İçeriğe atla

Akut koroner sendrom

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Akut koroner sendrom
Koroner arterin tıkanması
UzmanlıkKardiyoloji

Akut koroner sendrom (AKS), koroner arterlerdeki azalmış kan akışı nedeniyle, kalp kasının bir kısmının düzgün çalışamaması veya ölmesi ile sonuçlanan bir sendromdur.[1] En yaygın belirti, genellikle sol omuza[2] veya çeneye yayılan, merkezi yerleşimli basınç tipi göğüs ağrısıdır ve genellikle bulantı ve terleme ile ilişkilidir. Akut koroner sendromu olan birçok kişi, özellikle kadınlar, yaşlılar ve diyabeti olanlar, göğüs ağrısı dışındaki belirtilerle başvurabilir.[3]

Akut koroner sendrom, öncelikle elektrokardiyogram (EKG) değişiklikleri ve kan test sonuçlarına (troponin seviyeleri gibi kalp biyoişaretçilerinde bir değişiklik) bağlı olarak üç senaryoya ayrılır:[4] ST yükselmeli miyokard enfarktüsü (STEMI), ST yükselmesiz miyokard enfarktüsü (NSTEMI) veya kararsız angina.[5] STEMI, bir koroner arterin tamamen tıkanması ve nekroz (doku ölümü) ile sonuçlanan, EKG'de ST yükselmesi ile gösterilen kalp kasının bir kısmının nekrozunu ifade eder. NSTEMI, kısmen tıkanmış bir koroner arterin neden olduğu ve EKG değişiklikleri ile belirtilen, kalp kasının bir kısmında nekroz ile sonuçlanır. Kararsız angina ise hücre yaralanması veya nekroz olmaksızın kalp kasında iskemi (dokunun yeterince kan alamaması durumu) ile karakterize edilir.[6][7]

AKS, fiziksel aktivite sırasında veya stres altında gelişen ve dinlenme ile düzelen stabil anjina ile ayırt edilmelidir. Stabil anjinanın aksine, kararsız angina aniden ortaya çıkar, genellikle dinlenme sırasında veya minimal eforla ya da kişinin önceki anjinasından daha az bir eforla ortaya çıkar ("crescendo angina"). Yeni başlayan anjina da kararsız angina olarak kabul edilir, çünkü bu, bir koroner arterde yeni bir soruna işaret eder.[8]

Bulgu ve belirtiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akut koroner sendromlarının belirtileri benzerdir.[8] Kalbe giden kan akışının kritik düzeyde azalmasının başlıca belirtisi göğüs ağrısıdır ve bu genellikle sıkışma, basınç veya yanma şeklinde hissedilir.[9] Ağrı en sık göğüs çevresinde veya üzerinde lokalize olur ve kola, omuza, boyna, sırta, üst karna veya çeneye yayılabilir ya da bu bölgelerde de hissedilebilir.[9] Bu durum terleme, bulantı veya nefes darlığı ile ilişkilendirilebilir.[8][9] Daha önce, genellikle kalple ilgili olmayan göğüs ağrısını tanımlamak için "atipik" kelimesi kullanılıyordu, ancak bu kelimenin kullanımı önerilmemekte olup, bunun yerine kalple ilişkili ağrı olasılığının düşük olduğunu belirtmek için "nonkardiyak" terimi kullanılmaktadır.[9]

Kararsız anginada, belirtiler dinlenme sırasında veya minimal eforla ortaya çıkabilir.[6] Belirtiler stabil anginadakilerden daha uzun sürebilir, dinlenmeye veya ilaca dirençli olabilir ve zamanla kötüleşebilir.[8][10]

AKS genellikle koroner tromboz ile ilişkilendirilse de, kokain kullanımıyla da ilişkili olabilir.[11] Kalp kaynaklı özelliklere sahip (anjina) göğüs ağrısı, derin anemi, aşırı yavaş veya taşikardi (aşırı hızlı kalp hızı), düşük veya yüksek kan basıncı, ciddi aort kapak darlığı (aortanın başlangıcındaki kapakçığın daralması), pulmoner arter hipertansiyonu ve diğer çeşitli durumlar tarafından da tetiklenebilir.[12]

Patofizyoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

AKS olan kişilerde, aterom rüptürü %60 oranında, aterom erozyonuna (%30) kıyasla daha yaygın olarak görülür ve bu durum, koroner arterleri tıkayan pıhtı oluşumuna neden olur. Plak rüptürü, ST yükselmesi ile seyreden miyokard enfarktüsü (STEMI) vakalarının %60'ından sorumluyken, plak erozyonu STEMI vakalarının %30'undan sorumludur; non ST yükselmesi ile seyreden miyokard enfarktüsünde (NSTEMI) ise tam tersi geçerlidir. Plak rüptüründe, plaktaki içerik lipid açısından zengin, kollajen açısından fakir, bol miktarda iltihap içeren ve makrofajların baskın olduğu bir yapıya sahiptir ve ince bir fibröz kapakla kaplıdır. Öte yandan, plak erozyonunda, plak hücrelerarası madde, proteoglikan, glikozaminoglikan açısından zengindir, ancak fibröz kapak, iltihap hücreleri ve büyük bir lipid çekirdeği bulunmaz. Koroner arterler açıldıktan sonra, enflamatuar mediyatörlerin vücuda yayılmasıyla reperfüzyon yaralanması riski ortaya çıkabilir. Siklofilin D'nin reperfüzyon yaralanmasını azaltmadaki rolü üzerine araştırmalar devam etmektedir.[13]

Akut koroner sendromun diğer, daha az yaygın nedenleri arasında spontan koroner arter diseksiyonu,[14] tıkayıcı olmayan koroner arter hastalığında iskemi (INOCA) ve tıkayıcı olmayan koroner arter hastalığında miyokard enfarktüsü (MINOCA) yer alır.[15]

Tanı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Akut koroner sendromların sınıflandırılması (İngilizce).[16]

Elektrokardiyogram

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akut göğüs ağrısı durumunda, elektrokardiyogram (EKG), çeşitli nedenleri en güvenilir şekilde ayırt eden incelemedir.[17] EKG, mümkün olan en erken zamanda, mümkünse ambulansta yapılmalıdır.[18] Akut kalp hasarını gösteren EKG değişiklikleri arasında ST yükselmesi, yeni sol dal bloğu ve ST çökmesi gibi bulgular yer alır. EKG değişikliklerinin olmaması, kararsız angina ile NSTEMI arasında hemen bir ayrım yapmaz.[6]

Laboratuvar testleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Troponin I ve troponin T gibi kalp biyoişaretçilerinin seviyelerdeki artış, hem STEMI hem de NSTEMI varlığında miyokard enfarktüsünü gösterir; ancak bu biyoişaretçi seviyeleri, kararsız anginada değişiklik göstermez.[6]

Risk değerlendirme skorları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Acil tıp ortamında, kalp biyoişaretçileri ve HEART skoru ile TIMI skoru gibi risk skorlarının bir arada kullanılması, miyokard enfarktüsü olasılığını değerlendirmede faydalı olabilir.[13][19]

Korunma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akut koroner sendrom, genellikle koroner arterlerdeki aterosklerozun neden olduğu hasarın bir göstergesidir. Aterosklerozdan birincil korunma, risk etmenlerinin kontrolüyle sağlanır: sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, hipertansiyon ve diyabet tedavisi, sigara kullanımından kaçınma ve kolesterol seviyelerinin düzenlenmesi. Önemli risk etmenlerine sahip hastalarda, aspirin kullanımının kardiyovasküler olay riskini azalttığı kanıtlanmıştır. İkincil korunma stratejileri ise miyokard enfarktüsü ile ilgili bölümlerde ele alınmaktadır.[20]

2006 yılı Mart ayında İskoçya'da tüm kapalı kamusal alanlarda sigara içme yasağı uygulandıktan sonra, akut koroner sendrom nedeniyle hastane başvurularında %17 oranında bir azalma görülmüştür. Bu azalmanın %67'si sigara içmeyen bireylerde meydana gelmiştir.[21]

