Şerali Cörayev
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2023) |
| Şerali Cörayev | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Unvanı | Özbekistan Halk Sanatçısı (1987 Tacikistan Halk Sanatçısı (2018) |
| Doğum | 12 Nisan 1947 Lenin İlçesi |
| Ölüm | 4 Eylül 2023 (76 yaşında) Taşkent,  Özbekistan |
| Başladığı yer | Özbek |
| Tarzlar | Geleneksel müzik |
| Meslekler | şarkıcı, söz yazarı, şair, yazar ve aktör |
| Çalgılar | Rubab |
| Etkin yıllar | 1972–2023 |
| Müzik şirketi | Şer stüdyosu |
| Çocukları | Şahicahan Cöraye Zahirşah Cörayev |
Şerali Cörayev (12 Nisan 1947, Lenin İlçesi, Andican, Özbekistan SSR, SSCB - 4 Eylül 2023, Taşkent, Özbekistan), ünlü Özbek şarkıcısı, bestecisi, şair ve oyuncusudur. 1987'de Özbekistan Halk Sanatçısı, 2018'de Tacikistan Halk Sanatçısı unvanını almıştır. 1991 yılında Ali Şîr Nevaî'nin adını taşıyan Özbekistan Cumhuriyeti Devlet Ödülü'ne layık görülmüştür. 12 Nisan 2022'de cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre 75. yıldönümünde Cörayev'e "El-yurt hurmati" (El-yurt Saygısı) ödülü de verilmiştir.[1] Cörayev'in şarkıları Özbekler arasında çok popülerdir.
Biografisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Şerali Cörayev, 12 Nisan 1947'de Andican bölgesinin (şimdiki Asaka şehri) Lenin bölgesinde doğmuştur. Hangi gün doğduğu bilinmiyor. Şarkıcı sembolik olarak doğum günü için sonradan 12 Nisan'ı seçmiştir. 12 Nisan'da Rus kozmonot Yuri Gagarin uzaya uçmuştur. Şarkıcıya göre doğum günü olarak bu tarihi seçmesinin bir diğer nedeni de öğrenciyken 12 Nisan'da bisiklet yarışını kazanması olmuştur.
Cörayev, 1972'de Taşkent Tiyatro ve Sanat Enstitüsü'nden mezun olduktan sonra 1976 yılında Mannon Uygur'un adını taşıyan Taşkent Devlet Sanat Enstitüsü'nden mezun olur. 1972'den 1979'a kadar Şodlik Şarkı ve Dans Topluluğu'nda çalışır. 1979'dan 1986'ya kadar Andican Eyaleti Filarmoni Orkestrası'nda, 1986-1996 yıllarında ise Özbek Devlet Filarmoni Orkestrası'nda çalışmıştır.
Uzun bir hastalıktan sonra Cörayev 4 Eylül 2023'te hayata veda etmiştir.
Müzik kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzun kariyeri boyunca Cörayev yaklaşık 600 şarkı yazmış ve söylemiştir.[2] Cörayev daha çok klasik Türk ve Fars şiirlerine ilgi duyuyor ve onlardan etkileniyordu. 2008 yılında evinde Mevlana için özel bir gece toplantısı düzenlemiştir.[3]
En ünlü şarkıları arasında "Bahor Ayyomi" (sözleri Babur şiirinden alınmıştır ), "Birinchi muhabbatim" (sözleri Abdulla Oripov şiirinden alınmıştır ), "Inson qasidasi" (sözleri Erkin Vahidov'un şiirinden alınmıştır), "Karvon" (Sözleri Usman Azim şiirinden alınmıştır), "Meni kutgil" (Konstantin Simonov'un şiirinden alınmıştır), "Oshiqlar Sardori" (Resul Hamzatov'un bir şiirinden alınmıştır), "Oʻzbegim" (Erkin Vahidov'un şiirinden alınmıştır), "Oʻxshamas" (Ali Şîr Nevaî'in şiirinden alınmıştır) ve diğerleri.
1985 yılında söylenen "Karvon" Cörayev'in en ünlü şarkılarından biridir. Cörayev sık sık önemli devlet kutlamalarına ve aralarında Kırgızistan, Tacikistan ve Rusya'nın da bulunduğu farklı ülkelerde performans sergilemeye davet ediliyordu. Kraliçe II. Elizabeth'in 78. doğum günü şerefine, İngiltere Büyükelçisi Craig Murray, 23 Nisan 2004 tarihinde Taşkent'teki evinde binden fazla misafiri ağırlamıştır. Kutlamalara Cörayev, Sevara Nazarhan ve Oda Orkestrası katılır. Aynı zamanda İngiliz Büyükelçiliği, Cörayev'in rezidansta geniş ve etkili bir izleyici kitlesi önünde performans sergilediği İskoçya'nın Battlefield Bandosu tarafından Özbekistan'a bir tur düzenledi.
Cörayev'in Oʻzbegim şarkısı, World Music Network'ün 2005 yılında çıkardığı Rough Guide to the Music of Central Asia albümünde yer almıştır.
