Abdurrahman el-Gafikî
| Abdurrahman el-Gafikî | |
|---|---|
| |
| Endülüs Emevi valisi | |
| Hükümdar | |
| Görev süresi 721-722 | |
| Yerine geldiği | Semh bin Malik el-Havlani |
| Yerine gelen | Anbese bin Sühaym |
| Görev süresi 730-732 | |
| Yerine geldiği | Muhammed bin Abdullah Eşcai |
| Yerine gelen | Abdülmelik bin Katan el-Fihri |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | ? |
| Ölüm | 732 Vouneuil-sur-Vienne, Poitiers, Frank Krallığı |
| Akraba(lar) | |
| Çocuk(lar) | |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | Emevi halifeleri |
| Çatışma/savaşları | |
Abdurrahman el-Gafikî (Arapça: عبد الرحمن بن عبد اللّه الغافقي, roman: ʿAbd al-Raḥmān ibn ʿAbd Allāh al-Ghāfiqī; ö. 732), Endülüs Müslüman güçlerini Franklara karşı yöneten bir Arap Emevi komutanı ve valisiydi. Harekâtları başarısız oldu ve 10 Ekim 732'de Puvatya Muharebesi'nde Charles Martel'in güçlerine karşı yapılan çatışmada öldürüldü.[1]
Puvatya Muharebesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Odo, soylularıyla birlikte yardım aramak için Charles Martel'e kaçtı. Charles, haber ona ulaştığında Tuna'da sefere çıkmıştı. Martel, uzun yıllardır kendisiyle birlikte sefere çıkmış deneyimli bir profesyonel piyadeye sahipti ve ordusunu Aktinya'ya doğru yürüttü. Frankların normalde güçlerini desteklemek için çağırdıkları milis birliklerine ek olarak, yaklaşık 30.000 kişilik bir Galyalı ve Germen ordusu kurdu.
Emeviler, Frankların güçlerini önceden keşfetmeyi başaramadılar ve ayrıca hilafetin Pireneler üzerinden Hristiyan Avrupa'nın kalbine doğru genişlemesini engellemeye kararlı olan Charles Martel'i de yanlış değerlendirdiler. Bu, 732'de Loire Nehri'nin güneyinde, Poitiers yakınlarında Abdurrahman'ın yenilgisine yol açan feci bir hataydı.
Frank lideri savaş alanını seçti. Ordusunu dağların üzerinden geçirerek ve açık yollardan kaçınarak, adamlarını yüksek, ormanlık bir ovaya yerleştirene kadar tespit edilmekten kaçtı. Martel, konumunu çevreleyen tepelerin ve ağaçların Müslüman süvarilerini büyük ölçüde engelleyeceğini bilerek savaş alanını dikkatlice seçmişti. Yedi gün boyunca iki ordu çarpıştı ve manevra yaptı, İslam güçleri tüm baskın gruplarını geri çağırdı, böylece yedinci günde orduları tam güce ulaştı. Martel ayrıca bazı takviyeler aldı, ancak çoğu tarihçi savaş sırasında sayıca çok az olduğu konusunda hemfikir. Martel, adamlarını Müslüman ağır süvarilerine karşı koymak için antik Yunan falanks oluşumuna benzer şekilde geniş bir karede savaşmaları için eğitti. Franklar savunma oluşumlarını tüm gün boyunca korudular ve Müslüman ağır süvarilerinin tekrarlanan saldırılarını püskürttüler.
Lewis'e göre Müslüman askerlere aileleri eşlik ediyordu. Eşleri ve cariyeleri de kayıplar arasındaydı. Kamplarının yağmalandığını fark eden Abdurrahman'ın kuvvetlerinden büyük bir birlik savaştan çekilip ganimetlerini kurtarmak için geri döndü. Abdurrahman böylece Frank piyadeleri karşısında savunmasız kaldı ve adamlarını toparlamaya çalışırken savaşta öldürüldü. Müslüman ordusunun yenilgisinin bir nedeni de ganimetlerle meşgul olmalarıydı; bir diğeri ise çeşitli etnik ve kabile grupları arasındaki çekişmelerdi ve bu çekişmeler hayatta kalan generallerin Abdurrahman'ın yerini alacak bir komutan konusunda anlaşamamalarına yol açtı. Siyasi gruplar, ırksal ve etnik rekabetler ve kişilik çatışmaları onun ölümünden sonra ortaya çıktı. Halifeliğin her yerinden gelen bir orduda bulunan çeşitli milliyetler ve etnik gruplar ve hayatta kalan generaller, ertesi gün kendilerine liderlik edecek bir komutan konusunda anlaşamayarak kendi aralarında çekiştiler. Liderlik edecek birini seçememek, hala tehlikeli olan bir ordunun toptan geri çekilmesine neden oldu.
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ * Yıldız, Hakkı Dursun (1988). "ABDURRAHMAN el-GĀFİKĪ". İslam Ansiklopedisi. 1. TDV. s. 162. ISBN 978-97-53-89456-2. 13 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024.
