1987 Türkiye genel seçimleri

1987 Türkiye genel seçimleri
← önceki üyeler seçilen üyeler →
Türkiye Büyük Millet Meclisinin 450 sandalyesi için ; Çoğunluk için gereken 226 sandalye
Kayıtlı	26.376.926
Katılım	%93,3 ( 1,0)
	Her seçim bölgesinden birinci çıkan partiye göre seçim sonuçlarını gösteren harita
	Seçimden sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinin sandalye dağılımı
Önceki Başbakan; Turgut Özal; ANAP	Seçilen Başbakan ; Turgut Özal; ANAP

1987 Türkiye genel seçimleri ile TBMM 18. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimler 29 Kasım 1987 tarihinde, 67 ildeki 104 seçim çevresinde düzenlendi.

450 milletvekilliğinin belirlendiği seçimlere 7 siyasi parti ve toplam 3.214 aday katıldı. Seçime katılan 7 parti de 450'şer aday gösterdi, ayrıca 41 seçim çevresinde 64 kişi de seçime bağımsız aday olarak katıldı.

29 Kasım 1987 genel seçimleri, 1946'dan sonra birden fazla partinin katıldığı 10. genel seçim ve aynı zamanda Türkiye'de yapılan üçüncü erken seçimdir. Bu seçimlere, Millî Güvenlik Konseyi’nin (MGK) bir önceki seçimde veto ettiği partiler de katılırken, 12 Eylül Darbesi'nden sonra siyaset yasağı konan eski liderlerin partilerinin başında girdiği ilk seçimler oldu. 1987 seçimleri Türk siyasi hayatında %93,3’lük oranla katılımın en yüksek olduğu seçimlerdir.^[1]

Seçimlerden galip çıkan Anavatan Partisi, yürürlüğe giren yeni seçim sistemi sayesinde, 1983 seçimlerine göre oy oranı yaklaşık 9 puan gerilemesine rağmen milletvekili sayısını 292’ye çıkartarak yeniden tek başına iktidara geldi. Anavatan Partisi dışında seçim barajını aşan diğer iki partiden Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) 99 ve Doğru Yol Partisi (DYP) 59 milletvekilliği kazandı. Demokratik Sol Parti (DSP), Millî Selamet Partisi'nin devamı olan Refah Partisi (RP), MHP’nin devamı olan Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) ile Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) seçim barajın altında kalarak TBMM’ye giremedi.

Seçim Sistemi

17 Mayıs 1987’de Anayasa’da yapılan değişiklikle seçmen yaşı 20’ye indirilip, milletvekili sayısı 400'den 450’ye çıkarıldı ve 12 Eylül 1980 öncesindeki bazı siyasetçilere yasak getiren geçici 4. madde halkoyuna sunularak kaldırıldı (1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu). 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nda bu yönde değişiklik yapılmıştır.^[2] Seçimlerden önce yapılan bir diğer düzenlemeyle seçmen kütüğüne kayıtlı olmayan ve en az 6 aydır yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının gümrük kapılarında kurulacak sandıklarda genel seçimlerde ve halkoylamalarında oy kullanması mümkün hale getirildi.

Seçimlerden önce yürürlüğe giren yeni sisteme göre, milletvekilliklerinin dağılımı "çift barajlı" ve "kontenjanlı" bir sistemle belirlendi. Bu sistem, kontenjan adaylarının seçimi yönünden "çoğunluk", liste adaylarının seçimi yönünden ise "Barajlı D'Hont" sistemlerinin karmasından oluştu ve Türkiye'de ilk kez uygulandı.

Sisteme göre, önce yüzde 10 oranındaki Türkiye barajı belirlendi. Bunun için 104 seçim çevresindeki geçerli oylar, gümrük kapılarında kullanılan geçerli oylarla toplandı. Böylece, "Türkiye toplam geçerli oyu" bulundu. Bu rakama göre, yüzde 10 baraj belirlendi. Bu barajı geçemeyen parti milletvekili çıkaramadı.

