Özbekistan'da pamuk üretimi
Özbekistan'da pamuk üretimi ülke ekonomisi için önemlidir. Özbekistan'ın ana nakit mahsulü olup, 2006 yılındaki ihracatının %17'sini oluşturmaktadır.[1] Yıllık yaklaşık 1 milyon ton lif üretimi (dünya üretiminin %4-5'i) ve 700.000-800.000 ton (dünya ihracatının %10'u) ihracatıyla Özbekistan, dünyadaki en büyük 8. pamuk üreticisi ve 11. en büyük pamuk ihracatçısıdır.[2] Pamuğun Özbekistan'daki lakabı "beyaz altın"dır (oq oltin).[3]
Sanayi, ulusal düzeyde devlet kontrolündedir. Her yıl yaklaşık iki milyon insan pamuk hasadına katılır. Bu kişilerin çoğu, çok az ücret alarak veya hiç ücret almadan pamuk tarlalarında çalışmaya zorlanır. Dünyanın 82. büyük ekonomisinde Özbekistan için pamuğun rolü çok önemlidir. Buna rağmen yıllar geçtikçe pamuk üretimi azalmıştır. Pamuk üretimi 1988 yılında 8.000 balya ile zirveye ulaşmış ve 2012 yılı itibarıyla 4500 balya (1 milyon ton) civarındadır. Bu düşüş eğiliminin nedeni, temel bir ihtiyaç olan gıda mahsullerinin yetiştirilmesine verilen önceliğe bağlanmaktadır. Pamuk ihracatı ağırlıklı olarak Çin, Bangladeş, Kore ve Rusya'ya yapılmaktadır. Özbekistan, pamuk işleme zincirlerini ve değirmenlerini geliştirerek birçok pamuklu tekstil üretimi için bir geliştirme çabası başlattı.[2][4] Özbekistan pamuk endüstrisi de, insan hakları raporlarının ülkedeki çalışma koşullarını, çocuk işçiliğini ve zorla çalıştırmayı ortaya koymasının ardından birçok küresel şirket tarafından pamuğunun boykot edilmesinden etkilenmiştir.[5]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]-02.jpg)
Özbekistan topraklarında yetiştirilen pamuk yaklaşık 2000 yıl önce Çinliler tarafından kaydedilmiştir.[6] Pamuk üretimi, Sovyet üretiminin %70'ini oluşturan Özbek SSC ile Sovyet Rusya ve Özbek SSR altında önemli ölçüde arttı.[6] Hükümet, endüstriyi sıkı bir şekilde kontrol etti ve kollektif çiftliklerde (kolhozlar) verimli üretimi sağlamak için kotalar getirdi.[6] 1976 ve 1983 arasında, ülkenin liderliği, Özbek pamuk hasadını yanlış bir şekilde şişirerek Sovyet merkez bankasını dolandırdı ve "pamuk skandalı" Sharof Rashidov'un görev süresi boyunca en kötü şöhretli skandal olarak nitelendirildi;[7] Bağımsızlıktan bu yana, Sovyet tarzı kotalar değişmeden kaldı ve Özbek hükûmeti hala ulusal sanayiye hükmediyor.[8][9]
Tek mahsul ekonomisiyle ilişkili riskler ve ayrıca nüfus için gıda güvenliği kaygıları nedeniyle, Özbekistan, pamuk üretimini azaltırken üretimini tahıllara doğru çeşitlendirmeye yöneliyor. Böylece, pamuğa ekilen alan 1990'da 1,8 milyon hektardan 2006'da 1,4 milyon hektara düşürülürken, hububat ekilen alan 1,0 milyondan 1,6 milyon hektara yükseldi (kısmen yem bitkilerine ayrılan alanlar pahasına).[10] Çeşitlendirmeye yönelik hareketlerin ardındaki bir başka neden de çevresel olabilir, çünkü pamuk üretmek için gereken büyük miktarlarda sulama ve gübreleme Aral Gölü'nün kurumasına ve çevredeki bölgelerdeki toprağın ciddi şekilde kirlenmesine neden olmuştur.
Ekimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Pamuk Nisan-Mayıs başında ekilir ve Eylül ayında hasat edilir. Plantasyonlar Aydar Gölü çevresinde (Buhara yakınında) ve ayrıca bir dereceye kadar Taşkent'te Syr Darya boyunca ve Amu Derya boyunca Türkmenistan ile sınır bölgesinde yoğunlaşmıştır. 2010-11 yılı boyunca, pamuk ekimi altındaki alan yaklaşık 1,3 milyon hektardı ve bildirilen tiftik verimi 752 kg/hektardı. Okdare 6, Namangan 77 ve Taşkent 6, ülkede ekilen yaygın pamuk çeşitleridir. Ancak, daha iyi, yüksek verimli ve erken olgunlaşan pamuğun tanıtılması gereğini takdir ederken, 2009'dan beri yeni çeşitler benimsenmiştir; bu çeşitler: Buhara 102, Buhara 8, Andijan 35 ve Khoresm 150. Pamuk çiftliklerinin çoğu sulanmaktadır, ancak su kaybını azaltmak için su temin sisteminin rehabilite edilmesi gerekmektedir. Zararlılar biyolojik yöntemlerle uygun şekilde kontrol edilir.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Uzbekistan in Numbers 2006, State Statistical Committee of the Republic of Uzbekistan, Tashkent, 2007 (Rusça).
- ^ a b "Cotton This Week" (PDF). International Cotton Advisory Committee. February 2005. 13 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013.
- ^ uz:Perifraza
- ^ a b "Cotton Fact Sheet,Uzbekistan" (PDF). ICAC Organization. 3 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021.
- ^ a b c Zanca, Russell G. (2011). Life in a Muslim Uzbek Village: Cotton Farming After Communism CSCA. Cengage Learning. s. xii, xxi, 66. ISBN 978-0-495-09281-0. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013.
- ^ Clark, William A. (1993). Crime and Punishment in Soviet Officialdom: Combating Corruption in the Political Elite, 1965 - 1990. M.E. Sharpe. ss. 187-. ISBN 978-1-56324-056-0. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013.
- ^ "Doctors and nurses forced to pick cotton". BBC. 16 Ekim 2012. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013.
- ^ "END FORCED LABOR IN THE COTTON SECTOR OF UZBEKISTAN". Cottoncampaign.org. 4 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013.
- ^ Agriculture in Uzbekistan 2006, State Statistical Committee of Uzbekistan, Tashkent, 2007 (Rusça).