Altay (futbol takımı)
| Tam ad | Altay Spor Kulübü Derneği | |||
|---|---|---|---|---|
| Takma ad | Büyük Altay | |||
| Renkler | Siyah-Beyaz | |||
| Kuruluş | 16 Ocak 1914) | |||
| Stadyum | Alsancak Mustafa Denizli Stadyumu (Kapasite: 15.000) | |||
| Başkan |  Süleyman Özkaral | |||
| Teknik direktör | Gökhan Karaaslan | |||
| Lig | 2. Lig | |||
| 2023-24 | 1. Lig, 17. (düştü) | |||
| Resmî site | altay.org.tr | |||
|
| ||||
 Şu anki sezon | ||||
Altay (futbol takımı), 16 Ocak 1914'te İzmir'de Altay İdman Yurdu adıyla kurulan Altay SK'nın futbol takımı. Altay, Türk Futbol Tarihinde deplasman yapan ilk takımdır. Türkiye Kupası'nı kazanan ikinci Anadolu'dan ise kazanan ilk futbol kulübüdür. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal, beraber İzmir'de izlediği maçlardan ve Altay'ın kültüründen dolayı Soyadı Kanunu çıktıktan sonra Fahrettin Paşa'ya Altay soyadını vermiştir.
Altay Spor Kulübü taraftarının 23 Ocak 2022 yaptığı "Kuvayi Milliyenin Kulübü Altay" koreografisiyle beraber yapmış olduğu güncel futbolcularına ve kulübün efsane ismi Mustafa Denizli'ye yaptığı koreografileriyle beraber Avrupa tarihinde tek maçta koreografi yapma rekorunu kırmıştır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Altay, 16 Ocak 1914'te Altay İdman Yurdu adı altında kurulmuştur.[1] O devirde; İzmir'de Rum, Ermeni ve İtalyanların etkisi önemli bir sorundu. Devrin Valisi Rahmi Bey, Vasıf Çınar Bey ile Necati Beye "Şark İdadisi" isminde bir okul açtırdı. Amaç, Rumların ve diğer azınlığın etkinliğini kırmaktı. Bu amaç uğruna 16 Ocak 1914 yılında Altay İdman Yurdu sportif faaliyetlere başladı. Yunan, Ermeni ve İtalyan takımlarıyla yaptığı maçlarda başarılı sonuçlar aldı.
14 Ekim 1925 günü Mustafa Kemal Atatürk İzmir'e gelir ve kulübü ziyaret eder. Altay'ın 9 Eylül kupasını gören Atatürk, "Aferin çocuklar, kupa da kazanmışlar" der. Altay'ın spor faaliyetlerini dinledikten sonra Atatürk kulüp defterine şunları yazarak imzalar: ‘‘Altay Spor Kulübünde tanıdığım gençlik iftihara şayandır. Bu gençlik müvacehesinde istikbalin kuvveti ve saadeti en bariz görülmektedir.’’[1]
1913 yılı sonlarında İzmir'e gelen Celal Bayar İttihat Terakki Cemiyetine katmak için spor yapan Altaylı gençleri davet etti ve 1914 yılının 16 Ocak tarihinde Altay fiilen kuruldu. Celal Bayar Şark İdadisinde faaliyet gösteren Altay'ın kuruluşu için para yardımında bulundu.
1923 Yılında Başkent Ankara'ya davet edilen Altay'ın bu seyahatinin çok başarılı olması nedeniyle büyük kurtarıcı Atatürk 1924 Paris Olimpiyatlarına Türk sporcularının katılmaları için emir verdi. 1924 Paris Olimpiyatları'na Altay'dan Futbolcu olarak Hamit Aslan, Atlet olarak Said Odyak iştirak etti.[2]
Altay aynı zamanda ilklerin takımıdır. Türkiye tarihinde deplasman yapan ilk takımdır. Kendi bünyesinden takım çıkaran ve bunu ikinci defa yapan ilk takımdır. İzmir'in ilk milli futbolcusu da Altay bünyesinden çıkan Hamit Aslandır. İzmir'in ilk milli atleti yine Altay'ın bünyesinden çıkan Said Odyaktır. Eski adı Fuar Şehirleri kupası olan UEFA Kupası’na katılan ilk Türk Takımı Altay’dır. Ulusal çaptaki birincil Türkiye Ligi'nde ilk üçe giren ilk Anadolu takımıdır. Ziraat Türkiye Kupası'nı kazanan ilk Anadolu Takımıdır. Türk futbolunu modernleştiren, dernek yapısını aklımıza kazıyan ilk isim, soyadını bile Altay'dan alan Vahap Özaltay'dır. Aynı zamanda Altaylı Vahap Özaltay, Türkiye'nin ilk profesyonel futbolcusudur.
