İçeriğe atla

Adnan Kaşıkçı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Adnan Kaşıkçı
1980'lerde Kaşıkçı
Doğum25 Temmuz 1935(1935-07-25)
Mekke, Suudi Arabistan
Ölüm06 Haziran 2017 (81 yaşında)
Londra, İngiltere
Meslekİşadamı
Evlilik
Süreyye Kaşıkçı
(e. 1961; b. 1974)

Lamia Kaşıkçı (e. 1979)

Shahpari Azam Zanganeh
(e. 1991; b. 2014)
Çocuk(lar)Nabila Kaşıkçı dahil 8 çocuklu
AkrabaSamira Kaşıkçı (kız kardeş)
Soheir Kaşıkçı (kız kardeş)
Essam Kaşıkçı (erkek kardeş)
Adil Kaşıkçı (erkek kardeş)
Dodi Fayed (yeğen)
Cemal Kaşıkçı (yeğen)[1]
Emad Kaşıkçı (yeğen)
Resmî siteadnankhashoggi.com

Adnan Kaşıkçı (Arapça: عدنان خاشقجي, İngilizce: Adnan Khashoggi ; 25 Temmuz 1935, Mekke- 6 Haziran 2017, Londra, İngiltere), aile kökeni Kayseri'ye dayanan Türk asıllı Suudi iş insanı ve sanayicidir.[2] 1970 ve 1980'li yıllarda yaptığı uluslararası silah anlaşmaları ile Dünyanın En Zengin iş adamları listesine girmiştir.[3] 1980'lerin başında yaklaşık 4 milyar ABD Doları değerinde net bir malvarlığına sahip olduğu tahmin ediliyor.[3][4]

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaşıkçı Mekke'de, Kral Abdul Aziz Al Saud'un kişisel doktoru olan Mohammad Kaşıkçı ve Samiha Ahmed'in çocuğu olarak dünyaya geldi.

Kaşıkçı'nın kız kardeşi işadamı Mohamed Al-Fayed ile evlenen ve 1997'de trafik kazasında Prenses Diana'yla beraber ölen Dodi Fayed'in annesi olan yazar Samira Kaşıkçı idi.[5][5]

Diğer kız kardeşi Soheir Kaşıkçı ünlü bir Arap romancıdır. ("Mirage", "Nadia's Song", "Mosaic").[6]

Essam Kaşıkçı ve Adil Kaşıkçı adında iki erkek kardeşi vardı ve kendisine ve iki erkek kardeşine atıfta bulunarak Triad Corporation adını verdi. Adnan Kaşıkçı öldürülen gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın amcasıydı.

Eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaşıkçı, İskenderiye, Mısır[5]'daki Victoria College'da ve Amerikan üniversiteleri California Devlet Üniversitesi, Chico, Ohio Devlet Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi'nde eğitim gördü. Adnan Kaşıkçı ticaret yaparak servet yapmak için eğitimini bıraktı.[7]

Kaçıkçı'nın özel jeti
Kaşıkçı'nın süper-yatı Nabila[8]

İş kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaşıkçı'nın ilk yılları, Suudi Arabistan'ın en etkili isimlerinden bazılarının arasında geçti. "Okula giderken, müstakbel Ürdün Kralı Hüseyin bin Talal ile tanıştı. Babası havlu ithal etmek isteyen Libyalı sınıf arkadaşıyla, babası havlu üreten Mısırlı sınıf arkadaşını biraraya getirip bu tanıştırma için 1.000 ABD Dolar kazandığında Kaşıkçı bir anlaşmayı kolaylaştırmanın ticari değerini ilk kez okulda öğrendi. Kaşıkçı'nın sonraki üniversite eğitimi, ticari kariyeri için fırlatma rampası görevi yapacaktı."[9][10]

İlk büyük anlaşmalarından birinde, büyük bir inşaat şirketi kayan çöl kumlarında kullandığı kamyonlarla ilgili sorunlar yaşıyordu. Kaşıkçı, babasının kendisine bir araba için verdiği parayı kullanarak, geniş tekerlekleri çölü geçmeyi oldukça kolaylaştıran bir dizi Kenworth kamyon satın aldı. Kaşıkçı, kamyonları inşaat şirketine kiralayarak ilk 250.000 ABD dolarını kazandı ve Kenworth'un Suudi Arabistan merkezli temsilcisi oldu.[9][10]

