İçeriğe atla

İskender Bey İsyanı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
İskender Bey İsyanı

İskender Bey'in Portresi (Cristofano dell'Altissimo tarafından çizilmiştir)
TarihKasım 1443 – 17 Ocak 1468
Bölge
Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Arnavutluk, Debre ve Ohri sancakları. Günümüz Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Kosova toprakları
Sonuç

Arnavut zaferi.

Taraflar

Osmanlı Devleti

Venedik Cumhuriyeti (1447–48)		 Leş Birliği
Aragon Krallığı (1450–)[1][2]
Napoli Krallığı
Venedik Cumhuriyeti (1463)
Komutanlar ve liderler
II. Murad
II. Mehmed
Andrea Venier		 İskender Bey
V. Alfonso (Aragon kralı)
I. Ferdinand

İskender Bey İsyanı,( Arnavutça: Kryengritja e Skënderbeut) günümüz Arnavutluk topraklarında komşu balkan ülkelerini de etkileyen büyük çaplı isyan. Arnavut'ların Feodal Beylerinden İskender Bey tarafından Osmanlı İmparatorluğu'na karşı yürütülen 25 yıllık bir isyandır. 15. Yüzyıl Hristiyanları tarafından Osmanlı'ya karşı gerçekleştirilen nadir başarılı direnişlerden biri olarak kabul edilir. [3]

2 Mart 1444'te, bölgedeki Arnavut beyleri ve soyluları Osmanlı İmparatorluğu'na karşı birleşerek Leş Birliği’ni kurdular. Bu koalisyon, 1479 yılına kadar Osmanlı kuvvetlerine karşı başarılı bir şekilde savaşmış, ardından dağılmıştır. İskender Bey'in 1468’deki ölümünden sonra, birlik Leka Dukagin liderliğinde savaşmaya devam etmiştir. İskender Bey İsyanı, Osmanlı yönetimi altında ayrıcalıklarını kaybeden yerel halk ve feodal beyler tarafından devşirme sistemine gösterilen bir tepki niteliği taşır. Nitekim gerçek adı Gergi Kastriota olan İskender Bey, çocuk yaşta pek çok feodal balkan bey'inin yaptığı gibi babası İvan Kastriota tarafından Edirne sarayına rehin olarak gönderilmiş, ardından müslüman olduktan sonra İskender Bey adını almıştır. [4] [5]

İskender Bey’in isyanı süresince Arnavutluk’taki birbirine rakip olan feodal beyler arasında sık sık çatışmalar yaşanmış, özellikle de İskender Bey ile Leka Dukagin arasındaki mücadele dikkat çekmiştir. Arnavutluk çalışmaları uzmanı Robert Elsie, bu dönemi bir Arnavut iç savaşı olarak tanımlamıştır. Ancak İskender Bey, 1453’te Leka Dukagin ile barışmış ve 1456’da Gjergj Arianiti ile yeniden müttefik olmuştur.

İsyan Öncesi İskender Bey

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arnavutluk'un önemli beylik hanedanlarından olan Kastrioti hanedanına mensup asıl adı Gergi olan İskender Bey, 1385’te Voissa bozgunundan sonra öteki Arnavut beyleri gibi mensup olduğu hanedan olan Kastrioti hanedanı da I. Murad'a bağlılık yemini etmişlerdir. Babası Yuvan Kastrioti Osmanlı ve Bizans kaynaklarında Arnavutluk'un önemli Beylerinden biri olarak geçmektedir. Babası Yuvan Kastrioti, Fetret Devrinde Venedik Cumhuriyeti'nin himayesine girmişse de II.Murad'ın tahta çıkıp konumunu güçlendirmesiyle 1423 senesinde Arnavutluk'a gönderdiği kuvvetler sonrasında tekrardan Osmanlı himayesine girmiştir. Yuvan Kastrioti oğlu Gergi'yi bazı kaynaklara göre dokuz yaşında,[6] bazı kaynaklarda ise onsekiz yaşında[7] Edirne Sarayına rehin olarak göndermiştir. Edirne Sarayında, iç oğlanı olarak eğitim gören Gergi Kastrioti daha sonra Müslüman olmuş ve İskender ismini almıştır. [8] [9]