Gümrük kapılarında kullanılan geçerli oylar, seçim çevrelerinin toplam geçerli oylarına göre dağıtıldı. Seçim çevresi barajının hesaplanması ve milletvekilliği dağılımı ise şöyle yapıldı; Bir seçim çevresinde geçerli oyların toplamı (gümrüklerdeki oylardan yansıyanlar dahil), o çevreden çıkan milletvekili sayısına bölündü. 6 milletvekili çıkaracak seçim çevresinde bu bölme işlemi bir eksiği ile yani 5 milletvekili çıkaracakmış gibi yapıldı. Biri kontenjan 5 veya 4 milletvekili çıkaran seçim çevresinde ise bölme işlemi, toplam milletvekili sayısına göre yapıldı.

Bölme işlemi sonucu elde edilen rakam, o bölgenin "seçim çevresi barajı"nı oluşturdu. Bir partinin milletvekili çıkarabilmesi için en az bu rakam kadar oy alması gerekti. Bağımsız adaylar için de aynı baraj rakamı geçerli oldu. Hiçbir partinin "seçim çevresi barajı"nı aşamaması hâlinde baraj dikkate alınmadı ve partiler barajı aşmış gibi hesap yapıldı. 104 seçim çevresinde gerçekleşen 1987 seçimlerinde, %20 (267 MV), %25 (72 MV) ve %33,3 (105 MV) düzeyinde oluşan seçim çevresi barajları seçim sistemine hakim oldu.^[3]

Kontenjan milletvekili çıkarmayan seçim çevrelerinde, milletvekili dağılımı için, o partinin aldığı geçerli oy sayısı önce 1'e, sonra 2'ye, o seçim çevresinden çıkacak milletvekili sayısına kadar bölündü. Daha sonra çıkan rakamlar sıralamaya konuldu. Bu sıralama, o seçim çevresindeki milletvekili sayısı tamamlanıncaya kadar devam etti.

Kontenjanlı seçim çevrelerinde en fazla oyu alan partinin kontenjan adayı milletvekili seçildi. Bu gibi seçim çevrelerinde milletvekili dağılımı şu şekilde yapıldı; partilerin aldıkları geçerli oylar, kontenjan dışında çıkacak milletvekili sayısına bölündü. Yani, bölme işlemi kontenjan ile birlikte çıkacak milletvekili sayısının bir eksiği yapıldı. Kontenjan adayı dahil 5 ve 4 milletvekili çıkaracak seçim çevrelerinde de bölme işlemi bir eksiği ile yapıldı.

Sonuçlar

1987 genel seçimlerinin sonuçları:^[4]

Toplam Sandık	99.163
Kayıtlı seçmen sayısı	26.376.926
Oy kullanan seçmen sayısı	24.603.541
Katılım Oranı (%)	93,3
Geçerli oy sayısı	23.923.687
Gümrük kapıları geçerli oy sayısı	47.942
Toplam geçerli oy sayısı	23.971.629
Milletvekili Sayısı	450

Parti		Genel Başkan	Oy	%	+/–	Sandalye	+/–
	Anavatan Partisi	Turgut Özal	8.704.335	36,31	8,83	292	81
	Sosyaldemokrat Halkçı Parti	Erdal İnönü	5.931.000	24,74	—	99	—
	Doğru Yol Partisi	Süleyman Demirel	4.587.062	19,14	—	59	—
%10 seçim barajı
	Demokratik Sol Parti	Bülent Ecevit	2.044.576	8,53	—	0	—
	Refah Partisi	Necmettin Erbakan	1.717.425	7,16	—	0	—
	Milliyetçi Çalışma Partisi	Alparslan Türkeş	701.538	2,93	—	0	—
	Islahatçı Demokrasi Partisi	Aykut Edibali	196.272	0,82	—	0	—
	Bağımsızlar		89.421	0,37	0,76	0
Toplam			23.971.629	100		450

İllere Göre Seçim Sonuçları

İllere göre 29 Kasım 1987 genel seçim sonuçları;^[5]