Arma
[değiştir | kaynağı değiştir]Asma yaprağından esinlenerek çizilen Altay arması, yıllar içerisinde değişmeden bugünlere ulaştı. 1928'de yaşanan Harf Devrimi'nden önce Altay'ın armasının içerisinde laleye benzer motifler bulunmaktaydı, devrimden sonra sadece harf ve rakamların Latin harflere çevrildiği arma, esas şeklini asma yaprağından almıştır.
İlk kurulduğu günlerde de Siyah-Beyaz renkleri kullanan Altay, Kurtuluş Savaşı mücadelesi döneminde hem büyük acılar çeken, hem de kurtuluş ile birlikte büyük mutluluklar yaşayan kulüp, bu iki zıt duyguyu yansıtan “siyah” ve “beyaz” renklerini hiçbir zaman değiştirmemiştir.
Armadaki “İzmir” yazısı, bağlı kök saldığı topraklardaki güçlü yapıya atıfta bulunurken, 1914 ise bold (kalın harf) karakteriyle güçlü tarihe dikkat çeker.[3]
Kurucular
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
|
Lig Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]İzmir Futbol Ligi
[değiştir | kaynağı değiştir]Altay Spor Kulübü İzmir Futbol Ligi'nde büyük varlık göstermiş ve ezeli rakipleri Altınordu'nun 6, Göztepe ve İzmirspor'un 5 ve Karşıyaka'nın 4 şampiyonluğuna karşı 14 şampiyonlukla İzmir futbolunun en büyüğü olmuştur.
İzmir Futbol Ligi'nde 1923-24, 1924-25, 1927-28, 1928-29, 1930-31, 1933-34, 1936-37, 1940-41, 1945-46, 1947-48, 1950-51, 1953-54 yıllarında 12 şampiyonluk alan Altay, İzmir futbolunda profesyonelliğe geçildikten sonra da 1956-57 ve 1957-58 sezonlarında şampiyonluklarını sürdürmüştür.[4] İzmir Ligi'nin 1937-38 sezonunun şampiyonu Üçok takımı Millî Küme'de İstanbul takımlarına karşı daha başarılı olunabilmesini teminen birleştirilen Altay, Altınordu ve Bucaspor kulüplerinden oluşmuştur.
Türkiye Futbol Birinciliği'nde Altay
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'deki ilk millî futbol şampiyonası olan Türkiye Futbol Birinciliği, 1924 yılında ilk kez düzenlendiğinde İzmir şampiyonu olan Altay İdman Yurdu katılmıştır.[5] 1934 ile 1951 ıllarında Final Grubu'nda ikinci olarak Türkiye ikincisi olma başarısı göstermiştir.[6]
Profesyonel liglerde Altay
[değiştir | kaynağı değiştir]Profesyonel liglerdeki en iyi derecesi 3 kez elde ettiği 3.lüktür. 41 sezonla lige en çok katılan 6. takımdır. 1959 yılında düzenlenen ilk profesyonel millî ligde A Grubu 3.'sü olan Altay 1961-62 sezonunda üç büyüklerin ardından dördüncü olmuş, 1969-70 sezonunda ise sekizinci ve dokuzuncu sıralarda kalan Beşiktaş ve Galatasaray'ı geride bırakarak üçüncü olmuş; 1976-77 sezonunda yine bu iki takımı gerisinde bırakarak aynı dereceye ulaşmıştır.
