İçeriğe atla

1997 Orta Avrupa seli

Vikipedi, özgür ansiklopedi
1997 Orta Avrupa seli
TarihTemmuz 1997
Can kaybı114 (Polonya'da 56, Çek Cumhuriyeti'nde 58)
Maddi zarar4,5 milyar $
Etkilenen bölgelerÇek Cumhuriyeti, Polonya, Almanya

1997 Orta Avrupa seli veya 1997 Oder seli, Oder ve Morava nehir havzaları boyunca Temmuz 1997'de Polonya, Almanya ve Çekya'yı etkiledi ve yaklaşık 74 kişinin hayatını aldı.[1][2] Çek Cumhuriyeti ve Polonya'da 4,5 milyar $ maddi hasara sebep olduğu tahmin ediliyor (Çek Cumhuriyeti ve Polonya'da 3,8 milyar euro, Almanya'da 330 milyon euro maddi hasar). Sel, Çek Cumhuriyeti'nde başladı, daha sonra Polonya ve Almanya'ya yayıldı. Ona Polonya'da ülke tarihindeki en büyük felakete neden olan sellerden biri olduğu için Millennium Flood (Powódź tysiąclecia) adı verildi.[3] Terim ayrıca Almanya'da da kullanıldı (Jahrtausendflut).[4] Sel ayrıca Great Flood of 1997 olarak da adlandırılmaktadır.[5]

Nedenler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Güneybatı Polonya ve Kuzey Çek Cumhuriyeti, ilki 3–10 Temmuz ve ikincisi 17–22 Temmuz olmak üzere iki dönem yoğun yağış gördü.[6] Yağış, Kuzey İtalya'dan Moravia ve Polonya'ya taşınan bir Cenova düşük basınç sisteminden kaynaklanmıştır. Olağandışı gelişme, Azor Adaları ve İskandinavya arasındaki daha yüksek hava basıncı alanı tarafından engellendiğinde meydana geldi. Düşük basınç merkezi uzun bir süre Polonya'nın güneyinde kaldı.[7]

Yağış çok yüksekti, 300-600 milimetre (12-24 in) ölçüldü ve birkaç gün içinde birkaç aylık ortalama yağışa karşılık geldi.[3] Su seviyeleri daha önce kaydedilen ortalamaların 2–3 m üzerine yükseldi ve suyun mevcut ölçüm çubuklarının üzerinden akmasına neden olacak kadar yüksekti. Dünya tarihinin kaydedilen en ağır yağışlarından biriydi.[5] Belirli bir yılda böyle bir sel olasılığının % 0,1 olduğu tahmin edildiğinden Milenyum Tufanı olarak adlandırıldı.[8][9]

Taşkınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Stary Dwór Köyü'nün çıkış tabelası, Wołów County, Polonya

Sel, 5 Temmuz'da Çek Cumhuriyeti'nde başladı ve 6 Temmuz'da Polonya'ya yayıldı. Bu erken seller çok hızlı ani sellerdi (su seviyeleri yarım günde dört metreye kadar yükseldi).[7] Polonya'da sular altında kalan ilk kasabalar Głuchołazy civarında bulunuyordu ve 7 Temmuz'da Polonya Başbakanı Włodzimierz Cimoszewicz tarafından ziyaret edildiler.[5] Sel, Chałupki'den Racibórz'a hızla yayıldı. Kłodzko'da birkaç yüz yıl öncesine ait birkaç bina (kamienica) yıkıldı; sel 8 Temmuz'da Krapkowice'e ulaştı. Selin ikinci aşamasında, sel dalgası Oder nehrinden aşağı aktı ve bölgedeki birbirini takip eden kasabalar sular altında kaldı. Daha batıdaki Opole'yi 10 Temmuz'da, Wrocław ve Rybnik'i 12 Temmuz'da ve kısa süre sonra Głogów'u su bastı. Yükselen sular, Polonya-Almanya sınırına (Oder-Neisse hattı) ulaştıklarında yavaşladı ve hazırlıklar daha fazla zaman kazandı; bu nedenle zararlar çok daha düşüktü.

