İlhan Berk

İlhan Berk
İlhan Berk
Doğum	18 Kasım 1918(1918-11-18) Manisa, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	28 Ağustos 2008 (89 yaşında) Bodrum, Muğla, Türkiye
Meslek	Şair • öğretmen • yazar
Vatandaşlık	Türkiye
Eğitim	Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü
Dönem	1935-2008
Edebî akım	İkinci Yeni
Önemli ödülleri	Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü Behçet Necatigil Şiir Ödülü Yeditepe Şiir Armağanı Sedat Simavi Edebiyat Ödülü

İlhan Berk (18 Kasım 1918 - 28 Ağustos 2008), Türk şair, çevirmen.

Balıkesir Necatibey Öğretmen Okulundan mezun oldu, Espiye'de iki yıl ilkokul öğretmenliğinden sonra Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü'ne girdi. Enstitünün Fransızca bölümünden 1944'te mezun olan Berk, 1945-1955 yılları arasında Zonguldak, Samsun ve Kırşehir'de ortaokul ve liselerde Fransızca öğretmenliği yaptı. 1956 yılından itibaren 13 yıl boyunca Ankara'da Ziraat Bankası'nın Yayın Bürosu'nda çevirmenlik yaptı.

Bu süre içinde modern dünya şiirinin iki büyük şairi sayılan Arthur Rimbaud ve Ezra Pound'un şiirlerini çevirerek kitaplaştırdı. Bu tarihten sonra kendini tümüyle yazmaya verdi ve bir anlatı kitabı dışında, sadece şiir ve şiire ilişkin eserler üretti. Kül adlı kitabıyla 1979 yılında Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü ve İstanbul Kitabı ile de 1980 yılında ilk Behçet Necatigil Şiir Ödülünü kazandı. 1983'te Deniz Eskisi adlı kitabıyla, Yeditepe Şiir Armağanı'nın 1988'de de Güzel Irmak adlı kitabıyla Sedat Simavi Edebiyat Ödülü'nü aldı.

28 Ağustos 2008 tarihinde Bodrum'da 89 yaşında vefat etmiş, cenazesi burada defnedilmiştir.

Yazın Hayatı

İlhan Berk, ilk şiirlerini Manisa Halkevi'nin dergisi Uyanış'ta yayımlamıştır. (1935) Berk, 17 yaşındayken Güneşi Yakanların Selâmı adıyla kitaplaştırdığı bu şiirlerinde "hece vezni" kullanmakta ve o dönemin şiir anlayışına özgü bir karamsarlık taşımaktaydı. "Sonsuzluk", "kızıl", "hulya", "ateş" en sevdiği sözcükler olarak görülmektedir. Sembolist şiirden esinlenilmiş izlenimi veren imgeler kullanmayı sevmektedir: "Bir karanlık gecenin masmavi seherinde / Kızıl başörtünle gül yüzlü bahçede görün".

Dil anlayışının henüz döneminden kopamamasını genç bir şair için doğal karşılamak gerekir: "Kıpkızıl hulyalı bir renge yükselmeden gün / Bir devrin neşesini taşımakta yüzün". Berk'in ilk kitabına adını veren şiirinin son kıtası da şöyledir: "Neler, neler beklenmez nihayetsiz bir yerden / Güneşi içelim mor şafaklar gecesinden / Selâm! Sonsuzluklara, hasret gönüllerden / Selâm, güneşe, göğü yakanlar bahçesinden!".

1940'lara doğru Yeni Edebiyat anlayışı içinde yer almış, Servet-i Fünûn (Uyanış), Varlık, Ses, Yığın, Yeryüzü, Kaynak gibi dergilerde yazmıştır. 1954’ten itibaren İkinci Yeni tarzında şiirler yazmaya başladı, “Salt Şiir” dediği bu tarzı savunan yazılar yazdı. “Galile Denizi” (1958) kitabından sonra, İkinci Yeni’nin en çok anılan şairlerinden biri oldu. 1960’ların başından itibaren peş peşe yayımladığı kitaplarıyla, “şiirin kırk türlü yazılabileceği”ni gösterdi. Dilin tüm olanaklarını deneyerek modernist şiirin ufkunu genişletti. Kadim uygarlıklardan cinselliğe, nesnelerden şehirlere, şifalı otlardan şairlere kadar “her şeyi” şiirin alanına dahil etti. .

