Şişli Ermeni Mezarlığı
| Şişli Ermeni Mezarlığı | |
|---|---|
 Mezarlığın, giriş kısmından genel bir görünümü | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Ermenice: Շիշլիի Գերեզմանատուն |
| Konum | Şişli, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°03′55″K 28°59′25″D / 41.06528°K 28.99028°D |
| Tür | Sivil Mezarlık |
| Din | Ermeni Mezarlığı |
| Açılış | 1865) |
| Yüzölçümü | 41.950 m2 (451.500 ft2) |
| Durum | Kullanımda |
Şişli Ermeni Mezarlığı (Ermenice: Շիշլիի Գերեզմանատուն), Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Şişli ilçesinde bulunan Ermeni mezarlığı.
1865 yılında devlet tarafından tahsis edilen arazide açılan mezarlığa zamanla eklenen arazilerle mezarlık bugünkü görünümünü almıştır.[1] Arazinin kuzeydoğusunda Katolik Ermeni, kuzeybatısında Gregoryen Ermeni mezarlığı yer alır. Bakımı ve işletilmesi Türkiye Ermenileri tarafından yapılmaktadır.[2]
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihî Ermeni mezarlığı, doğuda Büyükdere Caddesi, batıda Abide-i Hürriyet, Kuzeyde Abide-i Hürryet Mecidiyeköy yolu ile sınırlanır. Arazinin kuzeydoğusunda Katolik Ermeni, kuzeybatısında Gregoryen Ermeni mezarlığı yer alır.
Şişli Ermeni mezarlıkları, Şişli Rum Ortodoks ve Musevi mezarlıkları ile yan yanadır. Tüm mezarlıklar çevreden ve birbirinden yüksek duvarlarla ayrılır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gayrimüslüm mezarlıklarının oluşumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu zamanında İstanbul'da gayrimüslim ahali, 1560 yılındaki kolera salgınına kadar ölülerini kendi mahallelerindeki kilise ve ayazmaların çevresine gömerdi. Bu tarihten sonra ölülerin yerleşim alanlarının yakınına gömülmesi yasaklamış; Taksim, Pangaltı, Şişli çevresinde mezarlıklar oluşmuştur.[3]
Katolik Ermeni Mezarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bugünkü Şişli Ermeni Mezarlığı'nın bulunduğu arazide ilk olarak1865'te Katolik Ermeni Mezarlığı kuruldu. O vakte kadar Katolik Ermeni cenazelerinin bir kısmı Latin Mezarlığı olan "Jardin Public"'e, bir kısmı ise Ermeni Kilisesi mensuplarının defnedildiği Harbiye'deki Pangaltı Mezarlığı'na defnedilmekteydi.[3] Ancak 1560'taki kolera salgınından sonraki 300 yıl içinde Pera geliştikçe Şişli ve Pangaltı'da yeni mahalleler oluşmuş ve 1865'te yeni bir kolera salgını çıktığında, hükûmet artık yerleşim alanı haline gelen Pangaltı yerine Rum ve Ermeni halka mezarlık için Şişli'nin üst taraflarında geniş araziler hibe etmiştir. Böylece Katolik Ermeniler, Şişli'de kendilerine ayrı bir mezarlık kurdular; diğer mezarlıklardaki ölülerinin çoğunu mezar taşlarıyla birlikte bu Katolik Ermeni mezarlığına defnettiler.[3]
Ermeni Katolik Mezarlığı’nın tapusu 2012'de Surp Agop Hastanesi Vakfı’na verildi.[4]
Gergoryen Ermeni Mezarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]1865 yılındaki kolera salgını sırasında Pangaltı Kilisesi'nde yer kalmayıp hükûmet Pangaltı Mezarlığı'na ölü defnini yasaklayınca, şehir dışında bir başka mezarlık alanı tahsis edilene kadar ölen Ermeni Kilisesi'ne mensup 200 kişinin cenazesi Şişli'ye defnedildi. Böylece Ermeni Kilisesi mensupları için Şişli'de ilk olarak 200 kişilik arazi tahsis eden hükûmet, daha sonra Üç Horan Kilisesi'ne Şişli'deki elli bin kişilik araziyi verdi.[3]
Mezarlık, 1930 yılında çıkan bir kanun kapsamında İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne devredildi.[4] Tapusu ve tescili ellerinde olmasa da Ermeniler cenazelerini Şişli’deki Gregoryen Mezarlığı'na defnetmeye devam ettiler. Üç Horan Kilisesi Vakfı'nın Ermeni Gregoryen Mezarlığı’nın tapusunu almak için Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne 2011'de yaptığı başvuru kabul edildi ve tapu 2015'te Vakıf'a verildi.[4]
Anıtlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Mezarlık içinde 2001 yılında Üç Horan Ermeni Kilisesi Vakfı tarafından "Aydın ve Sanatkârlar Anıtı" açılmış; açılışı 84. Partik II. Mesrob Mutafyan gerçekleştirmiştir.[5] Sanatkârlar ve Düşünürler Anıtı ile Taniyel Varujan anıtının yer aldığı meydana 2013'te Beyoğlu'ndaki Bedrettin mahallesinde bulunan, 18. ve 19. yüzyıllara ait mezar taşları yerleştirilmiştir.[6] Mezarlıkta 2019'da tanınmış mizah ustası ve oyun yazarı Hagop Baronyan'ın heykeli açıldı.[7]
Bazı önemli mezarlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Harutyun Aleksanyan (1857-1917), Ermeni asıllı Osmanlı tiyatro sanatcısı
- Agop Dilâçar (1895-1979), Ermeni asıllı Türk dilbilimci
- Ara Güler (1928-2018), Türkiye Ermenisi gazeteci, foto muhabiri ve yazar
- Aram Gülyüz (1931-2018), Türk yönetmen, yapımcı ve senarist
- Berç Keresteciyan Türker (1871-1949), Ermeni asıllı Türk iş insanı ve milletvekili
- Garbis Zakaryan (1930-2020), Türkiye Ermenisi boksör ve antrenör
- Garbis İstanbulluoğlu (1927-1994), Türk futbolcu
- I. Şnorhk Kalustyan, İstanbul Ermeni Patriği
- II. Karekin Kazancıyan (1927-1998), İstanbul Ermeni Patriği
- II. Mesrob Mutafyan (1956-2019), İstanbul Ermeni Patriği
- Mari Gerekmezyan (1913-1947), Ermeni asıllı Türk heykeltıraş
- Markar Esayan (1969-2020), Türkiye Ermenisi gazeteci ve milletvekili
- Maryam Şahinyan (1911-1996), Türk fotoğraf sanatçısı
- Matild Manukyan (1914-2001), Ermeni asıllı Türk iş insanı
- Mağakya Ormanyan (1841-1918), Konstantinopolis (İstanbul) Ermeni Patriği
- Misak Toros (1940-2010), Ermeni asıllı Türk oyuncu
- Mıgırdiç Margosyan (1938-2022), Türkiye Ermenisi öğretmen ve yazar
- Onno Tunç (1948-1996), Türkiye Ermenisi müzisyen ve besteci
- Yervant Voskan (1855-1914), Osmanlı heykeltıraş ve müzeci
- Simon Agopyan (1857-1921), Ermeni asıllı Osmanlı ressam
- Sirvart Kalpakyan Karamanuk (1912-2008), Türkiye Ermenisi piyanist ve besteci
- Toto Karaca (1912-1992), Türk oyuncu
- Udi Hrant Kenkülyan (1901-1978), Türkiye Ermenisi müzisyen ve besteci
- XII. Hovahannes Arşaruni (1854-1929), Konstantinopolis (İstanbul) Ermeni Patriği
- Zabel Sibil Asadur (1863-1934), Türkiye Ermenisi yazar
- Zahrad (1924-2007), Ermeni asıllı Türk şair
- Zaven Biberyan (1921-1984), Ermeni asıllı Türk yazar
- Rana Cabbar (1945-2023), Ermeni ve Rum asıllı Türk sinema, dizi ve tiyatro oyuncusu
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
Aydınlar ve Sanatkârlar Anıtı -
Taniel Varujan Anıtı -
Hagop Baronyan Anıtı -
Mağakya Ormanyan -
-
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Şişli Ermeni Mezarlığı". Türkiye Ermenileri Patrikliği. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2015.
- ^ Ay, Savas (4 Ekim 2011). "Parev (merhaba)eski dostlar (Hello Old Friends)". Sabah. 30 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012.
- ^ a b c d Gökdeniz, Şule (1992). "Şişli ermeni mezarlıklarındaki mezar yapılarının mimari özellikleri üzerine bir inceleme". İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ a b c "Ermeni Gregoryen Mezarlığı 80 yıl sonra Üç Horan'a iade edildi". Agos. 2 Şubat 2015. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024.
- ^ Aydın, Muharrem (5 Haziran 2001). "Ermeni Mezarlığı'na 'Aydınlar anıtı'". Hürriyet gazetesi. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024.
- ^ "Şişli Ermeni Mezarlığı'nda yeni çalışmalar". Agos gazetesi. 12 Kasım 2014. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024.
- ^ "Şişli Ermeni Mezarlığı'nda Hagop Baronyan heykeli açıldı". HyeTert. 5 Ekim 2019. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