18 Temmuz'da Polonya Cumhurbaşkanı Aleksander Kwaśniewski bir günlük ulusal yas ilan etti.[10]

Su seviyeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Zollbrücke, Almanya
Hohensaaten, Almanya
Hohenwutzen, Almanya
Siekierki, Polonya

Sel döneminde Oder nehrinde kaydedilen su seviyeleri:[11]

Wroclaw Üniversitesi Köprüsü yakınında bir anıt, 1997 sel sırasında şehri kurtarmak için çalışan insanları onurlandırır. Anıt, Üniversite Kütüphanesi'nde alt katlardan üst katlara kadar tüm kitapları taşıyan sembolik bir kadını tasvir ediyor.
Yer Oder'e olan uzaklık (km) Maksimum su seviyesi
[cm] 		Tarih
Polonya Racibórz Miedonia 55,5 1045 9 Temmuz 1997
Polonya Ujście Nysy 180,5 768 10 Temmuz 1997
Polonya Rędzin 261,1 1030 13 Temmuz 1997
Polonya Brzeg Dolny 284,7 970 13 Temmuz 1997 - 14 Temmuz 1997
Polonya Malczyce 304,8 792 14 Temmuz 1997 - 15 Temmuz 1997
Polonya Ścinawa 331,9 732 15 Temmuz 1997
Polonya Głogów 392,9 712 16 Temmuz 1997
Polonya Nowa Sól 429,8 681 16 Temmuz 1997
Polonya Cigacice 471,3 682 19 Temmuz 1997
Polonya Połęcko 530,3 595 24 Temmuz 1997
Almanya Ratzdorf 542,5 691 24 Temmuz 1997
Almanya Eisenhüttenstadt 554,1 717 24 Temmuz 1997
Almanya Frankfurt / Oder 584,0 657-656 27 Temmuz 1997
Polonya Słubice 584,1 637 27 Temmuz 1997
Almanya Kietz 614,8 653 27 Temmuz 1997- 28 Temmuz 1997
Almanya Kienitz 633,0 628 24 Temmuz 1997
Polonya Gozdowice 645,3 659 31 Temmuz 1997- 1 Ağustos 1997
Almanya Hohensaaten-Finow 664,9 729 31 Temmuz 1997
Almanya Hohensaaten
Ostschleuse OP (Oderseite) 		667,2 805 31 Temmuz 1997
Polonya Bielinek 673,5 712 31 Temmuz 1997- 1 Ağustos 1997
Almanya Stützkow 680,5 1009 29 Temmuz 1997
Almanya Schwedt Oderbrücke 690,6 886 2 Ağustos 1997
Almanya Schwedt
Schleuse OP (Oderseite) 		697,0 840 1 Ağustos 1997- 2 Ağustos 1997
Polonya Widuchowa 701,8 760 2 Ağustos 1997- 3 Ağustos 1997
Almanya Gartz (Oder) 8 698 1 Ağustos 1997- 2 Ağustos 1997
Almanya Mescherin 14,1 672 3 Ağustos 1997
Polonya Gryfino 718,5 649 3 Ağustos 1997
Almanya Ückermünde Oderhaff 536 6 Ağustos 1997

Ölümler ve zararlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wrocław, Polonya. Temmuz 1997. Su baskını sonrası.

Sel 114 kişinin ölümüne neden oldu (Polonya'da 56,[12] Çek Cumhuriyeti'nde 58[13][14]) ve 4,5 milyar $ olarak tahmin edilen maddi zararlar[15] (3,8 milyar eEuro  Çek Cumhuriyeti ve Polonya'da ve Almanya'da 330 milyon euro) meydana geldi.

Polonya'da 7.000 kişinin tüm mallarını kaybettiği tahmin edilmektedir. 9.000 özel işletme etkilendi ve 680.000 ev hasar gördü veya yıkıldı. Sel 843 okula (100'ü yıkıldı), 4.000 köprüye (45'i yıkıldı), 14.400 km yola ve 2.000 km demiryoluna zarar verdi. Polonya'da toplam 665.835 hektar etkilenmiştir (Polonya toplam topraklarının tahmini %2'si).[3][16] Kayıplar 63 milyar Polonya zilotisi (veya 1997 yılı düzeyinde 2,3–3,5 milyar ABD doları) olarak tahmin edildi. Kłodzko kasabası yıllık bütçesinin 50 katına eşit zarar görmüştür.[7]

Çek Cumhuriyeti'nde 50 ölüm vardı[5] (başka bir kaynak 60[14] olarak veriyor). 2151 daire ve 48 köprü yıkıldı.[17] 538 köy ve kasaba etkilendi. Maddi kayıplar 63 milyar Çek korunası olarak tahmin edildi. Troubky kasabası en ciddi şekilde etkilenmiştir.