İl	MV	ANAP	%	SHP	%	DYP	%	DSP	%	RP	%	Diğer	%	Toplam
Adana	14	264.776	33,9	210.436	26,9	149.868	19,2	78.049	10,0	43.055	5,5	35.037	4,5	781.221
Adıyaman	4	51.771	32,9	38.317	24,3	36.362	23,1	7.202	4,6	17.965	11,4	5.806	3,7	157.423
Afyon	6	114.818	37,4	49.414	16,1	77.516	25,3	23.768	7,8	20.000	6,5	21.148	6,9	306.664
Ağrı	4	46.803	36,7	19.486	15,3	21.968	17,2	17.369	13,6	17.955	14,1	4.087	3,2	127.668
Amasya	4	58.507	33,2	50.045	28,4	37.129	21,1	12.252	6,9	9.282	5,3	9.000	5,1	176.215
Ankara	26	651.916	39,6	486.432	29,6	237.886	14,5	100.371	6,1	69.578	4,2	98.362	6,0	1.644.545
Antalya	8	151.273	32,5	115.928	24,9	151.180	32,5	19.295	4,2	14.518	3,1	13.288	2,9	465.482
Artvin	3	32.249	28,9	34.396	30,8	31.517	28,3	6.763	6,1	4.171	3,7	2.412	2,2	111.508
Aydın	7	167.246	41,1	102.602	25,3	87.012	21,4	27.674	6,8	12.508	3,1	9.427	2,3	406.469
Balıkesir	8	206.937	37,7	130.903	23,9	125.953	22,9	44.799	8,2	26.301	4,8	13.659	2,5	548.552
Bilecik	2	37.294	40,6	24.733	26,9	18.678	20,3	5.792	6,3	3.218	3,5	2.162	2,4	91.877
Bingöl	3	21.835	28,4	11.625	15,1	22.753	29,6	1.751	2,3	17.020	22,2	1.794	2,3	76.778
Bitlis	3	35.822	43,8	10.795	13,2	12.811	15,7	3.145	3,8	17.285	21,1	1.964	2,4	81.822
Bolu	5	127.895	47,2	39.133	14,5	54.450	20,1	22.426	8,3	20.423	7,5	6.645	2,4	270.972
Burdur	3	56.083	41,3	25.230	18,6	34.373	25,3	9.970	7,3	4.823	3,6	5.239	3,9	135.718
Bursa	11	282.998	36,8	148.504	19,3	200.149	26,1	68.223	8,9	48.396	6,3	20.219	2,6	768.489
Çanakkale	4	101.454	40,5	62.043	24,8	56.348	22,5	19.207	7,7	6.715	2,7	4.598	1,8	250.365
Çankırı	3	51.052	44,0	11.855	10,2	26.943	23,2	9.395	8,1	7.917	6,8	8.855	7,6	116.017
Çorum	6	110.838	39,0	68.538	24,1	42.773	15,1	20.813	7,3	18.284	6,4	22.918	8,1	284.164
Denizli	6	125.017	35,2	95.114	26,7	85.715	24,1	29.497	8,3	10.192	2,9	10.100	2,8	355.635
Diyarbakır	8	68.333	22,9	76.074	25,5	39.597	13,3	27.898	9,4	72.925	24,5	13.169	4,4	297.996
Edirne	4	57.053	26,1	63.429	29,0	43.857	20,1	46.660	21,3	4.662	2,1	2.979	1,4	218.640
Elazığ	5	47.434	23,6	38.026	18,9	62.670	31,2	7.264	3,6	35.427	17,6	10.367	5,2	201.188
Erzincan	3	45.817	39,6	38.882	33,6	11.127	9,6	4.734	4,1	4.664	4,0	10.497	9,1	115.721
Erzurum	7	135.219	40,9	31.384	9,5	86.132	26,1	15.581	4,7	32.367	9,8	29.681	9,0	330.364
Eskişehir	5	141.597	41,4	94.419	27,6	66.588	19,5	20.195	5,9	9.821	2,9	9.102	2,7	341.722
Gaziantep	8	147.244	36,4	125.853	31,1	67.553	16,7	21.442	5,3	26.023	6,5	16.209	4,0	404.324
Giresun	5	89.843	42,2	47.169	22,1	35.679	16,8	15.958	7,5	14.317	6,7	10.065	4,7	213.031
Gümüşhane	3	50.830	48,7	9.949	9,5	20.067	19,2	4.876	4,7	13.773	13,2	4.962	4,8	104.457
Hakkâri	2	20.755	36,0	18.161	31,5	6.369	11,0	10.352	17,9	1.620	2,8	471	0,8	57.728
Hatay	9	131.832	30,8	140.073	32,7	86.113	20,1	28.748	6,7	26.002	6,1	15.813	3,7	428.581
Isparta	4	35.573	19,3	19.572	10,6	110.946	60,2	5.486	3,0	6.345	3,5	6.257	3,4	184.179
İçel	9	179.786	36,0	169.473	33,9	88.042	17,6	21.912	4,4	19.899	4,0	20.906	4,2	500.018
İstanbul	45	1.235.123	39,7	928.459	29,8	368.678	11,9	313.242	10,1	213.544	6,9	52.086	1,7	3.111.132
