İtaat (roman)
İtaat (orijinal adı: Soumission), 7 Ocak 2015'te Paris merkezli yayınevi Flammarion tarafından Fransızca yayınlanan bir Michel Houellebecq romanıdır.
Eserin Türkçe çevirisi 2021 yılı şubatında İthaki Yayınları tarafından Başak Öztürk'ün çevirmenliği ile yayınlanmıştır.
Konu
[değiştir | kaynağı değiştir]2022 yılında karizmatik müslüman lider Muhammed Ben Abbes, gün geçtikçe daha fazla seçmen kazanmaktadır. Sosyalist Parti ve muhafazakarlar, Marine Le Pen liderliğindeki Ulusal Cephe'nin seçimden galip ayrılmasına önlemek üzere, bu müslüman liderle birlikte seçime girerler. Bu koalisyon sonucu seçimi kazanan Ben Abbes Fransa cumhurbaşkanı olurken, laik yasaları değiştirirek bir nevi teokrasi, şeriat ve çok eşliliği yürürlüğe sokar.[1]
Romanın baş karakteri 40lı yaşlarının ortasında bir edebiyat bilimcisi olan François'dır. Joris-Karl Huysmans hakkında doktorasını yazmış ve yayınlamış, ardından Paris'te bir üniversitede ders vermeye başlamıştır. Kendisinden çok daha genç olan kadın öğrenciler ile bir yılı aşmayan ilişkiler sürdürmekte ve bu kadınlar tarafından düzenli olarak terk edilmektedir. Roman içerisinde konu edilen politik değişim yaşanmaya başladığında, François yalnızdır ancak eski sevgilisi Myriam ile hala görüşmektedir. Ancak Fransa'nın içinde bulunduğu politik çalkantılar Myriam'ın ailesi ile birlikte İsrail'e göç etmesine sebep olur.
Seçim hazırlıkları yapılırken sosyalistlerin de desteklediği müslüman kardeşler ve sağcılar arasında iç savaş benzeri çarpışmalar yaşanır. Evler, arabalar ve otobüsler yakılır. Aşırı sağcılar henüz hala güçlü taraf olduklarına inandıklarından orduya sızarak iç savaşı kendi lehlerine geliştirmek istemektedirler. Öte yandan medyada ülkede yaşanan gerginliklerden hiç bahsedilmemektedir. İlk seçim sonuçlarına göre Ulusal Cephe müslüman kardeşleri geçmiş görünmektedir. Tüm bunlar yaşanırken sosyalistler ve müslüman kardeşler gizli koalisyon planları yapmaktadırlar. Planlar arasında Fransa'ya islami toplum kurallarının getirilmesi gibi şartlar da vardır. Seçim şansını artırmak isteyen Ben Abbes dışarıya ılıman bir görüntü vermektedir. Seçimi ya Ulusal Cephe'nin ya da müslüman kardeşlerin kazanacağı netleştiğinden, birçok Fransız Yahudisi ülkeyi terk etmeye başlar. Öte yandan kanlı çatışmalar sürdüğünden, üniversite kapatılır.
François Paris'ten ayrılarak, belli bir hedefi olmaksızın güneybatıya doğru yola çıkar. Yolda ölü bedenler ve yakılmış arabalar görür, ancak tüm bu gördükleri medyada yer almamaktadır. Büyük ihtimalle medyaya iç savaş hakkında haber yasağı getirilmiştir. Bir sonraki gün hem müslüman kardeşler hem de aşırı sağcılar tarafından seçim sandıklarının olduğu mahallilere saldırılar olduğu duyulur. Böylece seçimin ikinci ayağı geçersiz olup ertelenir. Artık Ulusal Cephe'yi durdurmanın tek yolu, islami partiyi seçmektir.
Seçimler yeniden düzenlenirken PS, UMP ve UDI gibi büyük partiler artık Ben Abbes'i desteklemekte ve François Bayrou'da yeni hükûmette yer almaktadır. Seçimi islami partinin kazanmasının ardından evine dönen François, toplumda yaşanan değişimi gözlemlemeye başlar. Suç oranı düşmekte ve kadınların belirli işlerde çalışmasının yasaklanması ile işsizlik oranı da düşmektedir. Öte yandan kadınlar artık daha muhafazakar giyinmektedirler.
Mektuplarını kontrol eden François, en az 20 yıl erken emekli edildiğini öğrenir. Emeklilik maaşı iyi olsa da, bu şekilde yakın zamanda alkol problemleri ile boğuşacağının ve çok geçmeden de öleceğinin bilincindedir. Hayatının geri kalanı hakkında düşünmek üzere gittiği manastırı aniden ve erken bir biçimde terk eden François, Fransız yazarı Huysmans'ın tüm eserlerinin yayınlanması ve bu esere önsöz yazılması göreviyle hayatında yeni bir amaca kavuşur. Bir süre sonra islam dinine geçmesi şartıyla üniversiteye yeniden profesör olarak atanabileceğini öğrenir. Üniversite'deki birçok profesör ve rektör çoktan islam dinini kabul etmiştir. Eser François'nın islama geçişi sonrası yaşanacaklar hakkındaki düşünceleri ile son bulur. Müslüman bir profesör olarak daha fazla kazanacaktır, reşit olmayan eşlere sahip olacaktır. Sokaklarda artık açık giyinen kadınları göremeyecektir ama çok eşlilik sayesinde birden fazla eşe sahip olacaktır.