Almanya'da ölüm gerçekleşmedi.[18]

Tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çek Cumhuriyeti ve Polonya'daki hükûmet eleştirildi.[5] Sel, karar verme ve altyapı konusunda çeşitli yetersizlikler ortaya koysa da, felaketin eşi görülmemiş büyüklüğü bazıları tarafından eleştiriler için hafifletici bir faktör olarak görülüyordu.[3][7]

Çok sayıda yardım kuruluşu sellerden etkilenenlere yardım sağladı.[19]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Third dike bursts in flood-hit Germany". CNN. 25 Temmuz 1997. 19 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2014. 
  2. ^ International Commission on the Protection of the Oder against Pollution (1999): 1997 flood. Oder catchment area, Wrocław ()
  3. ^ a b c d Roman Konieczny. Paweł Madej. Małgorzata Siudak. Local Flood Hazard Reduction Plans in Poland – Problems and Perspectives. In Coping with flash floods. Springer. 2001. ss. 91-. ISBN 978-0-7923-6826-7. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2011. 
  4. ^ Martin Doring. The Politics of Nature: Constructing the German Reunification during the Great Odra Flood 1997 in Visions of nature: a scientific exploration of people's implicit philosophies regarding nature in Germany, the Netherlands and United Kingdom. LIT Verlag Münster. 2006. ss. 155-. ISBN 978-3-8258-9008-7. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2011. 
  5. ^ a b c d e K. Szamalek. The Great Flood of 1997 in Poland: The Truth and Myth. In Fluvial hydrosystems. Springer. 1996. ss. 67-. ISBN 978-0-412-37100-4. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2011. 
  6. ^ (Almanca) Studien und Tagungsberichte, Schriftenreihe des Landesumweltamtes Brandenburg. Band 16 – Das Sommerhochwasser an der Oder 1997 – Fachbeiträge anläßlich der Brandenburger Ökologietage II. Potsdam. Marz 1997
  7. ^ a b c d Zbigniew W. Kundzewicz. Summer 1997 Flood in Poland in Perspective. In Extreme Hydrological Events: New Concepts for Security. Springer. 2007. ss. 98-. ISBN 978-1-4020-5740-3. 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2011. 
  8. ^ (Lehçe) Przemysław Berg, Czy grozi nam powódź: Widmo Wielkiej Wody 31 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Polityka, 21 lutego 2010
  9. ^ Goniewicz (2019). "Challenges in Implementing Sendai Framework for Disaster Risk Reduction in Poland". International Journal of Environmental Research and Public Health. 16 (14): 2574. 
  10. ^ (Lehçe) Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 1997 r. w sprawie opuszczenia flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej 23 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. M.P. 1997 nr 42 poz. 423
  11. ^ Studien und Tagungsberichte, Schriftenreihe des Landesumweltamtes Brandenburg. Band 16 – Das Sommerhochwasser an der Oder 1997 – Fachbeiträge anläßlich der Brandenburger Ökologietage II. Potsdam. Marz 1997
  12. ^ Zbigniew W. Kundzewicz. Summer 1997 Flood in Poland in Perspective. In Extreme Hydrological Events: New Concepts for Security. Springer. 2007. ss. 102-. ISBN 978-1-4020-5740-3. 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2011. 
  13. ^ Pavel Punchchar, Marek Mata, and Daniel Pokorny. Improvement of Flood Protection in Czech Republic in Fluvial hydrosystems. Springer. 1996. ss. 17-. ISBN 978-0-412-37100-4. 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2011. 
  14. ^ a b Jaromir Riha. Dams and floods in the Czech Republic. In Dams and Reservoirs, Societies and Environment in the 21st Century: Proceedings of the International Symposium on Dams in the Societies of the 21st Century, 22nd International Congress on Large Dams (ICOLD), Barcelona, Spain, 18 June 2006. Taylor & Francis. 25 Mayıs 2006. ss. 193-. ISBN 978-0-415-40423-5. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2011. 
  15. ^ Flood risk management: hazards, vulnerability and mitigation measures. Springer. 2006. ss. 22-. ISBN 978-1-4020-4597-4. 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2011. 
  16. ^ (Lehçe) Jerzy Grela, Henryk Słota, Jan Zieliński (editors). 1999. Dorzecze Wisły. Monografia Powodzi lipiec 1997. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. 83-85176-68-3
  17. ^ Proceedings of the European Expert Meeting on the Oder Flood 1997: 18 May 1998, Potsdam, Germany : Ribamod concerted action. Office for Official Publications of the European Communities. Ağustos 1999. ISBN 978-92-828-6073-1. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2011. 
  18. ^ Extreme weather events and public health responses. Birkhäuser. 13 Eylül 2005. ss. 202-. ISBN 978-3-540-24417-2. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2011. 
  19. ^ American advertising in Poland: a study of cultural interactions since 1990. McFarland. 2009. ss. 155-. ISBN 978-0-7864-3797-9. 17 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2011. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta 1997 Oder flood ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=1997_Orta_Avrupa_seli&oldid=32697239" sayfasından alınmıştır