1960'larda ve 1970'lerde Kaşıkçı, altyapı ve savunma ihtiyaçlarını karşılamak için Batılı şirketler ile Suudi Arabistan hükûmetinin bir araya gelmesine yardımcı oldu.[9][10] 1970 ve 1975 yılları arasında Lockheed, Kaşıkçı'ya komisyon olarak 106 milyon dolar ödedi. Komisyonları %2,5 ile başladı ve sonunda %15'e kadar yükseldi. O zamanlar Lockheed'in uluslararası pazarlama başkan yardımcısı olan Max Helzel'e göre Kaşıkçı "tüm pratik amaçlar için Lockheed'in pazarlama kolu haline geldi. Kaşıkçı yalnızca başlangıç değil, strateji, sürekli tavsiye ve analiz de sağlayacaktı".[11]

Ticari bir öncü olarak İsviçre ve Lihtenştayn'da kendi komisyonlarını yürütmek ve CIA görevlileri James H. Critchfield ve Kim Roosevelt ve A.B.D. Başkanı Richard Nixon'ın yakın bir arkadaşı ABD'li işadamı Bebe Rebozo gibi önemli kişilerle bağlantıları geliştirmek için şirketler kurdu. O zamanlar sahibi olduğu Nabila dünyanın en büyük yatıydı ve James Bond filmi Never Say Never Again de bile kullanıldı.[9][10] Kaşıkçı mali sorunlarla karşılaştıktan sonra yatı Brunei Sultanı'na sattı, o da yatı 29 milyon ABD dolarına Donald Trump'a sattı, o da[12] Trump Taj Mahal kumarhanesini iflastan kurtarma anlaşmasının parçası olarak Prens El-Velid bin Talal'a 20 milyon ABD dolarına sattı.

Kaşıkçı, ABD Başkanı Richard Nixon'ın 1972'deki siyasi kampanyasına 200 milyon ABD Dolar bağışlayarak,[13] Amerikan şirketlerinin siyasi kampanyalara bu kadar büyük meblağlar vermesini yasaklayan mevcut yasaları çiğneyen dost bir banka aracılığıyla nüfuz kazandı.[14] Benzer düzenlemeler, Kaşıkçı'nın dünyadaki önemli kişiler üzerinde nüfuz kazanmasına imkan verdi.

Kaşıkçı, diğer şeylerin yanı sıra Salt Lake City'de Triad Center'ı inşa eden ve daha sonra iflas eden Triad International Holding Company adlı şirketin beyniydi.[15] En aktif yılları olan 1960'lar ve 1970'lerde ABD firmaları ile Suudi hükümeti arasında aracılık yapan silah tüccarı olarak ünlendi.

Suudi yazar Said Aburish Mayfair Set adlı belgesel dizisinde Kaşıkçı'nın ilk anlaşmalarından birinin 1963'te Aden Acil Durumunda David Stirling'e Yemen'deki gizli bir görev için silah sağlamak olduğunu belirtir.

Denizaşırı müşterileri arasında savunma müteahhitleri Lockheed Corporation (şimdi Lockheed Martin Corporation), Raytheon, Grumman Aircraft Engineering Corporation ve Northrop Corporation (son ikisi şimdi Northrop Grumman ile birleşti) vardı.[10][16]

Triad International

[değiştir | kaynağı değiştir]

Triad International Kaşıkçı'nın sahibi olduğu çok uluslu özel yatırım şirketidir. Üç kardeş Adnan, Essam ve Adil'den sonra "Triad" adını almıştır. Yatırımları, dünyada birçok önemli mülk ve işletmeyi içerir. Şirket, Triad Management, Triad Properties, Triad Energy, Triad Technology ve Triad Financial resources dahil olmak üzere yan şirketlerden oluşuyordu.[10][17][18]

Kaşıkçı'nın yatı Khalidia

İşletmelerin küresel yayılımı, Kaşıkçı ailesi tarafından klasik Monopoly oyunundan sonra modellenen Triopoly adlı bir masa oyununun yaratılmasına yol açtı. Çeşitli oyun karoları, Kaşıkçı ve onun Triad şirketine ait mülkleri ve şirketleri temsil ediyordu. Oyun üretildi ve aileye ve arkadaşlara verildi.

Triad International 1960'ların başında kuruldu ve büyüdükçe beş kıtaya yayıldı.[10] Şirketin varlıkları arasında oteller, alışveriş merkezleri, bankalar, petrol rafinerileri, bir bilgisayar üreticisi, bir altın madeni, inşaat şirketleri, araba ve kamyon bayilikleri ve profesyonel bir basketbol takımı olan Utah Jazz,[10][17][18] vardı.

Kaşıkçı mülklerinin özel tahta oyunu

Şirketin genel merkezi İsviçre'nin Cenevre kentinde olup, yan kuruluşları Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Suudi Arabistan'dadır.

