İçeriğe atla

Alışveriş bağımlılığı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Alışveriş bağımlılığı, gereksiz veya fazla eşya satın alma isteği ve alışveriş yaparken dürtü kontrolü (İng. inhibitory control) eksikliği ile karakterize edilir. Kompulsif satın alma bozukluğu (oniomani) ile benzer bir kavramdır ancak genellikle daha çok psikososyal bir bakış açısına sahiptir[1] ya da kumar, internet veya video oyunları gibi madde içermeyen bir bağımlılık olarak görülmektedir.[2] Ancak, "kompulsif satın alma gibi daha az tanınmış dürtüsel davranış biçimlerinin bağımlılık olarak kavramsallaştırılabileceği konusunda hâlâ tartışmalar devam etmektedir."[3]

Davranışsal belirtiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alışveriş bağımlılığının, farklı sonuçlar doğuran üç tür davranışsal belirtisi vardır. Bu belirtiler bir arada veya bağımsız olarak, daha az veya daha yoğun şekillerde görülebilir. Bununla birlikte, bu belirtiler birbiriyle yakından ilişkilidir ve bu bozukluktan ciddi şekilde etkilenen kişilerde bir arada bulunur.[4]

İlk olarak, tüketici uyaranına karşı çekim, yani alışverişin bir eğlence aktivitesi olarak bağımlılık yapmasıdır. Bu, alışverişi bir eğlence etkinliği olarak kullanmaya yönelik kontrolsüz ve aşırı çekim ile ilgilidir, genellikle özel ve yoğun bir biçimde ortaya çıkar. Vitrin alışverişi, mağazaları gezmek veya alışveriş merkezlerinde vakit geçirmek gibi faaliyetler, yaygın ve sosyal olarak kabul edilen bir etkinlik olsa da, bağımlılığı olan bireylerde bu aşırı alışveriş isteği, normal yaşam gelişimini engeller ve diğer insanlarla olan ilişkilerine zarar verir; bu da saplantılı ve kontrolsüz bir aktivite haline gelir.[5]

Büyük alışveriş merkezleri, alışverişin bir eğlence etkinliği olarak kullanılabileceği mekanlar haline gelmiştir.

Alışveriş bağımlılığı ve kompulsif satın alma kavramsal olarak farklı olsa da, birbiriyle ilişkilidir ve her ikisi de aynı sorunun birer göstergesidir: satın alma sırasında öz-kontrol eksikliği ve dürtüleri frenleyememe. Alışveriş bağımlılığı, gereksiz veya fazla eşya satın almaya yönelik sürekli bir arzu olarak anlaşılmaktadır. Kompulsif satın alma kavramı ise, birçok kişinin dürtülerini[6] ve satın alma isteklerini kontrol edememesine neden olan psikolojik süreçle ilişkilidir ve bu dürtüleri satın almadan önce düşünme ve değerlendirmeye tabi tutmalarını sağlar. Tüketim bağımlılığı sorunu yaşayan bireylerin temel davranışsal özelliği, satın aldıkları ürünlerin gereksiz ve tatmin edici olmamasıdır. Bağımlılar, alışveriş arzusuna yenik düştüklerinde haz veya rahatlama hissedebilirler, ancak sonrasında pişmanlık duyarlar. Alışveriş bağımlılığı olan bireylerde, bu pişmanlık duygusu, çok derin bir suçluluk ve rahatsızlık hissine yol açabilir.[7]

Ekonomik öz-kontrol eksikliği: Bu, bireyin harcama alışkanlıklarını ekonomik imkanlarına göre ayarlayamaması anlamına gelir ve kalıcı, ciddi bir yetersizliktir. Bu, bireyin sıradan veya beklenmedik harcamalarının yaşamını zorlaştırmasından ziyade, kişisel veya aile gelirini rasyonel bir şekilde kontrol etme ve gereksiz de olsa harcamalarını disipline etme yeteneğinin tamamen yok olmasıdır. Bu kontrol eksikliğinin bir göstergesi genellikle aşırı borçlanma eğilimidir.[8] Sonuç olarak aktif veya “suçlulukla” aşırı borçlanma meydana gelir; bu, tüketicinin hatalı davranışlarından kaynaklanır.[9]