1980'li yılların başında bunalıma giren Altay 1982-83 sezonunda ligdeki 25. sezonunda ilk kez küme düşmüş, 1983-84 sezonunda 1. Ligde Şampiyon olarak bir yıl aradan sonra tekrar Süper Lige yükselmiştir. 1989-90 sezonunda ikinci kez küme düşen Altay yine bir sezon aradan sonra 1990-91 sezonunda 1. Ligde Şampiyon olarak Süper Lige yükselmiştir. 1990'lı yılların sonunda İzmir takımlarının futbolda girdikleri kriz Altay'ı da etkilemiş ve siyah-beyazlı takım 1999-2000 sezonunda küme düşmüştür. 2001-02 sezonunda 1. Ligde 3. kez Şampiyon olarak Süper Lige yükselmiştir. 2002-03 sezonunda bir kez daha 1. Ligde boy gösteren takım aynı sezon küme düşmüş ve bir daha yükselememiştir. 2010-11 sezonunda 1. Ligden 2. Lige düşen takım, 2014-15 sezonunda 3. Lige düştü.
2016-17 sezonunda 3. Ligde grubunu 2. sırada tamamlayan Altay, 2. Lige yükselmek için Play Off oynamaya hak kazandı. Play Off yarı finalinde Çorum FK'yı geçen Altay, final maçında Kocaelispor'u penaltılarla yenerek 2. Lige yükseldi.
2017-18 sezonunda 2. Lig Beyaz Grupta Şampiyon olarak 1. Lige yükseldi. 3 sezon boyunca 1. Ligde mücadele eden Altay 2020-2021 sezonunu 5. sırada bitirdi ve play-off turunda yarı finalde İstanbulspor'u final maçında ise Altınordu'yu 1-0 mağlup ederek 18 sezon aradan sonra Süper Lige şampiyon olarak yükseldi.
Altay, profesyonel liglerin kurulduğundan bu yana (1959) 62 sezon boyunca profesyonel liglerde mücadele eden 7 takımdan biridir. 2021-2022 yılında aldığı 3 dönemlik transfer yasağı borçların ödenmemesinden dolayı 2024 yılının ocak ayında 6 dönem daha uzatıldı.[7]
Kupa Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Kupası'nda Altay
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Kupası'nda 7 kez final oynayıp 2 kez kazanan Altay Spor Kulübü aynı zamanda bu kupayı Anadolu'ya taşıyan ilk takımdır. 1963-64 sezonunda oynanan Türkiye Kupası final maçının ilk ayağında Galatasaray ile 0-0 berabere kalan Altay, ikinci maçın tarihinin Futbol Federasyonu tarafından değiştirilmesine tepki göstererek rövanş maçına çıkmamış ve Galatasaray'a hükmen mağlup olmuştur. 1966-67 yılında ikinci kez finale yükselen takım ezeli rakiplerinden Göztepe ile 2-2 berabere kalmasına rağmen, dönemin uygulaması nedeniyle kura ile ilk şampiyonluğunu kazanmıştır. Bir sonraki sezon da finale yükselen Altay rövanşta Fenerbahçe'yi 1-0 yenmesine karşın, ilk maçı 2-0 kaybettiği için ikinci olmuştur. 1971-72 sezonunda finalde Eskişehirspor'a kaybeden Altay, 1978-79 sezonunda bir kez daha Fenerbahçe'yle karşı karşıya gelip ilk maçı 2-1 kazandıysa da, rövanşı 2-0 kaybederek yine ikincilikte kalmıştır. Bir sezon sonra Galatasaray'ı 1-0 ve 1-1 ile geçerek hem tarihinde ikinci kez Türkiye Kupası şampiyonu olmuş, hem de 1964 sezonundan kalma hesabı da kapatmıştır. 1985-86 sezonunda 7. kez final oynayan siyah beyazlılar Bursaspor'a 2-0 yenilmişlerdir.
Altay, Türkiye Kupası'nın en başarılı 5. takımı olma unvanını korumaktadır.
Cumhurbaşkanlığı Kupası'nda Altay
[değiştir | kaynağı değiştir]1966-67 sezonunun Türkiye Kupası şampiyonu Altay aynı sezonun Lig şampiyonu Beşiktaş'a 29 Haziran 1967'de 1-0 yenildi. 1979-80 sezonunda aynı unvanla çıktığı kupada bu defa Trabzonspor'a 3-0 yenildi.
Başbakanlık Kupası'nda Altay
[değiştir | kaynağı değiştir]1971-72 sezonunda finalde Türkiye Kupası'nı kaptırdığı Lig ikincisi Eskişehirspor'a bu kupada da yenilen Altay 1978-79 ve 1985-86 sezonlarında ise Galatasaray'a karşı kaybetti.
