1932 Türkiye-İtalya Sözleşmesi
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
İtalya ile Türkiye arasında 1932'de imzalanan bir sözleşme, Ege Denizi'nde bir toprak anlaşmazlığını çözmüştür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankara'da 4 Ocak 1932 tarihinde İtalyan Tam Yetkili Büyükelçi Pompeo Aloisi ve Türk dışişleri bakanı Tevfik Rüştü Aras tarafından imzalanan anlaşma, 1923 Lozan Antlaşması sonrasında ortaya çıkan bir anlaşmazlığı çözmüştür. Bu anlaşmazlık, Anadolu kıyıları ile Meis adası arasındaki suların sınırlarını ve birkaç küçük adanın egemenliğini içermekteydi. Meis adası, 1921'den beri İtalya'nın elinde bulunuyordu.
Anlaşma ile, Meis limanı koyunun içinde yer alan adacıklar ile daha uzaktaki Rho ve Strongili adaları İtalya'ya verilirken, çevredeki diğer adacıklar Türkiye'ye verildi.
Bodrum bölgesindeki İtalya'daki ve Türkiye'deki adalar aşağıdaki bölümde gösterilmiştir.
| 1932 Sınır protokolü | ||
 | ||
| Coğrafi noktalar
Türkiye tarafı | ||
| işaret | İsim | Günümüzdeki |
|---|---|---|
| A | Mordala I. | |
| B | Kara Ada | Kara Ada |
| C | Guirejik I. | Gürecik Adası |
| D | Utchian I. | Kargı Adası |
| E | Arkialla Pt. | |
| F | Hussein Pt. | Hüseyin Burnu |
| G | Lodo | Yassıada |
| H | Atsaki | Topan Adası / Zouka |
| I | Kato I. | Çavuş Adası |
| J | Pondikusa | Büyükkiremit Adası |
| K | Sandama Peninsula | İnce Burnu |
| L | C. Monodendri | Tekeağaç |
| İtalya (Günümüz: Yunanistan) tarafı | ||
| İşaret | İsim | Günümüzdeki |
| A | C. Phuka | Ag. Fokas |
| B | Luro Pt | Akr. Psalidi |
| C | Kum Pt. | Akr. Ammoglossa |
| D | C. Russa | Akr. Roussa |
| E | Vasiliki Pt. | Vasiliki |
| F | Karapsili Pt. | Akr. Atsipas |
| G | Kardak (Rks) | Kardak |
| H | Kalolimno | Kalolimnos |
| I | Agia Kiriaki | Ag. Kiriaki |
| J | Pharmako | Farmakonisi |
| 1932 antlaşması ve sınır protokolünün metni 20 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | ||
İtalyan Hükûmeti, Bodrum şehrinin önünde bulunan Ege Denizi'ndeki Kara Ada (Yunanca: Arkos) isimli adanın egemenliğini Türkiye'ye tanımıştır.
Aynı yılın Aralık ayında imzalanan bir Ek'te, iki ülke, Anadolu kıyısı ile İtalya'nın egemenliği altında bulunan Dodekanes (On iki ada) arasındaki deniz sınırını belirleyen sözleşmeyi genişletmeyi kabul etti. Bu, İtalyan ve Türk toprakları arasında eşit uzaklıkta olan otuz beş noktanın belirlenmesiyle gerçekleştirildi.
Ek'in geçerliliği, 1996 yılındaki Kardak krizi bağlamında Ege anlaşmazlığının bir siyasi meselesi haline geldi. Türk hükûmeti, Cenevre'deki Milletler Cemiyeti'ne verilmediği gerekçesiyle yasal olarak geçerli olduğunu reddetmiştir. Bu durum, Türkiye'nin kabulüne göre, On iki adadaki bilinmeyen sayıda küçük adacık ve kayalıklar üzerinde egemenliğin hala belirsiz olabileceği anlamına gelir. Bununla birlikte, Kara Ada ve Meis bölgesiyle ilgili olarak sözleşmenin geçerliliği tartışmaya açık değildir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- League of Nations Treaty Series volume 138 15 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Birleşmiş Milletler'in selefi olan Milletler Cemiyeti'nde kayıtlı olan antlaşmaların tam metni. Fransızca versiyonu resmi olandır. 1932 sözleşmesi 243-249. sayfalarda bulunabilir)
- Anlaşmanın metni 20 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.