Genel nüfus üzerindeki etkisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alışveriş bağımlılığı sorunları yaşayan kişilerin oranı oldukça tartışmalı bir konudur, çünkü patolojik davranışlarla aşırı olsa da sosyal olarak kabul edilen davranışlar arasındaki sınırın belirlenmesi zordur. Bununla birlikte, alışveriş bağımlılığı ve harcamalar üzerindeki öz-kontrol eksikliğinin diğer yansımaları, yaygın ve giderek artan sorunlardır. Genel nüfus üzerinde yapılan araştırmalar, insanların %8 ila %16'sının aşırı veya kontrolsüz alışveriş sorunları yaşadığını göstermektedir. Klinik çalışmalar ise daha düşük oranlar vermekte olup, bu oran %2 ile %5 arasındadır.[10] Kişisel sorunlara yönelik bağımlılık, kişisel satın alma alışkanlıkları ve aşırı borçlanma ile ilgili Avrupa Raporu'na göre, Avrupa'da yetişkinlerin %3'ü ve gençlerin %8'i, hayatlarını ciddi şekilde etkileyen patolojik seviyede alışveriş bağımlılığına sahiptir.[11] Kompulsif satın almanın yaygınlığı için yapılan diğer tahminler, ABD nüfusunda %2 ile %12 veya daha fazla arasında değişmektedir.[12]

Bu sorunları yaşayan insanların çoğu, tedavi görmez veya talep etmez. Yardım talep edenler ise genellikle yıllar süren sıkıntılardan sonra, bağımlılığın çok ciddi ekonomik sonuçlar doğurması ve aile ve sosyal çevreleriyle ilişkilerini zedelemesinden sonra bu adımı atar. Bu nedenle ve bu sorun hakkında toplumsal bilinç eksikliği nedeniyle, bu sorunları yaşayan insanların kayıtlara geçmeyen sayısı oldukça yüksektir. Alışveriş bağımlılığının ağır vakalarının yanı sıra, tüketicilerin önemli bir kısmı (nüfusun %30 ila %50'si), harcamalarda öz-kontrol eksikliği veya aşırı satın alma sorunlarına sahiptir. Avrupa Raporu'na göre, Avrupa'daki yetişkinlerin %33'ü ve gençlerin %46'sı alışveriş bağımlılığı veya ekonomik öz-kontrol eksikliği ile ilgili küçük veya orta düzeyde sorunlar yaşamaktadır.[13]

COVID-19

[değiştir | kaynağı değiştir]

Y kuşağı, Z kuşağı ve X kuşağı tüketicilerinin alışveriş miktarı, Covid-19 sırasında ve sonrasında artmıştır. Bu kuşaklar, TikTok gibi teknoloji platformlarındaki güncel trendlere yönelme eğilimindedir ve bu platformlar, tüketicilere tercih ettikleri reklam ürünlerini takip etme ve satın alma imkanı sunmaktadır. COVID-19 sürecinde, tüketiciler sıkıntıdan dolayı finansal etkilerini düşünmeden ihtiyaç duymadıkları ürünleri satın almışlardır.[14] Milenyum kuşağı tüketicileri arasında yapılan bir araştırma, çevrimiçi alışveriş platformlarını, fiyatlar ve üreticilerin hızlı yanıt verme özelliklerinden dolayı tercih ettiklerini göstermiştir. Pandemi döneminde, özellikle Covid-19 sırasında, milenyum kuşağı tüketicilerinin satın alma davranışları trend odaklı ve dürtüsel olarak tanımlanmıştır; çevrimiçi platformlar ise günümüzde tüketim trendlerinin %60'ını etkilemektedir.[15] Birçok satın alma kararı, pandeminin yol açtığı kıtlık korkusuyla tetiklenmiştir.[16]

Diğer bozukluklarla ilişkisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alışveriş bağımlılığının diğer psikolojik bozukluklarla – özellikle depresyon veya anksiyete ile ilgili olanlarla – ilişkisi incelenmiştir. Bu bağımlılık, aynı zamanda düşük özsaygı ve dürtüsellik, materyalizm ve hedonizm gibi kişilik özellikleriyle de ilişkilendirilmiştir.

