İçeriğe atla

Şablon:GM/2019-08-02

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kırım Hanlığı veya Kırım Yurdu (öz adı قريم يورتى‎ - Qırım Yurtu; Kırım Tatarcası: Qırım Hanlığı; Rusça: Крымское ханство - Krımskoye hanstvo; Ukraynaca: Кримське ханство - Krims'ke hanstvo) 1441-1783 yılları arasında Kırım'da hüküm sürmüş Kırım Tatar devletiydi. Altın Orda'nın yerini alan dört Hanlıkların en uzun süre hüküm süreni idi. 1475'ten 1774 yılında Küçük Kaynarca Antlaşması'nın imzalanışına kadar Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı kaldı.

13. ve 14. yüzyıllarda Rusya'nın içlerine ve Kıpçak Bozkırı (Deşt-i Kıpçak)'na ilerleyen Tatar kabileleri, göçebe yaşamlarını bırakarak Kırım'a yerleşiyordu. Altın Orda'nın yıkılmasından sonra bu bölgede başlayan hakimiyet kurma yarışı Cengiz Han'ın oğullarından Cuci'nin küçük oğlu Toka Temür soyundan gelen ve Tatarları yöneten Hacı Giray tarafından kazanıldı. Litvanya'da; 15. yüzyılın başlarında bir grup Tatar'ın Kral Vitold'un yönetimindeki Litvanya'ya sığındığı dönemde doğmuştu. Büyüdükten sonra, "Şirin" kabilesinin yardımıyla Kırım'da hakimiyet kurdu. 1441 tarihinde kendi adına para bastırdı. Hanlığın kuruluş tarihi bu yüzden 1441 kabul edilir. Hacı Giray ölünce oğlulları Mengli ile Nur Devlet arasında taht kavgası yaşandı. 1475'te bölgeyi alan Gedik Ahmet Paşa ile Osmanlılar duruma el koydu ve Mengli Giray, han ilan edildi. Kırım kuvvetleri, bir Osmanlı savaşına ilk defa, Sultan II. Bayezid'in, 1484'teki Akkerman Seferi'nde katıldılar. 1502'de ise Mengli Giray Saray'a hücum etti ve Altın Ordu Hanlığı'na son büyük darbeyi vurdu. Bundan sonra Kırım Hanlığı, Altın Ordu topraklarında hakimiyet kurmaya başladı, Kazan ve Astrahan Hanlıkları da ele geçirildi. Bu ise Moskova Knezliği ile rekabete sebep oldu. (Devamı...)


Edward Emerson Barnard (16 Aralık 1857 - 6 Şubat 1923), Amerikalı astronomdur. Yaygın olarak E. E. Barnard ismiyle, yetenekli bir astromomi gözlemcisi olarak tanındı. Özellikle 1916 yılında keşfettiği Barnard Yıldızı ile tanınır ve adı verilerek onurlandırılmıştır.

1876 yılında 130mm'lik bir mercekli teleskop satın aldı ve 1881'de ilk kuyruklu yıldız keşfini yaptı. Fakat bu keşfi duyurmakta başarısız oldu. Daha sonra aynı yıl içinde ikinci ve 1882'de de üçüncü kuyruklu yıldız keşfini yaptı. 1880'lerde Hulbert Harrington Warner, keşfediceği kuyruklu yıldız başına 200 dolar teklif etti. Bu dönemde Edward, toplam beş adet kuyruklu yıldız keşfetti ve bu parayı yeni bir ev inşa etmek için kullandı. 1887 yılında Lick Gözlemevi ekibine katıldı. 1889'da Dünya perspektifinden Lapetus uydusunun Satürn'ün halkaları arkasından geçişini gözlemledi. 1892 yılındaki bir nova gözleminde, gaz emisyonlarına dikkat çeken ilk bilim insanı olmuştur. Aynı yıl, Jüpiter'in beşinci uydusu Amalthea'yı keşfetti. 1609'da Galileo Galilei'den beri Jüpiter'de yeni bir uydu keşfeden ilk kişi oldu. Bu, görsel gözlem yoluyla keşfedilen son uydu olmuştur. 1895 yılında astronomi profesörü olarak Chicago Üniversitesi'ne katıldı. Böylece Yerkes Gözlemevi'ndeki 40-inç (1,000 mm) teleskobu kullanması mümkün oldu. Bu dönemdeki pek çok işi Samanyolu'nu fotoğraflamak oldu. Max Wolf ile birlikte, gökadanın bazı karanlık bölgelerinin aslında gaz ve toz bulutları ile arka planda gizlenmiş çok uzak yıldızlar olduğunu keşfetti. 1916 yılında, özdevinim hızı diğer yıldızlara göre çok yüksek olan Barnard Yıldızı'nı keşfetti. Ayrıca öncü bir astronomi fotoğrafçısıydı. Tıpkı Messier kataloğu'ndaki gibi sayısal belirtmelerle bir karanlık bulutsu kataloğu oluşturdu. Bu bulutsular, Barnard 1 ile başlar ve Barnard 370 ile sona erer. (Devamı...)