İbraniler
| Makale serilerinden Yahudiler ve Yahudilik | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Etimoloji • Kim bir Yahudi'dir? | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
İbraniler (İbranice: עברים / עבריים, Modern: ʿIvrim / ʿIvriyyim, Tiberyan: ʿIḇrîm / ʿIḇriyyîm), Sümer'in dağılışından sonra göçebe olarak Kenan'a yerleşmiş ve belli bir inanç sistemi yaratıp İsrailoğulları olarak ortaya çıkmış, Antik İbranice konuşan bir antik Sami milletidir.
Edomitler, Midianitler ve Yoktanitlerin de İbrani soy hatlarına sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, bazı durumlarda Fenikelilere veya diğer antik gruplara atıfta bulunarak daha geniş bir anlamda da kullanılabilir; örneğin—bir etnik isim olmasa da—Bronz Çağı Çöküşünün[1] arifesinde Şasu olarak bilinen grup,[2][3] Tanah'ın 32 ayetinde 34 kez geçer.[4][5][6]
İbraniler için geleneksel referans kaynağı Tanah'tır. Bu kaynaklara göre İbraniler, Büyük Tufan sonrasında Yahveh'in elçisi ve peygamberi olan İbrahim'in soydaşlarıydı ve bu soy hattı İshak'ın torunu, Yakup'un ise oğlu Yehuda'ya kadar ilerledi. Yehuda'dan sonra sadece onun soyundan gelenlere "Yehuda'nın soyundaki kişi" anlamına gelen Yahudī dendi. Antropolojik araştırmalarda İbraniler, Antik Sümer'in parçası olan bir halktı ve Sümer'in dağılışından sonra Bereketli Hilal bölgesi üzerinde göçebe yaşama başladılar; hayvancılık ile uğraşıyorlardı, keçi ve koyun gibi hayvanları beslenmek, deve ve at gibi hayvanları ise ulaşım sağlamak ve yük taşımak için kullanıyorlardı. İbrahim'den sonra İbraniler mistik bir inanç bilinci kazandılar. Kendi sistematik kültürlerini yarattılar; hiyerarşik ve disiplinel yönde şekil aldılar. MÖ 2000'lerde günümüzde Filistin ve İsrail Diyarı olarak bilinen Kenan topraklarına göç ettiler ve orada göçebelikten çıkıp yerleşik yaşama geçtiler.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde İbrani teriminin kesin kökeni belirsizliğini korumaktadır,[7] fakat temelde Tanah'taki Ivri (עברי; İbranice telaffuz: [ʕivˈri], lit. 'geçmek') sözcüğünden gelir. Avrupa dillerine ise Grekçe Ἑβραῖος ve Latince Hebraeus sözcüklerinden geçmiştir.
Geçmiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu isim ile genellikle Fırat ve Dicle nehirleri arasındaki Mezopotamya bölgesinde bulunan Habur ovasından gelen halk kastedilmektedir. Yahudiliğin anlatımlarına göre ilk İbraniler İbrahim'in doğduğu şehir olan tarihî Sümer şehri Ur'dan gelmişlerdir.
Diller
[değiştir | kaynağı değiştir]İbranîlerin dili İbranice, Hami-Sami Dil Ailesi'nin kollarından olan Sami dilleri'ne mensuptur. Kenan bölgesindeki dilsel oluşuma da önemli ölçüde tesir ettiği varsayılır.[kaynak belirtilmeli]
Yaşam tarzı
[değiştir | kaynağı değiştir]İbrani bedeviler çadırlarda yaşamakta ve geçimlerini tarım ve hayvancılık ile sağlamaktaydılar. Dini yazıtları ve gelenekleri Museviliğin temelini oluşturur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Index of /epsd". psd.museum.upenn.edu. 24 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2019.
- ^ Eerdmans Dictionary of the Bible 13 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p.567, "Hebrew, Hebrews... A non-ethnic term"
- ^ Collapse of the Bronze Age 13 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 266, quote: "Opinion has sharply swung away from the view that the Apiru were the earliest Israelites in part because Apiru was not an ethnic term nor were Apiru an ethnic group."
- ^ "Genesis 1:1 (KJV)". Blue Letter Bible. 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2019.
- ^ "עִבְרִי - Hebrew - iv.ri - H5680 - Word search - ESV - STEP". www.stepbible.org. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2019.
- ^ Brown; Driver; Briggs; Gesenius (1952). The NAS Old Testament Hebrew Lexicon. Oxford University Press. ISBN 0-198-64301-2. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2014.
- ^ "Hebrew". Encyclopædia Britannica. Chicago. 2009.