Kaşıkçı, Triad aracılığıyla Kenya Dağı'nın eteğinde birkaç yüz dönümlük koruma alanı, Ol Pejeta Conservancy adlı Mount Kenya Safari Kulübü'nün, San Francisco Şehir Merkezi Doğu, ABD; 250 milyon ABD Doları tutarında bir mülk; Long Beach Edgington Oil, ABD'de yıllık 250 milyon ABD doları değerinde bir petrol rafinerisi; ATV bilgisayar sistemleri, Santa Ana, Arizona, ABD; Colorado Land & Cattle şirketi, Walnut Creek, California, ABD'deki Security National bankası, Toronto, Kanada'daki Barrick altın madeni; Suudi Arabistan Kenworth, Chrysler ve Fiat otomobil ve kamyon bayilikleri; Suudi Arabistan'daki National Gypsum şirketi ve Phoenix, Arizona, ABD'deki Sahuaro Petroleum' un sahibiydi.[10]

Şirketin ayrıca Lloyd's of London'da büyük mali çıkarları vardı; Manera şirketi; Acapulco, Meksika'daki Las Brisas Resort; Houston Galerisi; National araç kiralama şirketi; Kahire, Mısır'daki Pyramid Oasis; Travel Lodge Australia; Fiji'deki Pacific Harbor oteli; Beyrut Riyad bankası; ve Contra Costa bankası.[10]

Kaşıkçı'nın Triad gayrimenkulleri arasında;Beyrut; Cidde; Riyad; Cenevre; Kahire; Salt Lake City, Utah; Cone Ranch, Florida; Roma; Paris; Cannes; Londra; ve New York'ta Olympic Tower'da çok katlı çatı katı özel konutları kapsar.[10][17]

Kaşıkçı ayrıca Triad aracılığıyla birer adet McDonnell Douglas DC-8 ve DC-9, üç Boeing 727 ve birkaç küçük iş jeti ve helikopter dahil olmak üzere birkaç özel jete ve süper yata sahipti. Üç süper yatı Nabila, Mohammadia ve Khalidia, Nabila, Mohammed ve Khalid olan çocuklarının isimlerini almıştı.[10]

Musa Operasyonu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaşıkçı, Etiyopya İç Savaşı'nın neden olduğu kıtlıkta Sudan'dan İsrail'e[19] 14.000 Etiyopyalı Yahudi'yi hava yoluyla güvenli bir yere taşımak için 1984'teki çok gizli Musa Operasyonu'nun düzenlenmesine ve finanse edilmesine doğrudan dahil oldu.

İran–Kontra meselesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaşıkçı İranlı silah tüccarı Manucher Ghorbanifar ile birlikte İran-Kontra skandalı rehinelere silah takasında önemli bir aracı olarak karışmıştı ve karmaşık bir dizi olayda, Suudi ve ABD'nin desteğiyle Bank of Credit and Commerce International'dan (BCCI) bu silah alımları için borç para aldığı ortaya çıktı.[16] Olaydaki rolü, Kaşıkçı'nın Washington DC'deki American Üniversitesi'ne kendi adını taşıyacak bir spor salonu inşa etmesi için milyonlarca bağışta bulunmasıyla ilgili bir tartışma yarattı.[20]

Kaşıkçı, 1983'ten Mayıs 1989'da dolandırıcılık ve diğer suçlamalarla ilgili iddianamesine kadar üniversitenin mütevelli heyetinin üyesiydi.[21] Kaşıkçı, Amerika Birleşik Devletleri'nin "ana dış ajanıydı" ve Safari Club olarak bilinen uluslarüstü istihbarat ortaklığının kurulmasına yardım etti.[22]

Imelda Marcos olayı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaşıkçı'nın DC-9 jeti ve Karim Kaşıkçı tarafından kullanılan helikopteri

1988'de Kaşıkçı, fonları gizlemekle suçlanarak İsviçre'de tutuklandı ve üç ay tutuklu kaldı. ABD savcıları suçlamaları adaleti engelleme ve posta dolandırıcılığına indirdiğinde ve şantaj ve komplo gibi daha ciddi suçlamaları düşürdüklerinde, Kaşıkçı suçlu iadesiyle mücadeleyi bıraktı.

1990'da Manhattan'daki bir Birleşik Devletler federal jürisi, Kaşıkçı'yı ve sürgündeki Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos'un dul eşi İmelda Marcos'u şantaj ve dolandırıcılıktan beraat ettirdi.[23][24]

80'li yıllarda Filipinler'in eski lideri Ferdinand Marcos ile yakın olduğu yönündeki suçlamalar sonucu İsviçre'de hapis yatan Kaşıkçı, Dünya'nın en büyük yatı olan 86 metrelik Nabila'nın da sahibiydi.[25]

Medya

[değiştir | kaynağı değiştir]
1991'de After Dark programında göründü

1991'de Khashoggi, Orta Doğu'yu diğerlerinin yanı sıra eski Başbakan Edward Heath ve Lord Weidenfeld ile birlikte tartışarak İngiliz televizyon programı After Dark 'ta uzun süre göründü.[26]

Kaşıkçı, 1987 yılında Karanlık silah tüccarları: Adnan Kaşıkçı'nın Lüks Yaşamı ve Gösterişli Anlaşmaları başlığıyla Time dergisinin kapağında yer almıştı.

