Özbekistan'ın petrol ve doğalgaz varlığı
Özbekistan önemli ölçüde doğal gaz ve petrol rezervlerine sahiptir. Özbekistan, Sovyetlerin dağılışı ardından hidrokarbon kaynakları üzerinde kamu denetimini sürdürdü ve 1992'de devlet şirketi Özbekneftgaz kuruldu ve bu doğal kaynaklar üzerinde önemli bir idare kurulmuş oldu. Rus (lukoil ve gazprom) ve çin petrol şirketleri de Özbekistan doğal kaynak piyasasında oldukça etkili oyunculardır.[1]
Jeoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Buhara ve Hive gaz alanları, Amu Derya havzasının kuzey köşesini oluşturmaktadır. Bu gaz alanlar Özbekistan'ın en büyük hidrokarbon yatağıdır. Buhara-Hive gaz alanları Senozoyik çökellerle örtülmüştür. Bölgenin Jura öncesi yapıları metamorfik, volkanoklastik, magmatik ve paleozoyik sedimanter üniteler barındırır. Bu üniteler uyumsuz şekilde aşağı Jura silisiklastik (silisli kırıntılı çökel kayalar) çökellerle üzerlenirler.[2]
Özbekistan'ın doğal gaz ve petroller yataklarının nicelikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Özbekistan, Oil and Gas Journal'a göre 2016 itibarıyla 594 milyon varil ham petrol rezervine sahiptir. 2015 yılında 78900 varillik günlük petrol üretimi rapor edilmiştir. Özbekistan hidrokarbon kaynaklarının yaklaşık yüzde 60'ı Buhara-Hive bölgesindedir ve üretimin yüzde 70'i de yine bu bölgeye aittir. Özbekistan'ın 3 petrol rafinerisi mevcuttur, bunlar; Altı-arık, Fergana ve Buhara'dır. Günlük 232.000 varil seviyesinde petrol damıtımı yapılmaktadır, kapasitenin altında bir üretim yapılmaktadır, zira ülke içi petrol üretimi yetersizliğinden kaynaklanır. Fergana ve Altı-Arık rafinerilerini bağlayan hat haricinde iç bir boru hattı yoktur. Uluslararası boru hattı alt yapısı olaraksa topraklarından geçen ve sadece Türkmenistan'ın kuzeydoğudaki Türkmenabad şehri ile Kazakistan'ın Çimkent rafinerisini birbirine bağlayan boru hattı sayılabilir. Petrol üretimindeki düşüşler Özbekistan yönetiminin iç odaklı petrol üretim politikasını ve bununla beraber fiyatların sübvanse edilmesini büyük oranda bırakmasına neden oldu ve yeni yasalar yabancı ortaklara enerji pazarını açmaya sıcak bakıyor. Özbekistan devlet şirketi Özbekneftgaz da uluslararası şirketlerle ortaklık kurma planları yapmaktadır. 2015 verilerine göre Özbekistan, Rusya ve Türkmenistan'ın ardından Avrasya'nın üçüncü büyük gaz yataklarına sahip ülkesidir. 2015 yılında 2 trilyon feet küp (tcf) doğal gaz üreten Özbekistan, yine aynı yıl yaklaşık olarak 1.8 tcf sarfiyatta bulunmuştur. 2016 Ocak ayı itibarıyla Özbekistan 65 tcf büyüklüğünde kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahiptir. Özbekistan 2015 yılında 265 milyar feet küp doğal gaz ihracatından bulunmuştur ve bu miktarından neredeyse yarısı Rusya'ya, kalan yüzdesi de Kazakistan ve Çin'e sevk edilmiştir. Özbekistan, enerji politikaları üzerinden Çin ile önemli ilişkiler içindedir, zira son yıllarda Çin-Özbekistan arasında Orta Asya'daki 3. enerji hattını ihdas edecek bir enerji anlaşması imzalanmıştır. Doğal gaz'ın en önemli kullanım alanı doğal gaz yakan santraller aracılığıyla elektrik üretilmesidir.[1]
Yeni keşifler
[değiştir | kaynağı değiştir]Özbekistan'ın milli enerji şirketi olan Özbekneftgaz'ın yaptığı açıklamada, Karakalpakistan'ın Üstyurt bölgesindeki Kuzey Berdak gaz sahasında yer alan kuyuda sondaj çalışmalarının tamamlandığı ve kuyunun günlük 100 bin metreküp doğal gaz üretme kapasitesine sahip olduğunun belirlendiği kaydedildi. Yetkililer bu gaz kuyusunun ticari önemi olduğunu kaydederken; gaz yatağının niceliği hakkında bir bilgi verilmemiştir. Özbek hükûmeti, 2021'e kadar petrol ve doğal gaz sektöründe gerçekleştirilecek 78 proje için toplam 30,4 milyar dolarlık yatırım yapmayı hedefliyor.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Editors of eia, Editors of eia. "Uzbekistan". www.eia.com. U.S. Energy Information Administration (EIA). 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ Mordvintsev, Dimitriy. "Structure and evolution of the Bukhara-Khiva region during the Mesozoic: the northern margin of the Amu-Darya Basin (southern Uzbekistan)". www.lyellcollection.com. Lyell Collection. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ TRT Haber editörleri, TRT Haber editörleri. "Özbekistan'da yeni doğal gaz yatağı keşfedildi". www.trthaber.com. TRT Haber. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.