Akkaya, Ardeşen
| Akkaya | |
|---|---|
 | |
 Rize'nin Türkiye'deki konumu | |
  Akkaya Akkaya'nın Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Ardeşen |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 508 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 271 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53480 |
Akkaya, Rize ilinin Ardeşen ilçesine bağlı bir köydür. Köy; Düz, Orta, Sırt, Yukarı, Cami ve Çevre adlı mahallelerden oluşmaktadır.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Akkaya köyünün eski adı Pelergvati (ფელერგვათი) ve Pelergivat (ფელერგივათ) olarak bilinir.[3][4] Bu yer adı Türkçeye Pilargvat şeklinde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Pilargvat (پیلاركوات) olarak geçer.[5][6]
Pelergvati köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra bu bölgeyi ele geçirmiştir. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre bu yerleşim, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Atina kazasına bağlıydı. Nüfusu 23 hanede yaşayan 70 kişiden oluşuyordu. Bu sayının sadece erkek nüfusunu ihtiva etme ihtimali bulunmaktadır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 54 koyun, 8 keçi, 65 inek ve 10 öküz kaydedilmiştir.[7]
Pelergvati köyü Birinci Dünya Savaşı yıllarında Rus idaresi sınırları içinde kalmıştır. Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze, 1917 yılında Lazistan bölgesine yaptığı araştırma gezisinde, "Pelergivat" (ფელერგივათ) şeklinde not ettiği köyde 44 hanede 235 kişinin yaşadığını yazmıştır.[8] Nikolay Marr ise, adını Pilergivat biçiminde yazdığı bu yerleşimin Eski Trabzon köyünün yukarı kesimlerinde yer aldığını belirtmiştir.[9]
Pelergvati veya Pilergivat köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Rize vilayetinin Atina kazasının Ardeşen nahiyesine bağlıydı.[10] 1935 genel nüfus sayımında ise Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 280 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte Çoruh vilayeti Artvin ve Rize vilayetlerinin yerini almış, Atina kazasının adı da Pazar olarak değiştirilmişti.[11] Pelergvati veya Pilergivat Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Akkaya olarak değiştirilmiştir.[12] 1965 genel nüfus sayımında Akkaya köyünün nüfusu 589 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 231 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy; Rize il merkezine 54 km, Ardeşen ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[14] Ardeşen ile Çamlıhemşin ilçeleri arasında konumlanan köy, 200 m yükseklikte yer almaktadır. Doğusunda Şenyamaç ve Seslikaya köylerinden ayıran Fırtına Deresi, batısında Pazar ilçesine bağlı Şehitlik Köyü, kuzeyinde Çıraklar Köyü, güneyindeyse Hoşdere Köyü yer almaktadır.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 271[2] |
| 2019 | 279[2] |
| 2018 | 421[2] |
| 2017 | 300[2] |
| 2016 | 292[2] |
| 2015 | 320[2] |
| 2014 | 330[2] |
| 2013 | 360[2] |
| 2012 | 287[2] |
| 2011 | 281[2] |
| 2010 | 341[2] |
| 2009 | 350[2] |
| 2008 | 498[2] |
| 2007 | 329[2] |
| 2000 | 194[14] |
| 1990 | 537[14] |
| 1985 | 575[14] |
| 1876 | 70[15] |
| 1842 | 54 (erkek nüfus)[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Akkaya, Turkey Page". 17 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Ardeşen Akkaya Köy Nüfusu". Nufusune.com. 12 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 26, ISBN 978-605-89094-0-3
- ^ İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 156.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 372, ISBN 9789157871117.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 620.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 373, ISBN 9789157871117.
- ^ İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 156.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 73, ISBN 9786055753634.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 620.
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 309.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 741.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 524.
- ^ a b c d "Akkaya Köyü". YerelNet.org.tr. 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ a b Murat Ümit Hiçyılmaz, “Ardeşen Nüfus Kütüğü 1842 Ardeşen Sülaleleri”, Ardeşen Belediyesi Kültür Sanat Tanıtım Eserleri Serisi-13, 2011, Rize, ss. 18-25