1220'ler
1220'ler, 1 Ocak 1220 günü başlayıp 31 Aralık 1229 günü sona eren Jülyen Takvimi'nin on yılıdır.
Olaylar
1220
- İlkbahar - Cengiz Han liderliğindeki Moğol ordusu (yaklaşık 100.000 kişi), Buhara'ya doğru yaklaşık 450 kilometrelik dondurucu bir kum ve çalılık olan Kızılkum Çölü'nü geçti. Bu sırada Harezmşahlar Devleti'nin hükümdarı Alâeddin Muhammed, başkenti Semerkant'ta güçlü bir savunma hazırladı. Şubat ayında Cengiz Han, yaklaşık 20.000 kişilik bir garnizon tarafından savunulan Buhara'ya yaklaşır ve Buhara Kuşatması başlar. Şehir yönetimi kapıları Moğollara açar, ancak şehrin kalesini savunan Türk kuvvetleri on iki gün daha dayanır.[1] Şehrin Cuma Camii'nde yaptığı konuşmada Cengiz Han, "Ben Tanrı'nın gazabıyım" demiştir.[2]
- Mart - Cengiz Han liderliğindeki Moğol kuvvetleri Semerkand'ı kuşattı, şehir 20 savaş filinden oluşan bir tugay da dahil olmak üzere yaklaşık 40.000 adam tarafından savunuldu. Bir hafta sonra garnizonun teslim oldu. Şehrin yaklaşık 100.000 kişilik nüfusu köleleştirildi veya katledildi. Şehir ise yerle bir edildi.[3]
1221
Kafkasya'ya ilk Moğol Akını'nın başlaması.
1222
- 1 Mayıs - 1222 Kıbrıs depremi gerçekleşti. Büyüklüğü tahmini olarak 7.0-7.5 idi ve Libya ile İskenderiye'de gözlemlenmiş bir tsunamiye yol açtı. En şiddetli biçimde Lefkoşa, Limasol ve Baf'ta hissedildi.
- Halley kuyruklu yıldızı, Dünya'nın yakınından geçti (önceki: 1145 ; sonraki : 1301-1302).
- Padova Üniversitesi kuruldu.
- Gurlular hanedanının başkenti Firuzkuh (günümüz Afganistan'ında) Moğol İmparatoru Ögeday Han tarafından yok edildi.
1223
- İlkbahar- Yaklaşan Moğol ordusuna karşı, Peçenek ordusu Terek Nehri ovalarında toplandı ve Alan, Çerkez ve Don Kıpçak/Kuman kuvvetleriyle birleşti. Moğol ordusu Kafkas Dağları'nı geçer ama dar dağ geçitlerinde mahsur kalır. Moğol generalleri Subutay ve Cebe, Peçenek lere bir elçi göndererek onları Kafkas halklarıyla olan ittifaklarını bozmaya ikna eder. Moğol süvarileri Kafkasya bölgesini işgal eder ve köleleri, sığırları ve atları alarak köyleri tahrip ederek geri çekilir.
- 31 Mayıs - Kalka Nehri Muharebesi gerçekleşti.
- Kuzey İran'dan, Ermenistan'a Zaza göçü başladı.
1224
- Livonya Haçlı Seferi gerçekleşti. Livonyalı Kılıç Kardeşleri, Estonları mağlup etti ve Estonya bölgesindeki kaleleri geri aldı.
- Theodoros Komnenos Dukas, Selanik'i ele geçirdi ve de facto Selanik İmparatorluğu'nu kurdu.
- Suğdak Seferi gerçekleşti.
- Napoli Üniversitesi kuruldu.
- Poimanenon Muharebesi
- Muvahhid halifesi Yûsuf el-Müstansır, 1224'ün başlarında evcil inekleriyle oynarken kazara boynuzlanarak beklenmedik şekilde, varisi olmadan ölmüştür. Saray bürokratları, İbn Cem'i önderliğinde, yaşlı büyük amcası I. Abdülvahid'in Marakeş'te yeni halife olarak seçilmesini hızla sağlamışlardır. Ancak Marakeş'in kararının aceleci ve anayasaya aykırı olması, Endülüs'teki amcaları Nasır'ın kardeşlerini kızdırmıştır. Hemen halefiyete itiraz etmişler ve kendi Halifeleri Abdullah el-Adil'i seçmişlerdir.[4]
1225
1226
1227
- Çobanoğulları Beyliği kuruldu (dağılışı 1309).
1228
- Mengüçlü Beyliği yıkıldı (kuruluşu 1080).
- Hafsi Devleti kuruldu (dağılışı 1574).