1982’de yayımlanan otobiyografisi “Uzun Bir Adam”dan sonra günlüklerini, kendine özgü bir “tür”e dönüştürdüğü “defterler”ini kitaplaştırmaya başladı. Türünün tek örneği “Şifalı Otlar Kitabı”nda doğaya bakışını saydamlaştırdı. 1985’te yayımlanan “Galata” ve 1990’da yayımlanan “Pera” kitaplarıyla İstanbul’un “kent belleği”ni kayda geçirdi. Şiir anlayışını anlattığı yazılarını ve aforizmalarını “Poetika” ve “Logos”ta bir araya getirdi.

Türk şiirinin en deneyci şairlerinden biri olan İlhan Berk, durmadan yatak değiştirerek, ama bazı sorunsallara hep bağlı kalarak şiirini günümüze kadar eskitmeden getirmeyi başarmıştır.

“Yazmak mutsuzluktur, mutlu insan yazmaz.
bu yeryüzünü olduğu gibi görmeme engel olan
ve bana bu yeryüzünü cehennem eden
bu yazmak eyleminden kurtulduğum,
mutlu olduğum bir tek şey var: resim yapmak.”
İlhan Berk

Ödülleri

• Kül, 1979 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü
• İstanbul, 1980 Behçet Necatigil Şiir Ödülü
• Deniz Eskisi, 1983 Yeditepe Şiir Armağanı
• Güzel Irmak, 1988 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü

Yapıtları

Şiir

• Güneşi Yakanların Selamı (1935)
• İstanbul (1947)
• Günaydın Yeryüzü (1952)
• Türkiye Şarkısı (1953)
• Köroğlu (1955)
• Galile Denizi (1958)
• Çivi Yazısı (1960)
• Otağ (1961)
• Mısırkalyoniğne (1962)
• Âşıkane (1968)
• Taşbaskısı (1975)
• Şenlikname (1972)
• Atlas (1976)
• Kül (1978)
• İstanbul Kitabı (1980)
• Kitaplar Kitabı (1981) (Seçilmiş Şiirler)
• Deniz Eskisi (1982) (Şiirin Gizli Tarihi'ni de içerir.)
• Delta ve Çocuk (1984)
• Galata (1985)
• Güzel Irmak (1988)
• Pera (1990)
• Dün Dağlarda Dolaştım Evde Yoktum (1993)
• Avluya Düşen Gölge (1996)
• Şeyler Kitabı Ev (1997)
• Çok Yaşasın Sayılar (1999)
• Eşik, 1947 - 1975 Toplu Şiirler I (1999, Yapı Kredi Yayınları) ISBN 978-975-08-0152-0
• Aşk Tahtı, 1976 - 1982 Toplu Şiirler II (1999, Yapı Kredi Yayınları) ISBN 978-975-08-0153-9
• Akşama Doğru, 1984 - 2005 Toplu Şiirler III (1999, Yapı Kredi Yayınları) ISBN 978-975-08-0154-7
• Tümceler Geliyorum (2008)

Otobiyografik Anlatı

• Uzun Bir Adam (1982)

Söyleşi

• Kanatlı At (1994)

Deneme/Günlük

• Şifalı Otlar Kitabı (1982)
• Inferno (1994)
• Logos (1996)

Çeviri

• Arthur Rimbaud'dan Seçme Şiirler (1962)
• Dünya Edebiyatından Aşk Şiirleri (1968)
• Dünya Şiiri ve Ezra Pound: Seçme Kantolar (1969)
• Asılı Eros (1996)

Antoloji

• Başlangıcından Bugüne Beyit Mısra Antolojisi (1960)
• Aşk Elçisi (1965-antoloji)

Diğer

• El Yazılarına Vuruyor Güneş (günlük) (1983)
• E. Pound: Seçme Kantolar (1983)
• Şairin Toprağı (1992)

Dış bağlantılar

• BBC Türkçe ile 1986 yılında yapılan röportaj 11 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Önce gelen: Bilinmeyen

İstanbul Kitap Fuarı'nda onur yazarı 21. İstanbul Kitap Fuarı

Sonra gelen: Tahsin Yücel