Alışveriş bağımlılığının en ciddi vakalarında en sık görülen sonuç, depresyon sorunlarıdır. Bunun nedeni, birçok tüketicinin alışverişi depresif durumları telafi etmek veya bunlarla başa çıkmak için bir araç olarak kullanmasıdır. Edwards (1992), alışveriş bağımlıları ve bağımlı olmayan tüketicilerden oluşan iki grupta bazı kişisel değişkenlerin etkisini incelemek amacıyla yaptığı araştırmada, depresyonun alışveriş bağımlılığı sorunlarının tetikleyicisi olduğu sonucuna varmıştır. Bu verilerle uyumlu olarak, diğer araştırmacılar da alışveriş bağımlıları arasında depresif bozuklukların yüksek oranda görüldüğünü belirtmiştir: McElloy (1994) bağımlıların %25'inde depresif sorunlar olduğunu tespit ederken, Lejoyeux (1998) bu oranı %61, Black, Montaban ve Gabel (1997) ise %60 olarak bildirmiştir.[17] Daha güncel araştırmalar, alışveriş bağımlılarının genellikle tatminsiz, umutsuz ve heyecansız bir yaşam sürdüklerine dair duygular taşıdıklarını göstermektedir. Bu vakalarda, bağımlılar, satın alma yoluyla bir kaçış, tatmin veya depresif hislerle başa çıkmak için anlık da olsa bir rahatlama ararlar.[18]

Cole (1995), 420 kişiden oluşan bir örneklemle yaptığı araştırmada, anksiyetenin alışveriş bağımlılığında bir öncül veya tetikleyici faktör olarak önemli bir rol oynadığını tespit etmiştir.[kaynak belirtilmeli] Başka bir çalışmada, Valence (1988) anksiyete düzeyi arttıkça alışveriş bağımlılığı geliştirme olasılığının da arttığını ortaya koymuştur.[kaynak belirtilmeli] Alışveriş bağımlılığında anksiyete bozukluklarının görülme sıklığına ilişkin klinik araştırmalar da bu ilişkiyi göstermektedir, ancak yüzdeler oldukça değişkendir: Shlosser (1994) %42; McElroy (1994) %80 ve Christenson (1994) %50.[kaynak belirtilmeli] 2005 yılında Garcés ve Salcedo tarafından 253 genç üzerinde yapılan bir araştırma,[19] anksiyete özelliğinin alışveriş bağımlılığı üzerinde önemli bir etkisi olduğunu ancak tek başına belirleyici olmadığını ortaya koymuştur.

Nüfus farkları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cinsiyet

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alışveriş bağımlılığının kadınlarda daha yüksek oranlarda görüldüğü, bu konuda yapılan ilk araştırmalarda belirtilmiştir, öyle ki bu durum “kadın sorunu” olarak değerlendirilmiştir.[20] Bazı araştırmacılar, bunun kadınlarda depresyon veya obsesif-kompulsif bozukluklarla ilişkili özel bir yansıma olduğunu düşünmüşlerdir. Diğerleri, psikanalist bir bakış açısıyla, bu sorunu kleptomani ile çok benzer görmüş ve kadınlardaki yüksek oranı cinsel baskılama (İng. sexual repression) ile açıklamışlardır. Geçen yüzyılda yapılan araştırmalar, bu farklılığı doğrulamakla birlikte kapsam konusunda görüş ayrılığı yaşamıştır.[21] Bu farkı açıklamak için başka hipotezler de öne sürülmüştür. Örneğin, insanlar genellikle yaptıkları davranışlara daha kolay bağımlı hale gelirler ve ev alışverişlerinin çoğu hala kadınlar tarafından yapılmaktadır. Alışveriş, birçok kadın için bir zorunluluk veya eğlence olarak en sık yapılan aktivitelerden biri olduğundan, diğer sorunlarla başa çıkmak için kolayca bir kaçış mekanizmasına dönüşebilir ve bağımlılığa yol açabilir.[6] Diğer olası bir neden, alışveriş aşırılıklarının en çok dikkat çeken vakalarının genellikle kıyafet, ayakkabı, kozmetik ve aksesuarlarla ilgili olmasıdır; bu ürünler fiziksel görünümle ilgilidir ve kadınlar tarafından daha sık satın alınır.[6] Erkeklerin daha sık yaptığı elektronik, bilgisayar veya kendin-yap ürünleri, araba aksesuarları gibi diğer ürünlerin aşırı satın alınması genellikle göz ardı edilmektedir.[22]

Bu değerlendirme, bağımlı kadınlar ve erkekler tarafından satın alınan farklı ürünler üzerine yapılan araştırmalarla doğrulanmıştır. Birkaç çalışma (Flaber, O´Guin ve Krych 1987; Scherhorn 1990; McElroy 1994), kadınların daha çok kıyafet, ayakkabı, parfüm gibi ürünlere harcama yaptığını, erkeklerin ise daha çok spor ekipmanları, araba aksesuarları ve elektronik ürünlere para harcadığını göstermektedir. 1999 Avrupa Raporu, kadınların alışverişe gitme veya vitrin gezme, alışveriş merkezlerinde vakit geçirme, başkalarına eşlik etme gibi faaliyetlere eğilim gösterdiğini belirlemiştir.[kaynak belirtilmeli] Ayrıca, kadınlar daha sık olarak alışverişi üzüntü, depresyon veya moral bozukluğu gibi durumlarla başa çıkma aracı olarak kullanmaktadırlar. Bununla birlikte, rapor, ekonomik öz-kontrol veya dürtüsel satın alma ile ilgili olarak kadın ve erkekler arasında belirgin bir fark belirtmemektedir.