İzmir	19	472.308	35,8	469.367	35,6	206.556	15,6	121.559	9,2	30.186	2,3	19.436	1,5	1.319.412
Kahramanmaraş	7	91.362	29,5	62.491	20,2	70.072	22,6	10.028	3,2	42.829	13,8	33.329	10,7	310.111
Kars	6	92.294	36,9	85.706	34,2	19.840	7,9	30.327	12,1	10.284	4,1	11.905	4,8	250.356
Kastamonu	4	85.060	37,0	37.319	16,2	56.828	24,7	28.804	12,5	8.500	3,7	13.619	5,9	230.130
Kayseri	8	177.110	44,7	67.421	17,0	58.206	14,7	26.172	6,6	36.781	9,3	30.829	7,8	396.519
Kırklareli	3	56.175	33,4	59.999	35,7	30.746	18,3	15.540	9,2	3.359	2,0	2.320	1,4	168.139
Kırşehir	3	46.589	41,4	32.854	29,2	10.033	8,9	7.902	7,0	6.855	6,1	8.290	7,4	112.523
Kocaeli	7	109.007	27,1	110.892	27,6	80.582	20,1	38.373	9,5	53.159	13,2	10.045	2,5	402.058
Konya	14	307.075	38,4	135.643	17,0	136.721	17,1	53.094	6,6	120.259	15,0	46.820	5,9	799.612
Kütahya	5	104.541	36,2	45.636	15,8	78.033	27,0	19.948	6,9	26.412	9,1	14.600	5,0	289.170
Malatya	6	159.540	58,6	67.700	24,9	12.636	4,7	8.797	3,2	16.315	6,0	7.112	2,6	272.100
Manisa	9	193.557	33,4	136.590	23,6	162.365	28,0	49.679	8,6	24.757	4,3	12.620	2,2	579.568
Mardin	6	59.043	27,8	58.750	27,7	45.120	21,3	11.125	5,2	35.972	17,0	2.047	1,0	212.057
Muğla	5	93.948	33,7	82.273	29,5	71.937	25,8	20.294	7,3	5.242	1,9	5.385	1,9	279.079
Muş	4	35.905	34,1	20.309	19,3	19.270	18,4	4.790	4,6	14.309	13,6	10.577	10,1	105.160
Nevşehir	3	43.118	33,2	27.001	20,8	29.655	22,8	7.035	5,4	13.892	10,7	9.345	7,2	130.046
Niğde	5	86.124	36,8	45.035	19,2	51.039	21,8	20.753	8,8	18.914	8,1	12.303	5,3	234.168
Ordu	7	127.175	39,8	69.318	21,7	53.018	16,6	38.813	12,1	20.366	6,4	10.905	3,4	319.595
Rize	4	51.616	31,0	30.479	18,3	39.996	24,0	15.638	9,4	23.773	14,2	5.181	3,1	166.683
Sakarya	6	111.400	34,6	46.059	14,3	86.136	26,7	32.732	10,1	34.127	10,6	11.733	3,7	322.187
Samsun	9	162.823	30,7	94.825	17,9	163.137	30,8	58.346	11,0	31.959	6,0	18.995	3,6	530.085
Siirt	5	45.132	27,9	28.055	17,3	37.017	22,9	7.768	4,8	38.966	24,1	4.839	3,0	161.777
Sinop	3	39.187	30,1	28.924	22,2	29.479	22,6	22.107	17,0	6.487	5,0	4.174	3,2	130.358
Sivas	7	124.236	39,5	82.174	26,1	23.243	7,4	18.416	5,9	40.076	12,7	26.538	8,4	314.683
Şanlıurfa	7	97.597	36,0	40.509	15,0	50.104	18,5	18.421	6,8	32.237	11,9	31.977	11,8	270.845
Tekirdağ	4	76.716	33,6	71.001	31,1	43.282	19,0	29.490	12,9	4.826	2,1	3.016	1,3	228.331
Tokat	6	104.652	34,1	74.933	24,4	54.785	17,9	23.113	7,5	26.672	8,7	22.851	7,4	307.006
Trabzon	7	123.985	36,8	57.130	17,0	63.271	18,8	37.479	11,1	37.631	11,2	17.187	5,1	336.683
Tunceli	2	10.973	19,1	31.531	54,8	2.346	4,1	10.921	19,0	832	1,4	900	1,6	57.503
Uşak	3	58.027	39,8	42.771	29,3	20.995	14,4	13.923	9,5	5.679	3,9	4.477	3,1	145.872
Van	5	43.927	25,4	24.331	14,0	24.388	14,1	16.872	9,7	30.064	17,4	33.616	19,4	173.198
Yozgat	5	103.001	45,1	41.191	18,1	21.721	9,5	13.660	6,0	18.547	8,1	30.040	13,2	228.160
Zonguldak	9	128.109	24,6	86.331	16,5	129.703	24,9	140.548	26,9	26.163	5,0	10.936	2,1	521.790
Türkiye Toplamı	450	8.704.335	36,3	5.931.000	24,8	4.587.062	19,1	2.044.576	8,5	1.717.425	7,2	987.231	4,1	23.971.629

