin kaynağı olduğu iddia edilmiştir.
- Erce/Folde/Eorðe, Æcerbot büyüsünde "Toprak Ana" olarak anılan tanrıçadır.
- Rheda, aynı zamanda Hrethe veya Hrēða olarak da anılan tanrıça, Bede tarafından listelenmiştir.
Diğer kaynaklardan çıkarılan varsayımsal tanrılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Wyrd, Anglosaksonların kader kavramı.
- Beowa, arpa ile ilişkilendirilen ve muhtemelen Beowulf ile birleşmiş bir figürdür.
Aşağıdakiler, diğer Cermen halkları tarafından tapınılan tanrılarla akraba olan ve haftanın günlerinin adlarının kaynaklarıyla da ilişkili olan figürlerdir:
- Siȝel - Eski İngilizcede "güneş" anlamına gelen bir terim, ilgili dinlerde bir tanrıça ve ay tanrısının kız kardeşidir.
- Mona - Eski İngilizcede "ay" anlamına gelen bir terim, ilgili dinlerde bir tanrı ve güneş tanrıçasının kardeşidir. "Monday" (Pazartesi) kelimesinin kaynağıdır.
Kral listelerinde bahsi geçen varsayımsal tanrılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bældæġ, Woden'ın oğlu olup, Bernicia kralları listesinden bahsedilen bir figürdür ve muhtemelen Snorri tarafından Baldur ile özdeşleştirilmiştir.
- Seaxnēat, Saksonların koruyucu tanrısıdır.
- Wecta, birçok krallar listesinde geçen bir figürdür ve Woden'ın oğlu Vegdeg ile akraba olabilecek bir tanrı olabilir.
Diğer doğaüstü figürler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Modra, "Anneler" olarak bilinen figürdür ve festivalinin adı olan "Modraniht" Bede tarafından anılmıştır. Muhtemelen Matres ve Matronae ile ayrıca Nornlar ile de bağlantılıdır.
- Nikorlar, Beowulf'ta geçen su ruhlarıdır ve diğer Cermen dillerinde ve modern ağızlarda "knucker" olarak bilinen benzerleri vardır.
- Wælcyrge, İskandinav Valkürleri ile akraba olan bir figürdür ve muhtemelen İskandinav mitolojisinden alınmıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Wilson, David (1992). Anglo-Saxon Paganism. Routledge. ISBN 978-0-415-01897-5.
- Leeming, David (2005). Oxford Companion to World Mythology. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-028888-4.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Doyle White, Ethan (1 Eylül 2014). "The Goddess Frig". Preternature: Critical and Historical Studies on the Preternatural. 3 (2). ss. 284-310. doi:10.5325/preternature.3.2.0284.
- Jesch, Judith (2011). "The Norse Gods in England and the Isle of Man". Anlezark, Daniel (Ed.). Myths, Legends, and Heroes: Essays on Old Norse and Old English Literature. University of Toronto Press. ss. 11-24. doi:10.3138/9781442662056. ISBN 978-0-8020-9947-1. JSTOR 10.3138/9781442662056.5.
- Meaney, A L. (1966). "Woden in England: A Reconsideration of the Evidence". Folklore. 77 (2). ss. 105-115. doi:10.1080/0015587X.1966.9717037. JSTOR 1258536.
- Ryan, J. S. (1963). "Othin in England: Evidence from the Poetry for a Cult of Woden in Anglo-Saxon England". Folklore. 74 (3). ss. 460-480. doi:10.1080/0015587X.1963.9716920. JSTOR 1259026.
- Stanley, Eric Gerald (2000). "The Gods Themselves". Imagining the Anglo-Saxon Past: The Search for Anglo-Saxon Paganism and Anglo-Saxon Trial by Jury. Boydell & Brewer. ss. 77-84. ISBN 978-0-85991-588-5. JSTOR 10.7722/j.ctt81h08.14.