Ümmî
Ümmî, kelime anlamı itibarıyla ümm Arapçada anne, ümmî ise anneden doğduğu gibi, tahsil ve eğitim almamış anlamında kullanılır.
Dinî literatürde
[değiştir | kaynağı değiştir]İslam peygamberi Muhammed'in, okuryazar olmadığını belirtmek için kullanılan ifadedir. Bu anlamda ifade bir eksiklik ifadesinden üstünlük ifadesine dönüşür. Okuma-yazma ve eğitim sıradan insanlar için ilerleme, ufkunu açma, yeni bilgiler edinme aracı iken, bilgi ve ilhamını Allah'tan alan bir peygamberde zihni kirleten bir işlev üstlenir; Diyanet İşleri Başkanlığı kelimeye "kitâbî bilgilerle zihni doldurulmamış, doğal hâli üzerine kalmış, okuyup yazarak tahsil görmemiş kimseye denilmektedir." anlamını vermiştir.[1]
Kur'an ve bazı hadislerde Muhammed için kullanılan "ümmî" kelimesi geleneksel olarak okuma-yazma bilmeyen şeklinde anlaşılır.[1] Bu görüşte Ankebût-48,[2] A'raf -158,[3] ve Cuma-2[4] gibi ayetler Muhammed'in okuma yazma bilmediği şeklinde yorumlanır. Vahiy meleği Cebrail'in ilk vahyi getirip "oku" dediğinde, Muhammed’in "Ben okuyan biri değilim." dediğini anlatan hadisler,[5] Muhammed'in yetiştiği toplumda okuma yazma oranı ve tahsil görme imkânının düşük oluşu bu görüşü destekleyen diğer argümanlardır.
Kur’ân’da : "(Ey Muhammed!) Sen bundan önce bir kitap okumuyordun, elinle de onu yazmıyordun, öyle olsaydı, (Allah'ın sözünü boşa çıkarmaya çalışan) iptalciler şüphelenirlerdi." (Ankebût Suresi: 48)[1] ifadeleri bulunur.
Bazı değerlendirmelere göre, İslami literatürde kullanılan ümmî kelimesi okuma yazma bilmeyen değil, mevcut dinlerin kutsal kitaplarını okumamış anlamında kullanılan bir ifadedir.[6]
Edebiyatta
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk edebiyatında da, özellikle 16. yüzyılda divan edebiyatında yer bulmuştur/kullanılmıştır. Birçok ümmî şairden bahsetmek mümkündür. Riyâzî, Enverî, Latifî sadece bazılarıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Dini Kavramlar Sözlüğü. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2010. ISBN 9789751936837. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013. T.C.Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı-Dini Kavramlar Sözlüğü
- ^ Karşılaştırmalı Kuran Mealleri 19 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ankebut Suresi:48
- ^ Karşılaştırmalı Kuran Mealleri 4 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., A'raf Suresi:158
- ^ Karşılaştırmalı Kuran Mealleri 16 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cuma Suresi:158
- ^ Buhârî, Bed'u'l-vahy, 3
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2020.