1229
Önemli insanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abu Muhammad al-Wahid, Fas Muvahhid halifesi
- Abu Zakariya, İfrikiye'de Hafsîler'in ilk sultanı
- Adolf IV, Schauenburg ve Holstein kontu
- Alfonso IX, King of León and Galicia
- II. András, Macaristan ve Hırvatistan kralı
- II. Baudouin, Konstantinopolis Latin imparatoru
- Konrad I, Masovia ve Kujawy dükü ve Polanya yüksek dükü
- IV. Konrad, Kudüs Krallığı
- Chiconquiauhtzin, Tlatoani of Azcapotzalco
- Chūkyō, Japonya imparatoru
- Dōgen, Japonya'da Budist okulu Sōtō'nun kurucusu
- XI. Erik, İsveç kralı
- III. Ferdinand, Kastilya ve Toledo kralı
- Assisili Francesco, Roma Katolik azizi
- II. Friedrich, Kutsal Roma imparatoru
- Cengiz Han, Moğol İmparatorluğu'nun ilk kağanı
- Go-Horikawa, Japonya imparatoru
- Go-Toba, Japonya imparatoru
- Papa IX. Gregorius
- III. Henry, İngiltere kralı, İrlanda lordu ve Akitanya dükü
- Papa III. Honorius
- Şemseddin İltutmuş, Delhi Sultanlığı'nın ilk sultanı
- Celâleddin Harezmşah, Harezmşahlar Devleti'nin son sultanı
- I. James, Aragon kralı ve Barcelona kontu
- Cuci, Mongol army commander and eldest son of Genghis Khan
- Jean de Brienne, Kudüs kralı ve Konstantinopolis Latin imparatoru
- I. John, İsveç kralı
- III. İoannis, İznik imparatoru
- Juntoku, Japonya imparatoru
- Al-Kamil, Ayyubid Sultan of Egypt
- II. Knut, İsveç kralı
- Leszek Biały, Sandomierz dükü ve Polonya yüksek dükü
- VIII. Louis, Fransa kralı
- IX. Louis, Fransa kralı
- Lý Chiêu Hoàng, Vietnam imparatoriçesi
- Lý Huệ Tông, Vietnam imparatoriçesi
- Manco Capac, ilk İnka imparatoru
- Ögeday, Moğol İmparatorluğu'nun ikinci kağanı, Cengiz Han'ın üçüncü oğlu
- Kara Olaf, Britanya Adaları kralı
- I. Otakar, Bohemya kralı
- Ramon Berenguer IV, Count of Provence and Count of Forcalquier
- Rǫgnvaldr Guðrøðarson, Britanya Adaları kralı
- Rujing, Caodong Budist keşiş ve Zen ustası
- II. Sancho, Portekiz kralı
- Stephen Langton, Archbishop of Canterbury
- Subutay, Moğol komutanı ve Moğol İmparatorluğu'nun baş askeri stratejisti
- Sukaphaa, Ahom'un ilk kralı
- Theodoros Komnenos Dukas, Epir despotu ve Selanik imparatoru
- Tuluy, Moğol komutanı ve Moğol İmparatorluğu'nun naibi, Cengiz Han'ın dördüncü oğlu
- Trần Thái Tông, Vietnam imparatoru
- Trần Thủ Độ, Vietnam İmparatorluğu'nun askeri komutanı ve naibi
- II. Valdemar, Danimarka kralı
- II. Yuri, Vladimir Büyük Knezi
- Yaroslav, Novgorod prensi
- Yûsuf el-Müstansır, Fas Muvahhid halifesi
Doğumlar
1220
- 1 Nisan - Go-Saga, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 88. imparatoru (ö. 1272)
- 30 Mayıs - Aleksandr Nevskiy, Novgorod'un Büyük Prensi ve Rus savaş kahramanı (ö. 1263)
- tarihi bilinmeyen
- Alphonse de Poitiers, Poitiers ve Toulouse kontu (ö. 1271)
- Celaleddin Firuz Halaci, Delhi Sultanı, Halacı hanedanının kurucusu (ö. 1296)
- Roger Bacon, İngiliz bilim insanı ve filozof (ö. 1292)
1221
- 23 Kasım - X. Alfonso, Kastilya kralı (ö. 1284)
- tarihi bilinmeyen
- II. Gıyâseddin Keyhüsrev, Türkiye Selçuklu Sultanı (ö. 1246)
- II. Theodoros, İznik İmparatorluğu imparatoru (ö. 1258)
- Müstasım, Abbâsî halifesi (ö. 1258)
1222
- 16 Şubat - Nichiren, Kamakura döneminde yaşamış ve Nichiren Budizmi'nin kurucusu olan Japon Budist keşiş (ö. 1282)
- tarihi bilinmeyen
1223
- I. Baybars, Mısır Memlûk Sultanı (ö. 1277)