Yaş

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tedavi görenler üzerinde yapılan araştırmalar ve genel nüfusta yapılan çalışmalar,[23] yaş ve bağımlılık arasında negatif bir korelasyon ortaya koymuştur. İnsanların yaşı arttıkça alışveriş bağımlılarının sayısı azalmaktadır. Bu veriler, 1999 Avrupa Raporu tarafından da doğrulanmıştır.[11] Tanı yaşı, bağımlılık sorunlarının başladığı yaştan çok daha geçtir. Çoğu bağımlıda bağımlılığın ilk belirtileri yirmili yaşlarda görülse de, yardım talep etme veya tedavi kabul etme süreci on yılı aşkın bir süre sonrasında gerçekleşir. Gençlerde alışveriş bağımlılığının daha yüksek oranda görülmesini açıklamak amacıyla,[24] gençlerin giderek artan tüketimci bir toplumda doğduğu ve büyüdüğü, doğumlarından itibaren reklam ve pazarlamanın etkisine maruz kaldıkları gösterilmiştir. Buna karşılık, 65 yaşından büyük bireylerde alışveriş bağımlılığı sorunlarına nadiren rastlanmaktadır.[25]

Farklı teorik yaklaşımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Klinik yaklaşım: Eski çağlardan beri kontrolsüz bir şekilde alışveriş yapan insan vakaları tanımlanmıştır, ancak alışveriş bağımlılığına dair ilk önemli referanslar, yirminci yüzyılın başında Kraepelin ve Bleuler ile ortaya çıkmıştır.[26] Bu araştırmacılar, genellikle kadın olan, alışverişteki aşırılıklarını kontrol edemeyen kişilerin vakalarını analiz etmiş ve bu davranışı diğer psikolojik hastalıkların bir belirtisi olarak değerlendirmişlerdir: depresyon, obsesif kompulsif bozukluk, dürtü kontrol sorunları vb. Psikanalitik teoriler de bu klinik yaklaşımı takip etmiş ve bu davranışı kleptomaniye yakın, içsel çatışmaların bir yansıması olarak yorumlamıştır. 1980'lere kadar bu klinik yaklaşım psikoloji ve psikiyatride baskın yaklaşımdı. Alışveriş bağımlılığı, bir dürtü kontrol bozukluğu veya obsesif kompulsif bozukluk olarak bireysel bir sorun olarak değerlendirilmiş, kadınlarda daha sık görülmesi ve depresyon sorunlarıyla ilişkisi vurgulanmıştır.[27]

Psikososyal yaklaşım: 1980'lerden bu yana alışveriş ve harcama kontrolünde ciddi sorunlar yaşayan insan sayısında önemli bir artış gözlenmiştir. Bu artışın tüketici toplumu değerlerinin ve davranışlarının yayılmasıyla paralel olması nedeniyle, bu bozukluklar genel bir sosyal sorunun bireysel bir yansıması olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu yaklaşıma göre bir model, Javier Garcés ve Alejandro Saucedo tarafından geliştirilmiştir.[28] Bu modele göre, alışveriş bağımlılığı "buzdağının görünen kısmı" olup, büyük veya küçük ölçekte geniş bir kesimi etkileyen genel bir sorunun en yoğun yansımasıdır.[29] Ortalama bir tüketici ile alışveriş bağımlısı arasındaki davranış farkları daha çok nicel olup niteliksel değildir. Reklamcılık ve ticari etkiler, bazı insanlarda alışveriş bağımlılığı veya aşırı borçlanma gibi ciddi sorunlara yol açarken, birçok insanda aşırı tüketim davranışına (İng. consumer behaviour) da katkıda bulunur. Bu model, "tüketici piramidi" ile grafiksel olarak tanımlanır. Bir diğer model ise, Helga Dittmar tarafından savunulan ve karışık bir model olarak sınıflandırılabilecek modeldir; çünkü Dittmar, alışveriş bağımlılığı sorunlarının iki faktörün birleşimiyle ortaya çıktığını düşünmektedir: yüksek bir materyalizm düzeyi ve gerçek benlik kavramı (kişinin kendini gördüğü şekil) ile ideal benlik kavramı (kişinin kendini görmek istediği şekil) arasındaki büyük bir fark.[30]