Tedavi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akut koroner sendrom (AKS) şüphesi olan hastalar genellikle aspirin, klopidogrel veya tikagrelor, nitrogliserin ve eğer göğüs rahatsızlığı devam ederse morfin ile tedavi edilmektedir.[22] Diğer analjezikler olan nitröz oksitin faydası ise henüz belirlenmemiştir.[22] EKG'de yeni ST yükselmesi veya yeni sol ya da sağ dal bloğu tespit edilen hastalarda anjiyografi yapılması önerilmektedir.[1] Kişinin oksijen satürasyonu düşük değilse, ek oksijen tedavisinin yararlı olmadığı bildirilmiştir.[18]

STEMI

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eğer EKG'de miyokard enfarktüsüne işaret eden değişiklikler (belirli derivasyonlarda ST yükselmesi, yeni bir sol dal bloğu veya gerçek posterior MI paterni) doğrulanırsa, trombolitik tedavi uygulanabilir veya perkütan koroner girişim (PCI) gerçekleştirilebilir. Trombolitik tedavide, koroner arterleri tıkayan pıhtıları eritmek için fibrinolizi (pıhtı teli erimesi) teşvik eden ilaçlar enjekte edilir. PCI'da ise, esnek bir kateter uyluk atardamarı (femoral arter) veya önkol damarı (radiyal arter) yoluyla kalbe yönlendirilir ve tıkanıklıklar tespit edilerek mekanik müdahale yapılır; bu genellikle suçlu lezyon olarak adlandırılan ve miyokardiyal hasara neden olduğu düşünülen bir lezyona anjiyoplasti ve stent yerleştirilmesi ile gerçekleştirilir. Veriler, hızlı triyaj, transfer ve tedavinin hayati önem taşıdığını göstermektedir.[23] American College of Cardiology (ACC) kılavuzlarına göre, kapıdan iğneye trombolitik uygulama süresi 30 dakika içinde olmalı, kapıdan balona PCI süresi ise 90 dakikadan kısa olmalıdır. 2009 yılında yapılan bir vaka kontrol çalışması, STEMI hastalarında PCI'ye kıyasla trombolizin ACC kılavuzlarına uygun olarak daha hızlı uygulandığını ortaya koymuştur.[24]

NSTEMI ve NSTE-ACS

[değiştir | kaynağı değiştir]

STEMI ile uyumlu tipik EKG değişikliklerinin gözlenmediği durumlarda, "non-ST segment yükselmeli akut koroner sendrom" (NSTE-ACS) terimi tercih edilir ve bu durum "non-ST segment yükselmeli miyokard enfarktüsü" (NSTEMI) ve kararsız anjina tablolarını kapsar.

Kalp krizi veya kalp krizi riski taşıyan hastaların tedavisinde yaygın olarak kabul edilen bir yöntem; kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin, klopidogrel, prasugrel veya tikagrelor gibi) ve kan pıhtılaşmasını önleyen heparin (genellikle düşük molekül ağırlıklı bir tür heparin) kullanmayı içerir. Eğer hasta hala ağrı hissediyorsa, damar yoluyla verilen nitrogliserin ve ağrı kesicilerle tedaviye devam edilir. Fondaparinux adı verilen, heparin benzeri bir ilaç, enoxaparin'e göre daha etkili olabilmektedir.[25]

ST segment yükselmesi kanıtı bulunmayan olgularda, acil anjiyoplastinin ertesi sabaha kadar geciktirilmesi, hemen uygulanmasına kıyasla eşdeğer sonuçlar doğurmaktadır.[26] Statinlerin akut koroner sendrom sonrası ilk 14 gün içinde kullanımı, tekrarlayan akut koroner olayların riskini azaltmaktadır.[27]

Kokain ile ilişkili akut koroner sendrom (AKS), diğer AKS hastalarında olduğu gibi tedavi edilmelidir; ancak beta blokerlerin kullanımı önerilmemekte ve tedaviye benzodiazepinlerin erken dönemde eklenmesi gerekmektedir.[28]

Öntanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tahmin skorları

[değiştir | kaynağı değiştir]

TIMI risk skoru, hem ST yükselmesi olan hem de ST segment yükselmesi olmayan MI AKS hastalarında yüksek riskli hastaları belirleyebilir[29][30] ve bu skor bağımsız olarak doğrulanmıştır.[31][32]