- Ebü’l-Berekât Nesefî, Hanefi fıkıh, kelam ve tefsir alimi (ö. 1310)
1224
- 5 Mart - Polonyalı Kinga (ö. 1292)
1225
- VI. Davit, Bagrationi hanedanına mensup Gürcü kralı (ö. 1293)
- Bar Hebraeus, felsefeci, tarihçi, şair, gramer uzmanı, müfessir, ilahiyatçı ve dönemin Süryani Katolikos'u (ö. 1286)
- Thomas Aquinas, Dominik keşiş ve filozof, aziz (ö. 1274)
1226
- 21 Mart - I. Carlo, Fransa Kralı VIII. Louis ile Blanche Kastilli'nin en küçük oğlu (ö. 1285)
- 24 Nisan - Sultan Veled, Mevlana Celaleddin Rumi'nin oğlu, Mevlevîliğin asıl kurucusu ve ikinci piri (ö. 1312)
- tarihi bilinmeyen
- Alâeddin Atâ Melik Cüveynî, Farslı bir Moğol tarihçisi (ö. 1283)
1227
- 30 Eylül - IV. Nicolaus, papa (ö. 1292)
1228
- Şihâbüddin Ahmed el-Karafî, Berberi kökenli Maliki fıkıh ve tefsir bilgini (ö. 1285)
Ölümler
1220
- 7 Ocak - I. İzzeddin Keykâvus, Türkiye Selçuklu Sultanı (d. 1180)
- tarihi bilinmeyen
- II. Veera Ballala, Hoysala imparatoru (d. 1173)
- Wolfram von Eschenbach, Alman şövalye ve şair (d. y. 1170)
1221
- I. Theodoros, İznik İmparatorluğu imparatoru (d. y. 1174 / 1175)
- III. Hasan, Elemûtlar-Nizârî Devleti hükümdârı (d. 1187)
- Alâeddin Muhammed, Harezmşahlar Devleti'nin Harezmşah unvanı ile hükümdarı
- Ferîdüddin Attâr, İranlı mutasavvıf, şair, hekim ve eczacı (d. 1142 - 1245)
- Necmüddin Kübra, Kübreviyye tarikatı şeyhi (d. 1145)
1222
- 1 Şubat - I. Aleksios, Trabzon İmparatorluğu'nun ilk imparatoru (d. y. 1182)
1223
- 18 Ocak - IV. Giorgi, Bagratlı Hanedanı mensubu Gürcü kralı (d. 1191)
- 8 Mart - Wincenty Kadłubek, Krakow psikoposu ve Polonya tarihçisi (d. 1161)
- 14 Temmuz - II. Philippe, Fransa Kralı (d. 1165)
1224
- 1 Temmuz - Hōjō Yoshitoki, Kamakura şogunluğu shikkeni. (d. 1163)
- 15 Ağustos - Marie (Brabant düşesi) (d. 1198)
- tarihi bilinmeyen
- Xia Gui, Çinli ressam
- Yûsuf el-Müstansır, Muvahhid halifesi
1225
- 6 Ekim - Nâsır veya Nâsır Lidînillâh, Abbasi halifesi (d. 1158)
- tarihi bilinmeyen
1226
- 10 Temmuz - Zâhir, Abbâsî halifesi (d. 1176)
- 8 Kasım - VIII. Louis, Capet Hanedanı üyesi Fransa Kralı (d. 1187)
- tarihi bilinmeyen
- Assisili Francesco, Fransisken Tarikatı'nın kurucusu olan keşiş ve sonradan Hristiyan azizi (d. 1181 / 1182)
1227
- 18 Mart - III. Honorius, papa (d. 1148)
- 17 / 18 Ağustos - Cengiz Han, Moğol komutan, hükümdar ve Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu (d. 1162)
- tarihi bilinmeyen
- Cuci, Cengiz Han'ın en büyük oğlu (d. 1185)
- Leszek Biały, Polonya prensi (d. 1186)
- Muazzam bin Adil, Eyyubiler Suriye Sultanı (d. 1176)
- Süleyman Şah, Osmanlı İmparatorluğu'nun resmî olarak kurulmasına giden süreçte önemli bir yere sahip olan Kayı boyu beyi, Kaya Alp'in oğlu, Ertuğrul Gazi'nin babası, Osman Gazi'nin dedesi (d. 1178)
1228
- Robert, Latin İmparatorluğu imparatoru
1229
- Yâkût el-Hamavî, gezgin, coğrafya ve tarih bilgini (d. 1178 / 1179)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ John Man (2011). Genghis Khan: Life, Death and Resurrection, pp. 193–194. 978-0-553-81498-9.
- ^ Juvaini, Ata-Malik (c. 1260). Tarikh-i Jahangushay تاریخ جهانگشای [Cihangir'in Tarihi] (Farsça). 1. Boyle, John Andrew tarafından çevrildi. s. 105.
- ^ John Man (2011). Genghis Khan: Life, Death and Resurrection, p. 202. 978-0-553-81498-9.
- ^ Hugh Kennedy (1996) Muslim Spain and Portugal: A Political History of al-Andalus. London: Addison-Wesley-Longman