Madde içermeyen bir bağımlılık veya sosyal bağımlılık olarak alışveriş bağımlılığı: Bu önceki yaklaşımlarla çelişmeyen teorik perspektifte, alışveriş bağımlılığı genellikle, kumar bağımlılığı gibi "madde içermeyen bağımlılıklar" arasında yer alır ve internet bağımlılığı, video oyunları veya cep telefonu bağımlılığı gibi sosyal bağımlılıklar grubuna dahil edilir.[12]

Tanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

İhtiyaçtan fazlasını satın almak yaygın ve kabul edilen bir davranış olduğu için, en aşırı davranışların bile patolojik olarak değerlendirilmesi uzun zaman alır. Alışveriş bağımlılığı genellikle 20-30 yaşları arasında ortaya çıkar,[7] ancak genellikle bağımlılık kişinin iflasa sürüklenmesine yol açtıktan yıllar sonra tespit edilir.

Sorunla başa çıkmada genellikle iki aşama bulunur. İlk olarak, bağımlının çevresindeki insanlar veya sağlık ve sosyal hizmetler sorunu tespit eder ve tedavi etmeye çalışır. Ancak, durumun ciddiyeti nedeniyle bu şekilde çözülemiyorsa, psikolog veya psikiyatr gibi uzmanlar devreye girer. Alışveriş bağımlılığının tanı ve değerlendirmesi, doğrulanan davranışların ve sonuçlarının analizine dayanır. FACC-II (Tüketici bağımlılığı, borç ve kişisel harcama alışkanlıklarının psikolojik yönleri üzerine anket) gibi özel testler veya anketler de kullanılır. Bu özel anketler veya testler, alışveriş bağımlılığı sorunlarının tanı ve değerlendirilmesinde ve terapileri uygun bir şekilde yönlendirmede faydalıdır. FACC-II, en spesifik ve kapsamlı olanlardan biridir. Edwards Ölçeği, kompulsif satın alma eğilimini ölçen bir başka yaklaşımdır.[12] Bu kaynakların yanı sıra bağımlının ve çevresindekilerin kişisel görüşmeleri, raporlar ve diğer belgeler, kişilerin ne zaman, ne satın aldıkları ve hangi ödeme yöntemlerini kullandıkları hakkında bilgi sağlar.[31] Bağımlılık belirtileri arasında: gelecekteki alışverişleri planlama, alışveriş yapma dürtüsünü kontrol edememe, alışveriş yaparken dopamin patlaması yaşama, satın alınan ürünlerden pişmanlık duyma, finansal sorunların başlaması ve gereksiz eşyalar satın alma yer alabilir.[32]

Tedavi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Farmakolojik tedavi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu sorunun obsesif-kompulsif bozukluklar arasında yer alması ve depresyon ile ilişkilendirilmesi, antidepresanların tedavi olarak kullanılmasına yol açmıştır. Antidepresan ilaçlar arasında, beyin nörotransmiteri olan serotoninle ilişkili olanlara özel önem verilmiştir. Bu maddenin dürtü kontrolündeki eksikliklerle ilgili olduğu düşünüldüğünden, beyindeki serotonin seviyesini artıran fluoksetin ve fluvoksamin gibi ilaçlar alışveriş bağımlılığını tedavi etmek için farmakolojik bir alternatif olarak değerlendirilmektedir. Sonuçlar kesin olmamakla birlikte, 1990'larda bu tedavilerin en azından bazı vakalarda etkili olduğunu destekleyen bazı araştırmalar yapılmıştır.[7][27]

Davranış terapisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alışveriş bağımlılığının tedavisi – kumar, alkol veya sigara bağımlılığından farklı olarak – bağımlının bu davranıştan tamamen uzak durmasını sağlamayı amaçlayamaz. Terapi sonrasında, tüketici uyarıcılarla karşılaştığında kendini kontrol edebilmelidir. Bu nedenle, en yaygın terapiler davranışçı terapilerdir,[27] özellikle uyarıcı kontrolü ile maruz kalma ve yanıt önleme yöntemleri uygulanır.

Vasilik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alışveriş bağımlılığı tedavisinde, diğer insanların – genellikle arkadaşlar, akrabalar veya eğitimciler – bağımlının harcamalarını ve dürtüsel satın alımlarını kontrol etmesine yardımcı olması oldukça yararlıdır.[18] Bu durumlarda, bağımlının tüm parasının, kredi kartlarının, banka hesaplarının vb. vasinin kontrolünde olması gerekir. Bu kişi bağımlının “gönüllü vasisi” olur. Ayrıca, bağımlının mağazalara yalnız gitmemeyi ve hatta yasal sınırlamaları kabul etmesi gerekebilir.