102,341 hastadan oluşan küresel bir kayıt tabanına dayanan GRACE risk skoru, kalp krizi sonrasında hastane içi, 6 ay, 1 yıl ve 3 yıllık ölüm oranı riskini tahmin etmektedir.[33] Bu skor, klinik bulgular (kan basıncı, kalp hızı, EKG bulguları) ve tıbbi geçmişi dikkate alarak hesaplanır.[33] Günümüzde, GRACE risk skoru, ST yükselmesiz AKS hastalarında yüksek risk kriteri (GRACE skoru > 140) olarak da kullanılmakta olup, bu durum kalp krizinin ilk 24 saati içinde erken invaziv stratejinin tercih edilmesini önerebilir.[34]

Biyoişaretçiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Koroner BT anjiyografi ile troponin seviyelerinin kombine edilmesi, AKS'ye yatkın bireylerin triyaj edilmesine de yardımcı olmaktadır. Ayrıca, F-fluoride pozitron emisyon tomografisi de yüksek riskli, lipid açısından zengin koroner plakları olan hastaların tanımlanmasında yararlıdır.[13]

Yatış günü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akut koroner sendrom (AKS) hastalarında yapılan araştırmalar, hafta sonu hastaneye yatışların daha yüksek ölüm oranları ve daha az invaziv kardiyak prosedür kullanımı ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Hafta sonu invaziv girişimlere maruz kalan hastaların, hafta içi tedavi gören hastalara kıyasla daha yüksek ölüm ve komplikasyon oranlarına sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu veriler, tanısal ve girişimsel prosedürlere erişimin, hastanın yatış günü ile ilişkili olabileceği ve bunun da ölüm oranlarını etkileyebileceği şeklinde yorumlanabilir.[35][36] Bu durum, hafta sonu etkisi olarak adlandırılan bir fenomen olarak tanımlanmaktadır.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Amsterdam, E. A.; Wenger, N. K.; Brindis, R. G.; Casey, D. E.; Ganiats, T. G.; Holmes, D. R.; Jaffe, A. S.; Jneid, H.; Kelly, R. F.; Kontos, M. C.; Levine, G. N.; Liebson, P. R.; Mukherjee, D.; Peterson, E. D.; Sabatine, M. S.; Smalling, R. W.; Zieman, S. J. (23 Eylül 2014). "2014 AHA/ACC Guideline for the Management of Patients With Non-ST-Elevation Acute Coronary Syndromes: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines". Circulation. 130 (25). ss. e344-e426. doi:10.1161/CIR.0000000000000134 Özgürce erişilebilir. PMID 25249585. 
  2. ^ Goodacre S, Pett P, Arnold J, Chawla A, Hollingsworth J, Roe D, Crowder S, Mann C, Pitcher D, Brett C (November 2009). "Clinical diagnosis of acute coronary syndrome in patients with chest pain and a normal or non-diagnostic electrocardiogram". Emergency Medicine Journal. 26 (12). ss. 866-870. doi:10.1136/emj.2008.064428 Özgürce erişilebilir. PMID 19934131. 5 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Canto JG, Shlipak MG, Rogers WJ (June 2000). "Prevalence, Clinical Characteristics, and Mortality among Patients with Acute Myocardial Infarction Presenting Without Chest Pain". JAMA. 283 (24). ss. 3223-3229, vi. doi:10.1001/jama.283.24.3223 Özgürce erişilebilir. PMID 10866870. 
  4. ^ Grech ED, Ramsdale DR (June 2003). "Acute coronary syndrome: unstable angina and non-ST segment elevation myocardial infarction". BMJ. 326 (7401). ss. 1259-61. doi:10.1136/bmj.326.7401.1259. PMC 1126130 $2. PMID 12791748. 
  5. ^ Torres M, Moayedi S (May 2007). "Evaluation of the acutely dyspneic elderly patient". Clin. Geriatr. Med. 23 (2). ss. 307-25, vi. doi:10.1016/j.cger.2007.01.007. PMID 17462519. 