Roman, modern Fransa'nın korkularını konu edinmektedir. Birinci korku aşırı sağ partiler ile ilgiliyken, ikinci korku Avrupa'nın islamlaşması üzerinedir.
Diğer bilgiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eserin yayınlandığı gün Charlie Hebdo saldırısı yaşanmış ve bu saldırıdan dolayı Houellebecq kitabının pazarlamasına ara vermiştir.[2]
- Bu roman sayesinde unutulmuş olan Fransız yazar Huysmans yeniden keşfedilmiş ve 2019 yılında La Pléiade yayınevi Huysmans'ın bütün eserlerini yayınlamıştır.[3]
- Marine Le Pen 2022 Fransasında en güçlü politik karakter. François Hollande'dan sonra başkan olacak olan isim Manuel Valls ile birlikte sosyalistler tarihteki en kötü seçim sonucunu alırlar.[4]
- Paris Üniversitesi rektörü Robert Rediger karakteri, Robert Redeker'den ilham alınarak oluşturulmuş, zira bu isim 2006 yılında islamı eleştirdiği için ölüm tehditleri almıştı.[4]
- Antik Çağ tarihçisi Stéphane Ratti eserin ana hatlarının 2013 yılında Paris'te yayınlanan ve yazarlığını David Engels'in üstlendiği Le déclin adlı romandan etkilendiğini öne sürmektedir.[5]
- Gero von Randow, eserin Jean Yannes yönetmenliğinde 1974 yılında çekilen Pariste Çinliler adlı filme benzediğini ileri sürmüştür.[6]
- Thomas Steinfeld'e göre eser birçok yönden Jean Raspail'in eseri Azizler Kampı adlı eserine benzemektedir.[7]
Eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Alain Finkielkraut eseri "başyapıt"[8] olarak nitelerken, François Hollande yazarın karamsarlığını eleştirmiştir.[9] Yazar Houellebecq, Charlie Hebdo saldırısı sonrası birçok yerde eserinin islamofobik olmadığını dile getirmiştir. Öte yandan sanatsal özgürlüğün, islamofobik bir esere ifade özgürlüğü kapsamında müsade edilmesi gerektiğini düşündüğünü ileri sürmüştür.
Avusturya menşeli edebiyat dergisi schreibkraft, yazarın islama dair yanlış çıkarımlarda bulunduğunu ve çok eşlilik, kadınların eve kapatılması, başörtüsü gibi basmakalıp inanışlara indirgendiğini yazmıştır.[10] Alman dergisi Freitag'a göre ise kitabın ana konusu islam olmaktan ziyade, Avrupalı profesörlerin megalomanisini hicveden değişken bir üniversite eleştirisidir.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Stefan Simons (2015-01-06). "Michel Houellebecqs Vision". spiegel.de (Almanca). Erişim tarihi: 2015-01-07. 31 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2022.
- ^ "Houellebecq « quitte Paris pour se mettre au vert » et annule sa promotion" (Almanca). 2015-01-08. Erişim tarihi: 2015-01-09. 31 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2022. "Charlie Hebdo: Houellebecq bricht Buch-Promotion ab" (Almanca). 2015-01-09. Erişim tarihi: 2015-01-15. 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2021.
- ^ "Joris-Karl Huysmans: Romans et nouvelles". La Pléiade (Fransızca). 2019. Birden fazla
|periodical=ve|work=kullanıldı (yardım) 30 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2021. - ^ a b Christopher Schmidt (2015-01-16). "Über die Verführbarkeit zum Extremismus". Süddeutsche.de (Almanca). Erişim tarihi: 2015-01-22. 31 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2022.
- ^ Stéphane Ratti (2015-01-16). "Michel Houellebecq et l'empereur Auguste". Le Figaro (Almanca). Erişim tarihi: 2015-01-16. 31 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2022.
- ^ Gero von Randow (2015-01-05). "Nichts für intellektuelle Feiglinge". zeit.de (Almanca). Erişim tarihi: 2015-01-07. 31 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2022.
- ^ Thomas Steinfeld (2015-01-07). "Das Abendland ist nicht zu retten". Süddeutsche.de (Almanca). Erişim tarihi: 2015-01-09. 31 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2022.
- ^ Kathrin Hondl (2015-01-07). "Beißendes Portrait der französischen Gesellschaft". swr2 (Almanca). Erişim tarihi: 2015-01-09. Birden fazla
|periodical=ve|work=kullanıldı (yardım) 13 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2021. - ^ "Angstvision eines islamischen Frankreichs". dpa-Artikel auf Handelsblatt.com (Almanca). 2015-01-07. Erişim tarihi: 2015-01-07. 16 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2021.
- ^ Ingrid Thurner: Herr Houellebecq, so läuft das nicht. In: schreibkraft. 29 (verspielt), 2016, S. 62–64, 20 Şubat 2018
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2021.