Adnan Kaşıkçı, Londra'da 6 Haziran 2017'de 81 yaşında ölmüştür.

Ortadirek Şaban filmindeki zengin iş insanı "Adnan Bıçakçı" karakteri ile kendisine gönderme yapılmıştır.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Who is Jamal Khashoggi?". VOA. 12 Ekim 2018. 12 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2018. 
  2. ^ Kessler, Ronald (1987), Khashoggi: the rise and fall of the world's richest man, Corgi, s. 41, ISBN 978-0552130608 
  3. ^ a b David Leigh and Rob Evans (7 Haziran 2007). "Biography: Adnan Khashoggi". The Guardian. Londra: Guardian News and Media Limited. 31 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2012. 
  4. ^ Michelle Green. "Unveiling Adnan Khashoggi: a Provocative Biography Tells of His Deals, His Wealth and His Women". People.Com. Time Inc. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2012. 
  5. ^ a b c "About the Bin Laden family". PBS. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2013. 
  6. ^ Ponton, Rebecca. "Soheir Khashoggi: Success Is No Mirage". Woman Abroad Magazine. Sept/Oct 2001 (7). 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2017. 
  7. ^ Sidhu, Jatswan S. (2009). Historical Dictionary of Brunei Darussalam (2, illustrated bas.). Scarecrow Press. s. 123. ISBN 9780810870789. 
  8. ^ Dominick Dunne. Khashoggi's Fall 21 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vanity Fair, September 1989; Retrieved 11 February 2012
  9. ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :0 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  10. ^ a b c d e f g h i j k l Cross, Jim; Gessner, Hal (23 Şubat 1985), Adnan Khashoggi, 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Haziran 2018 
  11. ^ Stengel, Richard (19 Ocak 1987). "Cover Stories: Khashoggi's High-Flying Realm". Time. s. 5. 19 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2008. 
  12. ^ Roberts, Roxanne (9 Ekim 2015). "Inside the fabulous world of Donald Trump, where money is no problem". The Washington Post. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2016. 
  13. ^ Anthony Summers with Robbyn Swan, The Arrogance of Power: The Secret World of Richard Nixon, (New York: Viking Penguin, 2000), p. 283
  14. ^ Jim Hougan, "Spooks: The Haunting of America: The Private Use of Secret Agents," (New York: William Morrow, 1978), 457-58
  15. ^ "Utah Company of Khashoggi Goes Bankrupt". Los Angeles Times. Associated Press. 29 Ocak 1987. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2017. 
  16. ^ a b Kinzer, Stephen (6 Haziran 2017). "Adnan Khashoggi, High-Living Saudi Arms Trader, Dies at 81". The New York Times. 7 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2017. 
  17. ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  18. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; standardmedia isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  19. ^ "Businessman's Role in Deal Told : Saudis Reported Hedging Bets in Iran-Iraq Conflict". Los Angeles Times. 27 Kasım 1986. 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ Isikoff, Michael; Isikoff, Michael (11 Ocak 1987). "American U. Donation Stirs Debate". The Washington Post. ISSN 0190-8286. 13 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2017. 
  21. ^ Christensen, Deborah (5 Mayıs 1989). "In Arresting Move, School's Board Drops Khashoggi". Los Angeles Times. ISSN 0458-3035. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2017. 
  22. ^ Cohen, Steven (8 Nisan 2016). "The Covert Roots of the Panama Papers". The New Republic. ISSN 0028-6583. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020. 
  23. ^ "Imelda Marcos Acquitted : Cleared of Looting Philippines to Buy N.Y. Skyscrapers : Khashoggi Also Freed in Blow to Justice Dept." Los Angeles Times. Associated Press. 2 Temmuz 1990. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023. 
  24. ^ Yuenger, James (20 Temmuz 1989). "Arms Dealer Goes From Riches To Jail". Chicago Tribune. 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2016. 
  25. ^ The First Post. "Michelle avoids Khashoggi and Thatcher in Marbella". 7 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2011. 
  26. ^ Website 30 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. of production company Open Media
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Adnan_Kaşıkçı&oldid=33401976" sayfasından alınmıştır