  6. ^ a b c d Collet, Jean-Philippe; Thiele, Holger; Barbato, Emanuele; Barthélémy, Olivier; Bauersachs, Johann; ve diğerleri. (7 Nisan 2021). "2020 ESC Guidelines for the management of acute coronary syndromes in patients presenting without persistent ST-segment elevation". European Heart Journal. 42 (14). ss. 1289-1367. doi:10.1093/eurheartj/ehaa575 Özgürce erişilebilir. ISSN 1522-9645. PMID 32860058. Unstable angina is defined as myocardial ischaemia at rest or on minimal exertion in the absence of acute cardiomyocyte injury/necrosis. [...] Compared with NSTEMI patients, individuals with unstable angina do not experience acute cardiomyocyte injury/necrosis. 
  7. ^ Barthélémy, Olivier; Jobs, Alexander; Meliga, Emanuele; ve diğerleri. (7 Nisan 2021). "Questions and answers on workup diagnosis and risk stratification: a companion document of the 2020 ESC Guidelines for the management of acute coronary syndromes in patients presenting without persistent ST-segment elevation". European Heart Journal. 42 (14). ss. 1379-1386. doi:10.1093/eurheartj/ehaa602 Özgürce erişilebilir. ISSN 1522-9645. PMC 8026278 $2. PMID 32860030. NSTEMI is characterized by ischaemic symptoms associated with acute cardiomyocyte injury (=rise and/or fall in cardiac troponin T/I), while ischaemic symptoms at rest (or minimal effort) in the absence of acute cardiomyocyte injury define unstable angina. This translates into an increased risk of death in NSTEMI patients, while unstable angina patients are at relatively low short-term risk of death. 
  8. ^ a b c d "Acute Coronary Syndromes (Heart Attack; Myocardial Infarction; Unstable Angina) - Heart and Blood Vessel Disorders". MSD Manual Consumer Version (İngilizce). 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023. 
  9. ^ a b c d Gulati, Martha; Levy, Phillip D.; Mukherjee, Debabrata; Amsterdam, Ezra; Bhatt, Deepak L.; ve diğerleri. (30 Kasım 2021). "2021 AHA/ACC/ASE/CHEST/SAEM/SCCT/SCMR Guideline for the Evaluation and Diagnosis of Chest Pain: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines". Circulation (İngilizce). 144 (22). ss. e368-e454. doi:10.1161/CIR.0000000000001029 Özgürce erişilebilir. ISSN 0009-7322. PMID 34709879. 
  10. ^ "Unstable Angina". 23 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  11. ^ Achar SA, Kundu S, Norcross WA (2005). "Diagnosis of acute coronary syndrome". Am Fam Physician. 72 (1). ss. 119-26. PMID 16035692. 9 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Chest Pain in the Emergency Department: Differential Diagnosis". The Cardiology Advisor (İngilizce). 20 Ocak 2019. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019. 
  13. ^ a b c Eisen, Alon; Giugliano, Robert P; Braunwald, Eugene (20 Temmuz 2016). "Updates on acute coronary syndrome: A review". JAMA Cardiology. 1 (16). ss. 718-730. doi:10.1001/jamacardio.2016.2049. PMID 27438381. 
  14. ^ Franke, Kyle B; Wong, Dennis TL; Baumann, Angus; Nicholls, Stephen J; Gulati, Rajiv; Psaltis, Peter J (4 Nisan 2019). "Current state-of-play in spontaneous coronary artery dissection". Cardiovascular Diagnosis and Therapy. 9 (3). ss. 281-298. doi:10.21037/cdt.2019.04.03 Özgürce erişilebilir. PMC 6603494 $2. PMID 31275818. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  15. ^ Tamis-Holland, JE (27 Mart 2019). "Diagnosis and Management of MINOCA Patients". Circulation. 139 (18). ss. 891-908. doi:10.1161/CIR.0000000000000670 Özgürce erişilebilir. PMID 30913893. 
  16. ^ Alpert JS, Thygesen K, Antman E, Bassand JP (2000). "Myocardial infarction redefined--a consensus document of The Joint European Society of Cardiology/American College of Cardiology Committee for the redefinition of myocardial infarction". J Am Coll Cardiol. 36 (3). ss. 959-69. doi:10.1016/S0735-1097(00)00804-4 Özgürce erişilebilir. PMID 10987628. 