Öz-kayıt teknikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Öz-kayıt teknikleri, bağımlıların davranışlarını hatırlayabilmek ve analiz edebilmek amacıyla aktivitelerini not etmelerini içerir. Küçük ekonomik kontrol eksikliği vakalarında, bu basit bir gelir-gider hesaplaması olabilirken, alışveriş bağımlılığının daha ciddi vakalarında, satın alma, olaylar ve duyguların ayrıntılı bir günlüğü şeklinde olabilir.[33] Öz-kayıt, bağımlıların farkında olmadıkları davranışları hakkında ipuçları sağlamak için yararlıdır. Ayrıca, bağımlıların davranışlarını anlamalarına ve üzerinde düşünmelerine yardımcı olan bir terapi aracıdır. Bu teknikler, ekonomik öz-kontrolü geliştirmede ve dürtüsel satın alımı önlemede etkilidir ve genellikle tüm tedavi programlarına bir şekilde dahil edilir.

Öz-yardım grupları ve grup terapisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Öz-yardım grupları ve grup terapisi deneyimleri, diğer bağımlılıklarda kullanılan yöntemlere çok benzer şekilde gerçekleştirilmiştir. Ön bulgular, kompulsif alışveriş yapanlar için grup terapisinin etkili olabileceğini göstermektedir.[27][34]

Ekipman edinme sendromu

[değiştir | kaynağı değiştir]

1990'lardan beri kısaltma G.A.S. (gear acquisition syndrome), internet forumları ve müzik dergilerinde, müzisyen, ses mühendisi ve fotoğrafçılar tarafından teknik ekipman biriktirme bağımlılığını tanımlamak için kullanılmıştır. Bu kısaltma, Steely Dan grubunun gitaristi Walter Becker tarafından, 1994 yılında Guitar Player dergisinde "Korkulan G.A.S." başlıklı satirik bir yazısında türetilmiştir.[35] Becker, bir gitarist arkadaşının tamamen gitarlarla kaplı olan oturma odasını tarif ederek "gitar edinme sendromu" hakkında konuşur:

Muhtemelen bu durumu yaşayan birini tanıyorsunuz. Bu dergiyi okuyorsanız, muhtemelen sizde de var. Ya da yakında olacak veya olmasını isteyeceksiniz. Cool olduğunu düşünebilirsiniz. Ama değil. Artık değil. Mutlu olmak için kaç tane Strat'a ihtiyacınız var? Belki dört farklı gitar gerektirecek ton varyasyonlarını üretebilmek için her biri kapsamlı şekilde modifiye edilmiş kaç tane Strat kopyasına ihtiyacınız var? O Strat'a kaç düğme ve anahtar gerekiyor?[36]