Kaynakça

^ "Çok Partili Siyasi Hayat, Partilerin Seçim Beyannameleri ve Propaganda Görselleri (1950-2011)". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2016.
^ TÜRKİYE'DE MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ 12 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., byegm.gov.tr
^ "Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları" (PDF). 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2016.
^ "1983 - 2007 Yılları Arası Seçim Çevresine Göre Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları" (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.
^ "1983-2007 Yılları Arası Milletvekili Genel Seçimleri". 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2016.

[1] "Çok Partili Siyasi Hayat, Partilerin Seçim Beyannameleri ve Propaganda Görselleri (1950-2011)". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2016.

[2] TÜRKİYE'DE MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ 12 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., byegm.gov.tr

[3] "Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları" (PDF). 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2016.

[deneme-4] "1983 - 2007 Yılları Arası Seçim Çevresine Göre Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları" (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.

[5] "1983-2007 Yılları Arası Milletvekili Genel Seçimleri". 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Turgut Özal
Anavatan Partisi lideri	1983 genel seçimleri 1987 genel seçimleri
Başbakanlık	Birinci Hükûmet İkinci Hükûmet
Cumhurbaşkanlığı	1989 cumhurbaşkanlığı seçimi
Ailesi	Semra Özal Ahmet Özal Zeynep Özal Efe Özal
Ayrıca bakınız	24 Ocak kararları Özal Suikastı Turgut Özal Anıt Mezarı İcraatın İçinden Özalizm
Kategori Commons

g t d Süleyman Demirel
AP ve DYP lideri	1965 genel seçimleri 1968 yerel seçimleri 1969 genel seçimleri 1973 genel seçimleri 1973 yerel seçimleri 1977 genel seçimleri 1977 yerel seçimleri 1987 anayasa değişikliği referandumu 1987 genel seçimleri 1989 yerel seçimleri 1991 genel seçimleri	Süleyman Demirel
Başbakanlık	Birinci Hükûmet İkinci Hükûmet Üçüncü Hükûmet Dördüncü Hükûmet Beşinci Hükûmet Altıncı Hükûmet Yedinci Hükûmet Dış ziyaretler
Cumhurbaşkanlığı	1993 cumhurbaşkanlığı seçimi Dış ziyaretler
Ailesi	Nazmiye Demirel (eşi)
Ayrıca bakınız	12 Mart Muhtırası 12 Eylül Darbesi 28 Şubat Süreci
Kategori · Commons