  17. ^ Chun AA, McGee SR (2004). "Bedside diagnosis of coronary artery disease: a systematic review". Am. J. Med. 117 (5). ss. 334-43. doi:10.1016/j.amjmed.2004.03.021. PMID 15336583. 
  18. ^ a b Neumar, RW; Shuster, M; Callaway, CW; Gent, LM; Atkins, DL; Bhanji, F; Brooks, SC; de Caen, AR; Donnino, MW; Ferrer, JM; Kleinman, ME; Kronick, SL; Lavonas, EJ; Link, MS; Mancini, ME; Morrison, LJ; O'Connor, RE; Samson, RA; Schexnayder, SM; Singletary, EM; Sinz, EH; Travers, AH; Wyckoff, MH; Hazinski, MF (3 Kasım 2015). "Part 1: Executive Summary: 2015 American Heart Association Guidelines Update for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care". Circulation. 132 (18 Suppl 2). ss. S315-67. doi:10.1161/cir.0000000000000252 Özgürce erişilebilir. PMID 26472989. 
  19. ^ Fanaroff, Alexander C.; Rymer, Jennifer A.; Goldstein, Sarah A.; Simel, David L.; Newby, L. Kristin (10 Kasım 2015). "Does This Patient With Chest Pain Have Acute Coronary Syndrome?: The Rational Clinical Examination Systematic Review". JAMA. 314 (18). ss. 1955-1965. doi:10.1001/jama.2015.12735. ISSN 1538-3598. PMID 26547467. 
  20. ^ Grundy, Scott M.; Stone, Neil J.; Bailey, Alison L.; Beam, Craig; Birtcher, Kim K.; Blumenthal, Roger S.; Braun, Lynne T.; de Ferranti, Sarah; Faiella-Tommasino, Joseph; Forman, Daniel E.; Goldberg, Ronald; Heidenreich, Paul A.; Hlatky, Mark A.; Jones, Daniel W.; Lloyd-Jones, Donald (25 Haziran 2019). "2018 AHA/ACC/AACVPR/AAPA/ABC/ACPM/ADA/AGS/APhA/ASPC/NLA/PCNA Guideline on the Management of Blood Cholesterol: Executive Summary: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines". Journal of the American College of Cardiology (İngilizce). 73 (24). ss. 3168-3209. doi:10.1016/j.jacc.2018.11.002 Özgürce erişilebilir. ISSN 0735-1097. PMID 30423391. 
  21. ^ Pell JP, Haw S, Cobbe S, ve diğerleri. (2008). "Smoke-free Legislation and Hospitalizations for Acute Coronary Syndrome" (PDF). New England Journal of Medicine. 359 (5). ss. 482-91. doi:10.1056/NEJMsa0706740. hdl:1893/16659 Özgürce erişilebilir. PMID 18669427. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024. 
  22. ^ a b O'Connor RE, Brady W, Brooks SC, ve diğerleri. (November 2010). "Part 10: acute coronary syndromes: 2010 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care". Circulation. 122 (18 Suppl 3). ss. S787-817. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.110.971028 Özgürce erişilebilir. PMID 20956226. 
  23. ^ Blankenship JC, Skelding KA (2008). "Rapid Triage, Transfer, and Treatment with Percutaneous Coronary Intervention for Patients with ST-Segment Elevation Myocardial Infarction". Acute Coronary Syndromes. 9 (2). ss. 59-65. 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ Janda, SP; Tan, N (2009). "Thrombolysis versus primary percutaneous coronary intervention for ST elevation myocardial infarctions at Chilliwack General Hospital". The Canadian Journal of Cardiology. 25 (11). ss. e382-4. doi:10.1016/S0828-282X(09)70165-5. PMC 2776568 $2. PMID 19898701. 
  25. ^ Bundhun, PK; Shaik, M; Yuan, J (8 Mayıs 2017). "Choosing between Enoxaparin and Fondaparinux for the management of patients with acute coronary syndrome: A systematic review and meta-analysis". BMC Cardiovascular Disorders. 17 (1). s. 116. doi:10.1186/s12872-017-0552-z Özgürce erişilebilir. PMC 5422952 $2. PMID 28482804. 
  26. ^ Montalescot G, Cayla G, Collet JP, Elhadad S, Beygui F, Le Breton H, ve diğerleri. (2009). "Immediate vs delayed intervention for acute coronary syndromes: a randomized clinical trial". JAMA. 302 (9). ss. 947-54. doi:10.1001/jama.2009.1267. PMID 19724041. 