"G.A.S." kısaltması daha sonra internet forumlarında kullanılmış ve "gitar" kelimesi "ekipman" ile değiştirilmiştir.[37][38] 2017'de yayımlanan müzikolojik bir çalışma, 418 elektro gitar çalan kişi arasında "G.A.S." ile ilgili bir çevrimiçi anket gerçekleştirmiştir. Çalışma, müzisyenler arasında kompulsif ekipman ediniminin başlıca nedeninin tarz esnekliği arayışı olduğunu bulmuştur.[39] "Ekipman edinme sendromu", meta fetişizmi örneği olarak adlandırılmıştır.[40]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Robert Holman Coombs (2004). Addictive Disorders: A Practical Guide to Diagnosis and Treatment.understanding and hoes diagnosis compulsive buying. ss. 420-447. 
  2. ^ "Shopping addition" (İngilizce). Illinois Institute for Addiction Recovery. 2 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2016. 
  3. ^ Piquet-Pessôa, Marcelo; Ferreira, Gabriela M.; Melca, Isabela A.; Fontenelle, Leonardo F. (12 Haziran 2014). "DSM-5 and the Decision Not to Include Sex, Shopping or Stealing as Addictions". Current Addiction Reports. Cilt 1. ss. 172-176. 11 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2024. 
  4. ^ Vladan, Starcevic; Yasser, Khazaal (2017). "Relationships between Behavioural Addictions and Psychiatric Disorders: What Is Known and What Is Yet to Be Learned?". Frontiers in Psychiatry (İngilizce). Cilt 8. Frontiers in Psychiatry, doi: 10.3389/fpsyt.2017.00053. doi:10.3389/fpsyt.2017.00053 Özgürce erişilebilir. PMC 5383701 $2. 
  5. ^ Niedermoser, Daryl Wayne; Petitjean, Sylvie; Schweinfurth, Nina; Wirz, Lena; Ankli, Vivien; Schilling, Hannah; Zueger, Claudia; Meyer, Martin; Poespodihardjo, Renanto; Wiesbeck, Gerhard; Walter, Marc (September 2021). "Shopping addiction: A brief review". Practice Innovations (İngilizce). 6 (3). ss. 199-207. doi:10.1037/pri0000152. ISSN 2377-8903. 
  6. ^ a b c Seung-Hee Lee and Jane E. Workman (2015). "Compulsive buying and branding phenomena". Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity (İngilizce). Cilt 1. Journal of Open Innovation. ss. 1-12. doi:10.1186/s40852-015-0004-x. hdl:10419/176496 Özgürce erişilebilir.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  7. ^ a b c Black, DW (February 2007). "A review of compulsive buying disorder". World Psychiatry (İngilizce). 6 (1). Official Journal of the World Psychiatric Association (WPA). ss. 14-8. PMC 1805733 $2. PMID 17342214. 
  8. ^ Elaine Kempson. "Over-indebtedness in Britain" (PDF). Department of Trade and Industry. 7 Ekim 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2016. 
  9. ^ Javier Garces and Alejandro Salcedo (2008). Economic, social and psychological aspects of the indebtedness of consumer (Spanish ve English). #83 of the Review of Consumer Study. 
  10. ^ Helga Dittmar. Are you what you have? (İngilizce). The Psychologist 17 (2004). 
  11. ^ a b "Report on the programme for the prevention and treatment of personal problems related to consumer addiction, personal purchasing habits and over-indebtedness" (PDF) (İngilizce). European Interregional Institute for Consumer Affairs. European Commission. 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016. 
  12. ^ a b c Jeanna Bryner (3 Mart 2008). "The Truth About Shopaholics" (İngilizce). Live Science Managing Editor. 8 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2016. 
  13. ^ "Conclusions of consumer addiction and over-indebtedness programme" (İngilizce). European Commission. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2016. 
  14. ^ Harari, Tali Te’eni; Sela, Yaron; Bareket-Bojmel, Liad (1 Ekim 2023). "Gen Z during the COVID-19 crisis: a comparative analysis of the differences between Gen Z and Gen X in resilience, values and attitudes". Current Psychology (İngilizce). 42 (28). ss. 24223-24232. doi:10.1007/s12144-022-03501-4. ISSN 1936-4733. PMC 9362676 $2. PMID 35967492. 
  15. ^ Rini, Handayani; Irma, Nilasari (2021). "Effect Of Online Shopping On Consumptive Behavior In Pandemic Time Covid-19 (Case Study of Online Shopee's Millennial Generation Consumers)". Turkish Journal of Computer and Mathematics Education. 12 (852–858). 
  16. ^ Priyabrata, Roy; Dhananjoy, Datta (2014). "Impact of COVID-19 on Consumer Buying Behavior Towards Online and Offline Shopping". Journal of Emerging Technologies and Innovative Research (JETIR). 9 (6). 
  17. ^ Rodríguez Villarino, Otero-López and Rodríguez Castro (2001). Adicción a la Compra: análisis, evolución y tratamiento (İngilizce). Editorial Piramide. 
  18. ^ a b Daniela Intili. "Battle compulsive shopping" (İngilizce). Australian Psychological Society. 20 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2016. 
  19. ^ Javier Garces and Alejandro Salcedo (2006). Influence of anxiety on youngsters shopping addictions (Spanish ve English). #83 of the Review of Consumer Study. 
  20. ^ Lee, Seung-Hee; Workman, Jane E. (1 Eylül 2015). "Compulsive buying and branding phenomena". Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity. 1 (1). ss. 1-12. doi:10.1186/s40852-015-0004-x Özgürce erişilebilir. hdl:10419/176496 Özgürce erişilebilir. ISSN 2199-8531. 
  21. ^ Reisch and Scherhorn 1996, Schlosser 1994
  22. ^ Rodriguez Villariño and Rodriguez Castro (2006). ¿Qué productos se asocian a la compra adictiva (İspanyolca). Review of Consumer Study n 75. 
  23. ^ D´Astous, Scherhon 1990
  24. ^ April Lane, Helga Dittmar and Dphilon and Reeta Wolfsohn. "Compulsive Buying: Cultural contributors and consequences" (PDF). 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2016. 
  25. ^ Dittmar, Helga (2005). "Compulsive buying - a growing concern? An examination of gender, age, and endorsement of materialistic values as predictors". British Journal of Psychology (İngilizce). 96 (4). ss. 467-491. doi:10.1348/000712605X53533 Özgürce erişilebilir. PMID 16248937. 
  26. ^ Black, DW (February 2007). "A review of compulsive buying disorder". World Psychiatry (İngilizce). 6 (1). Official Journal of the World Psychiatric Association (WPA) 2007 Feb; 6(1): 14–18. ss. 14-8. PMC 1805733 $2. PMID 17342214. 
  27. ^ a b c d "Compulsive shopping: When spending begins to consume the consumer: Evidence-Based Reviews" (İngilizce). Current Psychiatry. 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2016. 
  28. ^ "La adicción al consumo" (İspanyolca). Colegio oficial de psicólogos. 22 Aralık 2005. 20 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  29. ^ Francisco Palací, Alejandro Salcedo and Marta Ruiz (2008). El comportamiento del Consumidor en la Sociedad Actual [Consumer behavior in current society]. Sanz Torres. ss. 241-249. 
  30. ^ Helga Dittmar (September 2005). "A New Look at "Compulsive Buying": Self–Discrepancies and Materialistic Values as Predictors of Compulsive Buying Tendency". Journal of Social and Clinical Psychology (İngilizce). 24 (6). ss. 832-859. 
  31. ^ "Adicción a la compra: Diferentes perspectivas" [Shopping addiction: different perspectives]. International Conference of Shopping Addiction (Spanish ve English). Bilbao: #Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco. 2001. 
  32. ^ Patterson, Eric (10 Kasım 2021). "Retail Therapy: What Is Shopping Addiction and Is It a Disorder?". GoodRx (İngilizce). 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  33. ^ "Shopping". 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  34. ^ Javier Garces (2001). "Prevention and treatment of shopping addiction". Shopping addiction (Spanish ve English). Pais Vasco University. 
  35. ^ Walter Becker: "The Dreaded G.A.S.", in: Guitar Player, April 1994, p. 15.
  36. ^ "G.A.S. Attack". 10 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  37. ^ "Google Groups". 4 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  38. ^ Power, Rob; Parker, Matt (1 Nisan 2015). "7 stages of Gear Acquisition Syndrome". MusicRadar (İngilizce). 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2020. 
  39. ^ Jan-Peter Herbst: "'Gear Acquisition Syndrome': A Survey of Electric Guitar Players", in: Julia Merill (ed.): Popular Music Studies Today. Proceedings of the International Association for the Study of Popular Music 2017, Wiesbaden: Springer 2017, pp. 139–148.
  40. ^ Annetts, Alex (2015) Masculinity and Gear Fetishism in Audio Technology Community Discourse. Doctoral thesis 5 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Anglia Ruskin University, p. 5.