Osmanlı topraklarında kaldığı süre boyunca iyi bir eğitim alan İskender Bey, Osmanlı ordusu ile pek çok sefere katılmış ve cesur davranışlarıyla dikkatleri üzerine çekmiştir.[10] Hatta babası Yuvan Kastrioti, oğlu İskender Bey'in bir Osmanlı uç beyi olarak topraklarına saldırmasından korkmuş ve bunu Venedik'e bildirmiştir.[11] Lakin İskender Bey'in Osmanlıda kaldığı müddetçe memleketine olan hasreti hiç dinmemiş, vatanıyla olan bağı kopmamıştı. [12] [13]


Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ Marinescu, Constantin (1994). La politique orientale d'Alfonse V d'Aragon, roi de Naples (1416-1458) (Fransızca). Institut d'Estudis Catalans. ISBN 978-84-7283-276-3. 
  2. ^ Pastor, José Manuel Azcona; Abdiu, Majlinda (2020). La política exterior de la Corona de Aragón en los Balcanes (1416-1478): la Albania de Skanderbeg y la guerra contra los turcos (İspanyolca). Ommpress. ISBN 978-84-17387-59-4. 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
  3. ^ Jean W Sedlar (1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000-1500. ss. 393-. ISBN 978-0-295-97291-6. 
  4. ^ HALİL İNALCIK, "İSKENDER BEY", TDV İslâm Ansiklopedisi, İskender Bey (21.02.2025).
  5. ^ Hüseyniklioğlu, A. G.- Yavuzcan G., “Gerçek ve Kurgu Arasında İskender Bey: Margherita Sarrocchi’nin Scandarbeide’si Üzerinden Bir Değerlendirme”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 8/ Özel Sayı: Dr. Recep Yaşa’ya Armağan: 2685-2729.
  6. ^ HALİL İNALCIK, "İSKENDER BEY", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/iskender-bey (21.02.2025).
  7. ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Büyük Osmanlı Tarihi I, Ankara 1994.s.208.
  8. ^ HALİL İNALCIK, "İSKENDER BEY", TDV İslâm Ansiklopedisi, İskender Bey (21.02.2025).
  9. ^ Hüseyniklioğlu, A. G.- Yavuzcan G., “Gerçek ve Kurgu Arasında İskender Bey: Margherita Sarrocchi’nin Scandarbeide’si Üzerinden Bir Değerlendirme”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 8/ Özel Sayı: Dr. Recep Yaşa’ya Armağan: s. 2694.
  10. ^ Hüseyniklioğlu, A. G.- Yavuzcan G., “Gerçek ve Kurgu Arasında İskender Bey: Margherita Sarrocchi’nin Scandarbeide’si Üzerinden Bir Değerlendirme”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 8/ Özel Sayı: Dr. Recep Yaşa’ya Armağan: s. 2694.
  11. ^ HALİL İNALCIK, "İSKENDER BEY", TDV İslâm Ansiklopedisi, İskender Bey (21.02.2025).
  12. ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Büyük Osmanlı Tarihi I, Ankara 1994.s.208.
  13. ^ Hüseyniklioğlu, A. G.- Yavuzcan G., “Gerçek ve Kurgu Arasında İskender Bey: Margherita Sarrocchi’nin Scandarbeide’si Üzerinden Bir Değerlendirme”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 8/ Özel Sayı: Dr. Recep Yaşa’ya Armağan: s. 2694.
Genel
  • İnalcık, Halil. "İskender Bey". islamansiklopedisi.org.tr. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İskender_Bey_İsyanı&oldid=34836152" sayfasından alınmıştır