  27. ^ Vale, N; Nordmann, AJ; Schwartz, GG; de Lemos, J; Colivicchi, F; den Hartog, F; Ostadal, P; Macin, SM; Liem, AH; Mills, EJ; Bhatnagar, N; Bucher, HC; Briel, M (1 Eylül 2014). "Statins for acute coronary syndrome". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 9 (9). ss. CD006870. doi:10.1002/14651858.CD006870.pub3. PMC 11126893 $2. PMID 25178118. 
  28. ^ McCord J, Jneid H, Hollander JE, ve diğerleri. (April 2008). "Management of cocaine-associated chest pain and myocardial infarction: a scientific statement from the American Heart Association Acute Cardiac Care Committee of the Council on Clinical Cardiology". Circulation. 117 (14). ss. 1897-907. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.107.188950 Özgürce erişilebilir. PMID 18347214. 
  29. ^ Morrow, D. A.; Antman, E. M.; Charlesworth, A.; Cairns, R.; Murphy, S. A.; de Lemos, J. A.; Giugliano, R. P.; McCabe, C. H.; Braunwald, E. (24 Ekim 2000). "TIMI risk score for ST-elevation myocardial infarction: A convenient, bedside, clinical score for risk assessment at presentation: An intravenous nPA for treatment of infarcting myocardium early II trial substudy". Circulation. 102 (17). ss. 2031-2037. doi:10.1161/01.cir.102.17.2031. ISSN 1524-4539. PMID 11044416. 19 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024. 
  30. ^ Antman EM, Cohen M, Bernink PJ, ve diğerleri. (2000). "The TIMI risk score for unstable angina/non-ST elevation MI: A method for prognostication and therapeutic decision making". JAMA. 284 (7). ss. 835-42. doi:10.1001/jama.284.7.835. PMID 10938172. 
  31. ^ Pollack CV, Sites FD, Shofer FS, Sease KL, Hollander JE (2006). "Application of the TIMI risk score for unstable angina and non-ST elevation acute coronary syndrome to an unselected emergency department chest pain population". Academic Emergency Medicine. 13 (1). ss. 13-8. doi:10.1197/j.aem.2005.06.031. PMID 16365321. 
  32. ^ Chase M, Robey JL, Zogby KE, Sease KL, Shofer FS, Hollander JE (2006). "Prospective validation of the Thrombolysis in Myocardial Infarction Risk Score in the emergency department chest pain population". Annals of Emergency Medicine. 48 (3). ss. 252-9. doi:10.1016/j.annemergmed.2006.01.032. PMID 16934646. 
  33. ^ a b Fox KA, Dabbous OH, Goldberg RJ, Pieper KS, Eagle KA, Van de Werf F, Avezum A, Goodman SG, Flather MD, Anderson FA Jr, Granger CB (2006). "Prediction of risk of death and myocardial infarction in the six months after presentation with acute coronary syndrome: prospective multinational observational study (GRACE)". BMJ. 333 (7578). s. 1091. doi:10.1136/bmj.38985.646481.55. PMC 1661748 $2. PMID 17032691. 
  34. ^ "2023 ESC Guidelines for the management of acute coronary syndromes". www.escardio.org. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024. 
  35. ^ Khoshchehreh M, Groves EM, Tehrani D, Amin A, Patel PM, Malik S (2016). "Changes in mortality on weekend versus weekday admissions for Acute Coronary Syndrome in the United States over the past decade". Int J Cardiol. Cilt 210. ss. 164-172. doi:10.1016/j.ijcard.2016.02.087. PMC 4801736 $2. PMID 26950171. 
  36. ^ Kostis W.J.; Demissie K.; Marcella S.W.; Shao Y.-H.; Wilson A.C.; Moreyra A.E. (2007). "Weekend versus weekday admission and mortality from myocardial infarction". N Engl J Med. 356 (11). ss. 1099-1109. doi:10.1056/nejmoa063355 Özgürce erişilebilir. PMID 17360988. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sınıflandırma
Dış kaynaklar


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Akut_koroner_sendrom&oldid=33845261" sayfasından alınmıştır