Bibliografya

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • April Lane Benson, "To Buy or Not to Buy: Why We Overshop and How to Stop" Massachusetts 2008 (English)
  • April Lane Benson (2013): "Amanda: An Overshopper's Recovery Story", Journal of Groups in Addiction & Recovery, 8:1, 25-35
  • Donald W Black, "A review of compulsive buying disorder" Official Journal of the World Psychiatric Association (WPA) World Psychiatry. 2007 Feb; 6(1): 14–18.
  • Tatiana Zambrano; Filomensky, Hermano Tavares, "Compulsive Buying Disorder" - Textbook of Addiction Treatment: 2015; pp 1527–1542"
  • Garcés Prieto, Javier, "Self-help and information manual: Addiction to shopping:self-control and responsibility in shopping and spending" European Interregional Institute for Consumer Affairs. European Commission. (English, Spanish and Italian version).
  • Holman Coombs, Robert "Addictive Disorders: A Practical Guide to Diagnosis and Treatment".
  • Jeffrey Powell "Shopping Addiction: A Cure for Compulsive Shopping and Spending" (English)
  • Palací Descals, Salcedo Aznal and Ruiz Marín. "El comportamiento del Consumidor en la Sociedad Actual (Consumer behavior in current society". Publisher: Sanz y Torres. Madrid 2008. (Spanish).
  • Rodríguez Villarino, Otero-López y Rodríguez Castro. “Adicción a la Compra: análisis, evolución y tratamiento”. Editorial Piramide. 2001 (Spanish)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Alışveriş_bağımlılığı&oldid=34542531" sayfasından alınmıştır