TSYD Kupası'nda Altay
[değiştir | kaynağı değiştir]TSYD İzmir şubesi tarafından düzenlenen kupada, 2012 yılında aldığı son kupa ile bu kupayı 18 kez müzesine götürmüştür. Bu kupayı en fazla kazanan İzmir takımıdır.[8]
Avrupa Kupaları Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]UEFA Kupası'nda Altay
[değiştir | kaynağı değiştir]UEFA Kupası'nda ilk kez mücadele eden Türk takımı Altay'dır. Aynı zamanda Kupa Galipleri Kupası'na katılan ilk Anadolu kulübü yine Altay Spor Kulübü'dür. UEFA Kupası ve Kupa Galipleri Kupası'nda üçer kez, Balkan Kupası'nda 2 kez ve Inter-Toto Kupası'nda 1 kez olmak üzere, 9 sezon Türkiye'yi Avrupa'da temsil etmiştir. 1918 yılında Altay, İtalyan kulübü Garibaldi'ye karşı yaptığı karşılaşmayı 10-0 gibi bir skorla kazanınca buna çok sinirlenen İtalyan General Konsolosluğu, Garibaldi Futbol Kulübü'nün faaliyetine son verir.
| Sezon | Kupa | Tur | Kulüp | Skor |
|---|---|---|---|---|
| 1962-63 | Fuar Şehirleri Kupası | 1.Tur | AS Roma | 2-3, 1-10 |
| 1967-68 | UEFA Kupa Galipleri Kupası | 1.Tur | R. Standard de Liège | 2-3, 0-0 |
| 1968-69 | Kupa Galipleri Kupası | 1.Tur | SFK Lyn Oslo | 3-1, 1-4 |
| 1969-70 | Fuar Şehirleri Kupası | 1.Tur | FC Carl Zeiss Jena | 0-1, 0-0 |
| 1977-78 | UEFA Kupası | 1.Tur | FC Carl Zeiss Jena | 1-5, 4-1 |
| 1980-81 | Kupa Galipleri Kupası | 1.Tur | Benfica | 0-0, 0-4 |
| 1998 | UEFA Intertoto Kupası | 1.Tur | Shamrock Rovers | 3-1, 2-3 nv |
| 2.Tur | Diósgyőri VTK Miskolc | 1-1, 1-0 | ||
| 3.Tur | Bastia | 0-2, 3-2 nv |
Ayrıca bakınız
Kadro
[değiştir | kaynağı değiştir]- 30 Ocak 2024 itibarıyla[9]
Not: Uyruk bilgisi futbolcuların FIFA uygunluk kurallarınca oynayabileceği millî takımı gösterir. FIFA kuralları haricinde başkaca uyruğa da sahip olabilirler.
|
|
Başarıları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1. Lig
- Şampiyonluk (4): 1983-1984, 1990-1991, 2001-2002
- Play Off Şampiyonluğu (1): 2020-2021
- 2. Lig
- Şampiyonluk (1): 2017-2018
- 3. Lig
- Play Off Şampiyonluğu (1): 2016-2017
- Türkiye Kupası
- Türkiye Futbol Şampiyonası
- İzmir Futbol Ligi
- Şampiyonluk (14) (rekor): 1924, 1924-1925, 1927-1928, 1928-1929, 1931, 1934, 1936-1937, 1940-1941, 1945-1946, 1947-1948, 1950-1951, 1953-1954, 1956-1957, 1957-1958
- TSYD İzmir Kupası
- Şampiyonluk (18) (rekor): 1968, 1970, 1971, 1972, 1973, 1975, 1980, 1981, 1983, 1986, 1987, 1988, 1999, 2000, 2003, 2006, 2009, 2012
- İzmir Şildi
- Şampiyonluk (1): 1936
- İzmir Kupası
- Şampiyonluk (1): 1944
Lig Mücadeleleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Süper Lig: 41 Sezon
1959-1983, 1984-1990, 1991-2000, 2002-2003, 2021-2022
- 1. Lig: 17 Sezon
1983-1984, 1990-1991, 2000-2002, 2003-2011, 2018-2021, 2022-2024
- 2. Lig: 6 Sezon
2011-2015, 2017-2018, 2024-Günümüz
- 3. Lig: 2 Sezon
2015-2017
Geçmiş Sezonlardaki Performansı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ana madde: Altay SK sezonları listesi