Diğer çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Cörayev, 1990'dan 1995'e kadar Özbekistan Yüksek Meclisi üyesi olmuştur. 1988'de Cörayev, Bola dunyoni tebratar başlıklı bir kitap yazmıştır.[4] 2023 yılında, ölümünden birkaç ay önce, Bir Şarkı Söyleyeyim adlı ikinci kitabı da yayımlanır. Cörayev ayrıca 1989 yapımı Şerali ve Oybarçin filminin senaryosunu yazmış, bununla birlikte o fılmin başrolunu da üstlenmiştir.
Sansür uygulanması
[değiştir | kaynağı değiştir]2002 yılında Özbek hükûmet yetkilileri, Cörayev'in "siyasi güvenilmezliği iddiası" nedeniyle Özbek televizyon ve radyo istasyonlarında görünmesini yasakladı. Ülkedeki zor ekonomik duruma ilişkin eleştireli açıklamaları nedeniyle Özbek hükûmetinin gözünden düştü.[5] Şarkıcı sonradan bile toplum içinde bu yasak hakkında konuşmamıştır.[6]
2017 yılında, İslam Kerimov'un ölümünden bir yıl sonra Cörayev kısa bir süre devlet televizyonunda gösterilir.[7] Sonraki yıllarda, 2023'teki ölümüne kadar düzenli olarak devlet televizyonunda yer almıştır.
Kişisel yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Cörayev'in iki oğlu ve üç kızı olmak üzere beş çocuğu vardır. Oğullarından ikisi Şahcahan Cörayev ve Zahirşah Cörayev, Özbekistan'da popüler şarkıcılardır.
Şerali Cörayev 4 Eylül 2023'te 76 yaşında vefat etmiştir.[8][9] 2021'den bu yana sağlığının bozulduğuna dair haberler çıkmıştı. Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, şarkıcının ölümü nedeniyle sanatçı ailesine başsağlığı dilemiştir.[10]
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kariyeri boyunca Cörayev, Özbek SSR Halk Sanatçısı (1987) unvanı da dahil olmak üzere birçok ödülleri kazanmıştır.[11] 1991 yılında Alişer Navoiy Eyalet Ödülünü de almıştır. Ayrıca Fidokorona xizmatlari uchun (2018) ve El-Yurt Hurmati (2022) nişanlarıyla da ödüllendirilmiştir.[1] 2018 yılında Tacikistan Halk Sanatçısı unvanını da almıştır.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Скончался певец Шерали Джураев". Kun (Rusça). 5 Eylül 2023. 5 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023.
- ^ Rustamov, Sirojiddin (6 Eylül 2023). ""Cho'pon bolasidan mamlakat ramzigacha…" – Sherali Jo'rayevga atalgan hamdardlik yomg'iri". Oyina (Özbekçe). 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023.
- ^ Ashur, Sadriddin (30 Aralık 2008). "Шерали концерт берди" [Sherali gives a concert]. Ozodlik (Radio Free Europe/Radio Liberty's Uzbek Service) (Özbekçe). 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2012.
- ^ "Ребенок – владыка Земли" [The Child is the Master of Earth]. Biblus Bibliographical Catalogue (Rusça). 15 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2012.
- ^ "Узбекистан: Народному певцу Шерали Джураеву исполняется шестьдесят лет. Его концерты – под запретом властей" [Uzbekistan: National singer Sherali Joʻrayev is sixty. His concerts — banned by authorities]. Ferghana News (Rusça). 26 Nisan 2007. 30 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2012.
- ^ Tangiyorova, Mustahkam (25 Ağustos 2009). "Шерали Жўраев ўғилларининг ўз йўлини истайди" [Sherali Joʻrayev wants his sons to follow their own paths]. BBC's Uzbek Service (Özbekçe). Erişim tarihi: 29 Ocak 2012.
- ^ "Sherali Joʻrayev hali kontsert bermaydi" [Sherali Joʻrayev not giving a concert any time soon]. BBC's Uzbek Service (Özbekçe). 24 Mart 2017. 27 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2018.
- ^ "O'zbekiston xalq hofizi Sherali Jo'rayev vafot etdi". Kun.uz (Uzbek). 4 Eylül 2023. 4 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ "Xalq hofizi Sherali Jo'rayev vafot etdi". Ozodlik (Radio Free Europe/Radio Liberty's Uzbek Service) (Uzbek). 4 Eylül 2023. 4 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ "Ўзбекистон халқ артисти Шерали Жўраев вафоти муносабати билан ҳамдардлик". President of the Republic of Uzbekistan (Uzbek). 5 Eylül 2023. 5 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2023.
- ^ "Joʻrayev, Sherali". Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (Özbekçe). Tashkent: Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi. 2005.
- ^ Yuldashev, Avaz (30 Ağustos 2018). "Шерали Джураев получил звание Народного артиста Таджикистана". Asia-Plus (Rusça). 1 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2023.
