İmamzade Türbesi (Berde)
| İmamzade Türbesi | |
|---|---|
 | |
| Yerel ad | |
| Konum | Berde, Azerbaycan |
| En Yakın Şehir | Berde |
| Kuruluşu | XIV-XIX yüzyıllar |
| Mimar | Kerbelayı Sefihan Karabaği |
Berde İmamzade Türbesi, Berde şehrinin merkezinde yer alan tarihi bir dini-mimari eserdir.[1] Başlangıçta türbe olarak inşa edilen Berde imamzadesi, zamanla hac yeri haline geldiğinden çevresine cami yapılmış, böylece bir dini anıtlar külliyesi oluşmuştur.
Berde imamzadesinin inşası sırasında, Arran mimarlık ekolünün figürlü duvarcılık ve taş-tuğla düzenlemesi geleneği cesurca ve başarıyla kullanılmıştır. Binanın inşası sırasında, daha önce Mümine Hatun Türbesi ve Berde Türbesi mimarisinde bulunan cephenin farklı elemanlarının aynı profil veya çizgi ile çerçevelenmesi yöntemi kullanılmıştır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Abbasgulu Ağa Bakıhanov 1841'de yazdığı ünlü eseri Gülüstani-İrem'de bundan bahsetmiştir.
| “ | Şamahı, Gence ve Berde şehirlerindeki yüksek rütbeli üç İmamzade ve Bülbüle köyündeki İmamzade'nin mezarları, köy harabeleri, bu ülkenin her zaman dini liderlerin yurdu olduğunu birçok yönden göstermektedir.[2] | ” |
Edinilen bilgilere göre, İsmaili ve Caferi Şiilerinin 5. imamı Muhammed el-Bakır'ın torunu İsmail, buradaki türbeye defnedilmiştir. Muhammed el-Bakır'ın 3. oğlu İbrahim İsa (739'da) Gence şehrinin 7. km'sinde bulunan Göy İmamzade'ye defnedilmiştir.
1891'de Berde'deki imamzade türbesini inceleyen akademisyen Boris Dorn şöyle yazar:
| “ | Hakkında bazı bilgilerin korunmadığı eski bir İbrahim imamzadesi de vardır. Ancak ibadet yeri olarak işlev görmektedir. Eski binanın onarımı sahibine 3000 gümüş rubleye mal oldu. [3] | ” |
A. Salamzadeh, ilk başta bu binanın muhtemelen sadece bir mezar olduğunu yazıyor.[4] İç mekanda mihrap olmaması da bununla bağlı olmamasını açıklamak mümkündür. Araştırmacıya göre Dorn'un onarım çalışmaları ile ilgili bilgileri doğrudan mezar binası için de geçerlidir. Çünkü türbe binasını çevreleyen cami 1868 yılında inşa edilmiş, yani Dorn'un ziyaretinden sonra yapıya eklenmiştir.[4]
1886 tarihli "Kafkas Takvimi"nde de caminin yapılışı hakkında bilgi verilmektedir:"İmamzade türbesi (piri), Yelizavetpol vilayetinin Cavanşir ilçesine bağlı Berde kasabasında bulunmaktadır. Türbenin üzerine 1868 yılında cami yapılmıştır."[5]
Mimari özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
A. Salamzade, başlangıçta türbe olarak inşa edilen Berde İmamzadesinin zamanla hac yeri haline geldiğini ve etrafına cami inşa edilerek dini anıtlardan oluşan bir külliye oluşturduğunu belirtiyor.[6] Araştırmacıya göre, inşaat işlerine öncülük eden mimar, "dört minareli ve ilginç bir hacim-mekansal çözümle ayrıntılı bir mimari eser yaratmayı başardı".[6]
Berde imamzadesinin inşasında, Arran mimarlık ekolünün figürlü duvarcılık ve taş-tuğla düzenleme geleneği cesurca ve başarıyla kullanılmıştır. Binanın inşası sırasında, daha önce Mümine Hatun Türbesi ve Berde Türbesi mimarisinde bulunan cephenin farklı elemanlarının aynı profil veya çizgi ile çerçevelenmesi yöntemi kullanılmıştır.[6]
Ek okuma
[değiştir | kaynağı değiştir]- Саламзаде, А. (1964). Архитектура Азербайдана XVI-XIX вв. Баку: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bərdə - Qafqaz Albaniyasının paytaxtı qədim Portav (vizual səyahət, ELTV, 2015) 26 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)