| Sezon | Lig | Poz. | Maç | G | B | M | AG | YG | P | Kupa | En Golcü | Teknik Direktör |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2015/16 | 3. Lig | 11. | 36 | 10 | 15 | 11 | 45 | 45 | 45 | 1. Eleme | Hüsamettin Yener (10) | Serdar Sabuncu |
| 2016/17 | 2. | 36 | 17 | 13 | 6 | 67 | 41 | 64 | 1. Eleme | Murat Uluç (19) | Serdar Sabuncu / Özgür Doğramacı / Ümit Turmuş / Cüneyt Biçer | |
| Play Off | Ş | 3 | 1 | 1 | 1 | 5 | 3 | 4 | Cüneyt Biçer | |||
| 2017/18 | 2. Lig | 1. | 34 | 19 | 9 | 6 | 62 | 32 | 66 | 3. Tur | Murat Uluç (14) | Cüneyt Biçer / İsmet Taşdemir / Özden Töraydın |
| 2018/19 | 1. Lig | 10. | 34 | 12 | 11 | 11 | 52 | 40 | 47 | 5. Tur | Marco Paixao (29) | Alper Avcı / Özden Töraydın / Dilaver Mutlu / Sait Karafırtınalar |
| 2019/20 | 7 | 34 | 14 | 12 | 8 | 48 | 37 | 54 | 5. Tur | Marco Paixao (23) | Sait Karafırtınalar / Ali Tandoğan / Yalçın Koşukavak | |
| 2020/21 | 5. | 34 | 20 | 3 | 11 | 66 | 39 | 63 | 3. Tur | Marco Paixao (22) | Yücel İldiz / Osman Özköylü / Mustafa Denizli | |
| 2021/22 | Süper Lig | 18. | 38 | 9 | 7 | 22 | 39 | 57 | 34 | 5. Tur | Daouda Bamba (7) | Mustafa Denizli / Mert Nobre / Sinan Kaloğlu |
| 2022/23 | 1. Lig | 12. | 36 | 11 | 11 | 14 | 45 | 45 | 44 | 3. Tur | Marco Paixao (21) | Sinan Kaloğlu / Tuna Üzümcü |
| 2023/24 | 17. | 34 | 5 | 4 | 25 | 16 | 76 | 10 | 4. Tur | Murat Uluç (4) | Tuna Üzümcü / Özkan Kılıç / Bahloul Djilali / Serkan Afacan / Yusuf Şimşek / Cüneyt Biçer | |
| 2024/25 | 2. Lig | 34 | Gökhan Karaaslan |
- Not: Tablo son 10 sezonu göstermektedir. Ayrıntılar ve geçmiş sezonlar için Ana Maddeye bakınız.
Taraftar Grupları
[değiştir | kaynağı değiştir]Alsancak Tayfa
[değiştir | kaynağı değiştir]Grup, 2005 yılında kurulmuştur. Genel olarak kapalı sağ tribünde konuşlanmıştır. Altay, 3. Lig'e düştüğünde Kabus adı altında kalan tüm gruplarla beraber birleşmiştir. Başkan sıkıntısı yaşayan Altay'a içlerinden bir başkan çıkarmışlardır. Aktif olarak maraton tribününde bulunmaktadırlar.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Kuruluş Öyküsü". altay.org.tr. Altay SK. 2 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2018.
- ^ "İZVAK Spor Tarihi". İZVAK. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2024.
- ^ "Altay Arması Hikayesi". Altay Spor Kulübü. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2023.
- ^ a b "Turkey - List of İzmir League Champions". rsssf.com (İngilizce). RSSSF. 2 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2018.
- ^ "Turkey 1924". rsssf.com (İngilizce). RSSSF. 27 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2018.
- ^ a b "Turkey - List of Champions". rsssf.com (İngilizce). RSSSF. 27 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2018.
- ^ "FIFA'dan 7 Süper Lig kulübüne transfer yasağı". TRT Haber. 12 Ocak 2024. 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2012.
- ^ "A TAKIM". Altay. Erişim tarihi: 12 September 2020.
- ^ "TSYD İzmir". altaylist.com. 1 Mayıs 2013. 1 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2021.
- ^ "Turkey - List of Regional Shield and Cup Finals". www.rsssf.com. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021.